Ekonomi kurmayları anlattı: Krizde ‘Yerel seçim sonrası tufan’ endişesi

ANKARA – Türkiye bir süredir ekonomik dar boğazda. Bir yandan memur ve işçilere yapılan yetersiz zamlar bir yandan da yüksek enflasyon kıskacındaki Türkiye ekonomisinin akıbeti belirsiz. Hükümet kanadının seçimlerden sonra attığı adımların kısa süre içinde sonuç vermeyeceğini düşünenlere göre özellikle 31 Mart 2024’te yapılacak yerel seçimlerin ardından tablo daha da kötüleşecek. 

Seçimlerden önce uyarılarını dile getiren muhalefet partilerinin ekonomi kurmaylarına göre iktidar seçimlere kadar inişli çıkışlı bir ekonomi performansı sergileyecek ve ‘seçim ekonomisi’ uygulayacak. Yerel seçimlerin ardından tablonun daha da kötüleşeceğini belirten kurmaylara göre yüksek enflasyon, yeni vergi yükleri, ücretlerin erimesi ve işsizlik kapıda.

‘MİLLETİN BOĞAZINA ÇÖKTÜLER’

CHP Ekonomi Politikalarından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak’a göre ekonomide mayıs seçimlerinden önce “halının altına süpürülen, üzerine şal örtülen” sorunların faturası seçimlerin ardından misliyle toplumun önüne kondu. İktidarın “tulumbasında” suyun bittiğini, ekonomiyi yerel seçime kadar götürmek için vitrinin değiştirildiğini, küresel piyasaların buna kanmadığını ifade eden Öztrak’a göre iktidar, Körfez ülkelerinden para bulmak için “el etek öpmek” zorunda kaldı. Bunun da yeterli gelmediğini ifade eden Öztrak, “Sonunda milletin boğazına çöktüler. Vergilere, harçlara, fiyatını kendilerinin belirlediği çay, şeker, mazot, benzin gibi mallara zam üstüne zam bindirdiler. Bebek bezinden aldıkları vergiyi bile artırdılar. Zamlar, zam olmaktan çıktı, zulme dönüştü. İnsafı, izanı yitirdiler” diye konuştu.

‘YAŞADIKLARIMIZ KORKU FİLMİNİN SADECE FRAGMANI’

Hükümetten ve ekonomi yönetiminden yapılan açıklamaların, hayat pahalılığıyla mücadele konusunda önümüzdeki dönemde hiçbir şey yapılmayacağını, maaşlara yapılan zamların enflasyonla geri alınacağını ortaya koyduğunu savunan Öztrak, “Vatandaşa 3 yıl daha çift haneli enflasyon vadediyorlar” dedi.

Öztrak sözlerini şöyle sürdürdü: “Böyle sıkıntılı dönemlerde ekonomi yönetimlerinin elinde, göreve gelir gelmez uygulanmak üzere ilk 100 gün, ilk 6 ay, ilk 1 yıl eylem planları olması beklenir. Mevcut yönetimin elindeyse zamdan, zulümden başka bir şey yok. Önlem almaya kalksalar bile arkasında duracak bir siyasi irade yok. Bir tasarruf genelgesi yayınladılar, uygulayan olmadı. Fatura, vatandaşa çıkarken, Saray hiç kemer sıkmadı. Sonuç olarak, seçimlerden bugüne kadar geçen 2,5 ayda ekonomide yaşadıklarımız, önümüzdeki günlerde yaşayacağımız korku filminin sadece fragmanı olacak.”

‘DAHA DERİNLEŞMİŞ YOKSULLUK VE İŞSİZLİKLE KARŞILAŞACAĞIZ’

Yeşil Sol Parti Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi, Muş Milletvekili Sezai Temelli’ye göre, Türkiye ekonomisi uzun süredir kriz içerisinde ve krizin krizleri beslediği döngüler yaşanıyor. İktidarın ekonomi adımlarını “günü kurtarmak” olarak niteleyen, krizin olabildiğince ötelenmeye çalışıldığını fakat bunda başarılı olunamadığını belirten Temelli, “Merkez Bankası’nın enflasyonu yeniden revize etmesini, Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarını izlediğinizde ekonomiyle ilgili kalıcı çözümlerin olmadığını görüyorsunuz. Gelip geçici çözümlerle yol almaya çalışıyorlar. Sağlıklı para politikaları, ciddiye alınacak maliye politikaları, temel toplumsal sorunlara çözüm üretecek sosyal politika ellerinde yok” dedi.

