Ekranın sezon sonu karnesi

İlk ve orta öğretimdeki öğrenciler karnelerini aldılar. Bu televizyonda da sezon sonuna gelindiği, eğitim takvimiyle paralel işleyen televizyon için de karne zamanı anlamına geliyor. Televizyon ekranlarının hala en yüksek sayıda izleyiciye ulaştığını bilsek de dijital platformlar ve sosyal medya ekranlarının giderek arayı kapattığı da bir gerçek. Türkiye’de izleyici ekranlarda ekonomi, deprem, seçim, siyaset konuları arasında sıkışsa da ekranın en büyük saat dilimini kaplayan eğlence içerikleri (diziler, yarışmalar, gündüz kuşağı vb.) depremin ilk günlerindeki yas dönemi haricinde tam gaz devam etti. Bu hafta televizyon ekranının bu bölümüne dair genel bir karne vermeye çalışacağım.

Televizyonda bu sezon kaç dizi yayınlandı, kaç dizi yayından kalktı, kaç dizi yeni sezonda devam edecek gibi soruların cevabı benim için güvenilir veri paylaşan genç bir arkadaşımdan geliyor: Burak Sakar. Burak Sakar Yıldız Teknik Üniversitesi’nde İstatistik Bölümü’nde okuyor, aynı zamanda Ay Yapım’da çalışıyor. Ay Yapım için ürettiği verilerin bir kısmını Yamaç Okur’un verdiği el ile Twitter’da herkese açık paylaşıyor. Bu işi başlatan ve verileri herkese açan Yamaç Okur, uzun süre kendi blogunda televizyon ekranına dair pek çok veriyi paylaştı, iş yoğunluğundan ve iş değişikliğinden sonra Sakar’a devretmiş oldu. Bunu neden detaylı yazıyorum; çünkü benim gibi akademik tarafta olup televizyon sektörüne dair doğru veri arayan birçok araştırmacı olduğunu biliyorum. Biz akademik tarafta işin daha çok içeriğine, söylemine dair bilgi üretiyoruz. Ancak izleyiciye dair sayısal verilere ulaşmamız zor. Televizyon İzleme Araştırmaları A.Ş. (TİAK)’de izleyici verilerinin kamuyla paylaşılmasını engelleyince -akademik amaçlı veri talebime de olumsuz yanıt almıştım- Burak Sakar’ın her hafta paylaştığı tablo daha da önemli hale geliyor.

Önce TRT ile başlayalım. Teşkilat, Alparslan: Büyük Selçuklu, Gönül Dağı, Yürek Çıkmazı, Al Sancak dizilerinden bazıları yayınlandıkları günün birincisi oldu, bazıları çok düşük reytinglere rağmen hiç sarsılmadan yayınlanmaya devam etti. Reytingler televizyon ekranındaki içeriklerin yayına devam edebilmesinin tek kuralı. Sektörün yazılı olmayan kurallarından biri de 4 altında reyting alan işlerin yayına devam etmemesi. Bunu bozan bir durum var. Eğer dizinin yurt dışı satışı yapılmışsa televizyon ekranındaki düşük reytinge rağmen devam edebiliyor. Sadece TRT için geçerli bir kural da kaç reyting alırsa alsın yayına devam etmeleri. Reklamı, sponsorluğu, katkı payıyla, reytingleriyle ticari yayıncılarla rekabete giren -Tabii dijital platformuyla da yeni bir rekabete ortamına giren- TRT, izlenmese de ben sizi desteklerim diyor. Kamu yayıncılığının sadece TRT’ye dair olamayacağını, yayıncılık yapan tüm kanalların bu sorumluluğu taşımaları gerektiğini de belirteyim.

Bu dönemin düşük reytingli kanalı TV8 oldu. Kanal, sezonun ilk yarısında yayınlanan Master Chef’le değil ama ikinci yarısında yayınlanan Survivor ile reytingde büyük düşüş yaşadı. Survivor’da bu dönemki ekibin izleyiciye iyi bir duygu ile ulaşamadığı, rekabetin, tartışmanın ve birkaç hafta önce yaşanan baskılama sürecinin reyting için yeterli olmadığı anlaşıldı. TV8’in bu sezon dizileriyle de yüzü gülmedi. Tuzak dizisinin saat değişikliği ile geç bir saatte başlaması da izleyicide karşılık bulmadı.

