DUVAR - Kur korumalı mevduat uygulamasının yanısıra Merkez Bankası müdahale amaçlı kamu bankaları üzerinden döviz satışına devam ediyor. Merkez Bankası tarafından dün yayınlanan haftalık istatistiklere göre swap (ödünç alınan para) hariç net rezerv eksi 47,6 milyar dolar. 15-29 Nisan haftası verilerine göreyse iki haftada toplam rezerv 5,4 milyar dolarlık erimeyle 112,3 milyar dolardan 106,87 milyar dolara geriledi.

Merkez Bankası'nın müdahale amaçla sattığı döviz miktarı ise açıklanmıyor. Ancak ekonomist Haluk Bürümcekçi, 2019 Mart ayında başlayan ve 128 milyar dolara kadar ulaşan rezerv erimesini takip ettiği gibi bu yıl yapılan değişimleri de verilerle ortaya koydu. Bürümcekçi’nin yaptığı hesaplamalara göre bu yılın ilk çeyreğinde yaklaşık 24 milyar dolar müdahale amaçlı satış yapıldı.

HESAP NASIL YAPILDI?

Dünya gazetesinden Şebnem Turhan'ın sorularını yanıtlayan Bürümcekçi’nin hesabına göre reeskont kredilerinden ilk çeyrekte 4.9 milyar dolarlık bir katkı sağlandı rezervlere. Kur korumalı mevduatta dövizden dönüşten gelen miktar ise yaklaşık 28.6 milyar dolar seviyesinde. KİT’lere 12.8 milyar dolar döviz satılırken swaplardan 2.4 milyar dolar düşüş, Hazine işlemlerinden 1.2 milyar dolarlık azalma var. İhracat bedellerinin yüzde 25’i hariç tutulduğunda uluslararası net rezervlerin 17,1 milyar dolar ilk çeyrekte artması gerekiyordu. Ancak resmi verilere göre artış 7.8 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Yani 9.3 milyar dolar daha az artış oldu. Buna Bürümcekçi yaklaşık olarak her ay 5 milyar dolar seviyesinde ihracat bedeli eklendiğinde artışın yaklaşık 32.1 milyar dolar olması gerektiğini yani bunun da 24.3 milyar dolarlık fark yarattığını vurguladı.

Bu hesap, yaklaşık olarak 24,3 milyar dolarlık rezervin kamu bankaları eliyle veya Merkez Bankası tarafından döviz piyasalarına müdahale için kullanıldığını ortaya koyuyor.

'YANLIŞ POLİTİKA DOLARA REKOR KIRDIRDI'

Merkez Bankası’nın çok daha güçlü rezervleri olduğunu ve geçen yıllarda çok harcandığını belirten Bürümcekçi'ye göre bu politika doların tarihi seviye olan 18 lirayı görmesine yol açtı. “Çok harcandı fena da patladı sonunda" diyen Bürümcekçi "Hiç yapmasanız bunları dolara/TL 18’e gelmezdi belki ama 18’e vurdurdunuz. Hiç olmayacak bir yere geldi. Şimdi de normalde reel kur olarak yetiyor olması lazım ama enflasyon çok yüksek olduğu için zorluyor. Enflasyonu düzeltmeden kuru tutmak çok daha zor olur. Sisteme yönelik zamanlama için bir şey diyemem ama böyle bir şey sürdürülemez. Ancak ömrünü uzatacak şeyler olabiliyor. KKM’nin bir anda çıkması oyun değiştirdi. Şimdi belki enflasyon korumalı tahvil bir süre idare ettirecek. Ve vakit kazandıracak. Rusya Ukrayna krizi çıkmasa çok daha rahat sürdürülebilirdi. Şimdi bilemiyoruz belki iyi bir şok da olabilir” değerlendirmesinde bulunu.