Hükümetin sadece toplumsal krizi yönetmeye çalıştığını, bunu da geçici aşırı maliyetli kaynak girişi ve borçlanmayla yaptığını ifade eden Temelli, “Böyle bir tabloda kriz derinleşiyor. Emekçiler, kadınlar giderek bunun maliyetine katlanıyor. Yoksulluk yaygınlaşıp derinleşiyor. Yerel seçimlerden sonra herhangi bir iyileşme umudu var mı? Yok. Çünkü yerel seçimlere kadar da bu krizin içinde debelenmenin sonuçları çok daha büyük olacak. Tahribat büyüyecek. Yerel seçimlere kadar günü kurtarma politikaları yerel seçimlerden sonra çok daha yüksek toplumsal maliyet çıkartacaklar. Daha derinleşmiş yoksulluk ve işsizlikle karşılaşacağız” ifadelerini kullandı.

ERDOĞAN İLE KURMAYLARI ARASINDA İLK GERGİNLİK

İYİ Parti Kalkınma Politikaları Başkanı ve İzmir Milletvekili Ümit Özlale’ye göre; Cumhurbaşkanı Erdoğan seçim ekonomisi izlerken diğer yandan yeni atanan ekonomi bürokratları ortodoks politikalar izleyecek ve taraflar arasında ilk gerginlik burada yaşanacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yeni ekonomi kurmayları arasındaki anlaşmazlığın sürpriz olmayacağını ifade eden Özlale, “Esas istikrar programının, uygulanmak istenen normale dönüş programının maliyetini yerel seçimlerden sonra göreceğiz” diye konuştu.

Yerel seçimlerin ardından yoksulluğun da ötesinde daha yüksek vergilerle karşılaşılacağını söyleyen İYİ Partili Özlale, “Daha düşük bir büyüme ortaya çıkacak. Çünkü agresif faiz politikası uyguladığınız zaman bunların etkilerini görmeniz 6-8 ay sonrasıdır. Düşük büyüme, kısıtlı istihdam artışı, düşen yatırımlar ve daha yüksek vergiler bekliyorum” ifadelerini kullandı.

‘YEREL SEÇİMLERDEN SONRA İŞLER ZORLAŞACAK’

Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı Kerim Rota’ya göre ekonomi yönetiminde seçimlerden sonra önemli bir değişiklik oldu ve yeni atanan ekonomi kurmayları “U dönüşü” beklentisi yarattı. Seçimlerden sonraki üç aylık dönemde enflasyonla mücadele anlamında pek bir şey görmediklerini belirten Rota bu süreçte Erdoğan’ın istediği şeyin gerçekleştiğini söyledi. Türkiye’nin seçimlerden önce ödemeler dengesi krizinin eşiğine geldiğini, yeni ekonomi kurmaylarının atanmasıyla Türkiye’nin risk primlerinin düştüğünü ve ödemeler dengesi krizinden uzaklaşıldığını ifade eden Rota, “Mehmet Şimşek’le tekrardan sistemin içerisine yastık altından para sağlanması amaçlandı ve bu oldu. Bütçede de hepimizin üzerine gelen vergiler artırılarak, hiç adil olmayan bir şekilde toplumun geneline yansıtarak bütçe performansının bir miktar toparlanması sağlandı. Türkiye’ye borç verecek olanların güvenini artıran ama bizlere enflasyon ve vergi cenderesi içerisinde tutan politika seti açığa çıktı” diye konuştu.

Yerel seçimlere kadar olan dönemde ekonomik aktiviteyi çok boğmadan, mümkün olduğunca idare edilmeye çalışılan bir tablo olduğunu ifade eden Rota, “Yerel seçimlerden sonra benim tahminim ekonomik aktiviteyi çok yavaşlatacak kararlar alınacak. Yerel seçimden sonra işler bir miktar daha vatandaşlar açısından zorlaşacak. Belki enflasyonda ufak bir başarı sağlanır ama reel gelirler ciddi olarak düşecek ve işsizlik artacak” ifadelerini kullandı.

‘TAVŞAN KAÇ TAZI TUT SÜRECİ’

Saadet Partisi Sözcüsü ve İstanbul Milletvekili Birol Aydın’a göre, bugün yaşanılan ekonomik tablo yerel seçim sonrası yaşanacakların ön gösterimi ve fragmanı niteliğinde. Seçime kadar iktidarın ekonomi alanında inişli ve çıkışlı, “tavşan kaç tazı tut” süreci yürüteceğini, kemer sıkma ile hayat pahalılığının süreceğini ifade eden Aydın, “Bugünden yapılması gereken israfı kökünden kaldıracak adımların atılması. Üretime yönelik olmayan bütün yatırımların durdurulması gerekiyor. Kamu harcamalarında azami tasarrufa gidilmesi ve piyasanın canlanabilmesi için vatandaşa vermekten kaçınılmaması gerekiyor” diye konuştu.

‘YIKIM EKİBİNİN BİZLERİ ŞAŞIRTMAK GİBİ BİR DÜŞÜNCESİ YOK’

DEVA Partisi Tarım, Enerji ve Ulaştırma Politikaları Başkanı Candan Karlıtekin’e göre iktidarın açık ve tek hedefi “seçim kazanmak, iktidardan düşmemek ve hesap vermemek” üzere kurulu. İktidarın tüm uyarılara rağmen topluma büyük bedeller ödettikten sonra düzeltmek için adım attığını, faiz arttırım kararının da bunlardan biri olduğunu belirten Karlıtekin, “Erken seçimleri atlatana kadar tabiri caizse ayıya dayı diyecekler. Yıl başında yine yüksek oranlı çalışana ücret emekliye maaş artışları, Karadeniz'de bulunan gaz rezervinin 3 katına çıktığı iddiaları ve buna bağlı 2 ay doğalgaz sıfır fatura derken ve benzeri aldatmacalarla, muhalefeti terörle ilişkilendirmeler ve sair yalan ve iftiralarla 31 Mart'ı atlatıp bildiklerini yine yapacaklar” dedi ve sözlerini şöyle sürdürdü:

“Hukuka uygun işleyen yargı, çağı yakalayan eğitim, verimlilik artışı sağlayacak yatırımlar ve benzeri konulara eğilmeyecekleri için Türk ekonomisi değer üretmeden avara kasnak gibi dönmeye devam eder. En tepe ultra zenginler ve tabanda herkesin fakir, çok fakir ve açlık sınırı altı garibanlardan oluşan yapıyı da milli ve manevi değerleri sömürerek nötrlemeyi sürdürürler. Faiz artışlarını bir ekonomik program ve yapısal tedbirlerle bezeseler dahi iş uygulamaya geldiğinde tüm bu tasarımın kağıt üzerinde kalacağından hiç kuşkum yok. Umarım yanılırım da demem, çünkü bu yıkım ekibinin bizleri şaşırtmak gibi bir düşüncesinin olmadığını görüyorum.”

‘BU FİLMİN AYNISINI BİZE GÖSTERMİŞLERDİ’

Demokrat Parti Ekonomik İşler Başkanı Bülent Şahinalp’e göre Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin doğal sonucu olarak herhangi bir konuda son kararı kimin verdiği herkesçe biliniyor. Kamu bankalarının yeniden konut kredisi kampanyasına hazırlandığının ifade edildiğini, ekim ayından itibaren kamu bankaları liderliğinde bir “para dağıtma, para bolluğu ve kredi saçma” dönemine girileceğini ifade eden Şahinalp, “Söylenenin tam tersini yapmaya devam edecekler. Bunun sonucu yerel seçimlerden sonra yol ve hizmet olarak dönecek. Ödediğimiz vergiyi bir daha da alabilirler, yeni vergiler çıkabilir, vergi oranları artabilir. Akaryakıtta durmayan zamlar sürer. Enflasyon mutlak suretle artmaya devam edecek ve olan yine sabit ücretliye, milyonlarca asgari ücretliye olacak. İktidarın bütün çabası yerel seçimlere kadar günü kurtarmak. Genel seçimlerden önce de aynısını yapmışlardı, bu filmin aynısını bize göstermişlerdi. Yerel seçim sonrası tufan yaşanabilir” diye konuştu.