ATV’nin karakterleri sosyal medyada çok takip edilen ve Somera’nın en çok konuşulan çiftler listesinde çokça yer alan dizisi Kardeşlerim, reytingiyle hiç üzmeyen Kuruluş Osman, Aldatmak ile Ateş Kuşları, Ben Bu Cihana Sığmazam dizilerinin yanında Bir Küçük Gün Işığı bir sezonda veda etti. Aldatmak dizisi AB grubu izleyiciyi ATV’ye çeken (Kuruluş Osman yanında) bu sezonun dikkat çeken dizisiydi. Oyuncu kadrosunun da (Vahide Perçin, Ercan Kesal, Mustafa Uğurlu) AB izleyicisi tarafından sevilen isimler olmasının payı olduğunu düşünüyorum.

Show TV için Kızılcık Şerbeti ve Aile bu yılın en çok izleyicisi olan dizilerdi. Aile’deki karakterlerin kavgaları ve toksik ilişkileriyle ilgili en iyi analizi Instagram hesabında Zeynep G. yapıyor. Kızılcık Şerbeti sezonun en çok konuşulan, dizi izlemeyenleri bile ekran başına çeken işi oldu. Bazen kamu spotu tadındaki çatışma konuları, bazen sanat ve görüntü yönetiminin hoyratlığı derken birbirini tanımaya çalışan, birbirine ben de varım demeye çalışan iki kutbu izlemeyi sevdik. Hele bir de haksız bir ceza aldıklarında hepimiz “Nursema’lar da vardır” dedik. Show TV’nin bence en tatlı, sakin işlerinden biri Güzel Günler’di ama uzun sürmedi.

Kanal D biraz Üç Kız Kardeş, biraz Veda Mektubu, Kraliçe, Arka Sokaklar ile izleyici aldı. Ama izleyici en çok Camdaki Kız ve Yargı için ekran başındaydı. Yargı’nın bir sezon daha devam kararı benim gibi sıkı bir Yargı izleyicisini bile şaşırtsa da Sema Ergenekon’un son yıllarda ekranda görmediğimiz bir polisiye drama anlatımını izlemeye devam edecek olmak güzel. Camdaki Kız’ın final bölümü ise izleyicisini çok mutsuz etmişe benziyor. Hikayeyi üstün körü kapatmak izleyici tarafından doğru bir veda olarak algılanmamış. Evet izleyici de beni de gör, beni de say diyor.

İzleyicisinin sosyal medyada en çok tartıştığı dizi Yalı Çapkını oldu. Star TV’nin bu sezon en çok izlenen ve tüm kanallar içinde en çok hafta birincisi olan dizisi bize bol bol şiddet gösterdi. Hikayenin alt metninde kendini var etmeye çalışan kadınlar olsa da sürekli şiddete maruz kalan, dayak yiyen, zorla evlendirilen, kapalı kapılar ardına kilitlenen kadınlar izledik. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın hazırladığı Toplumsal Cinsiyet Sosyal Normları Endeksi raporuna göre Türkiye’de dört kişiden üçü erkeklerin eşlerine şiddet uygulamasını meşru görüyor. Bu oranlar bu kadar yüksekken Yalı Çapkını nasıl bir özgürleşme hikayesiyle devam edecek bilmiyorum. Ancak izleyicisinin de bu şiddet sahnelerinden rahatsız olduğundan daha önceki #KendineGelYalıÇapkını yazımda verilerle bahsetmiştim.

Ve son olarak Fox TV, Yasak Elma finaliyle bir dönemi kapattı. Yasak Elma, kendine has karakterleri, gündeme dair göndermeleri ile dikkat çekse de başka bir dikkat çekici noktası duygusal şiddetin en yoğun olduğu dizi olmasıydı. Fiziksel şiddeti daha çok konuşuyoruz ancak özellikle kadınların birbirine karşı uyguladığı duygusal şiddet (sonuçta hepsi tatlıya bağlansa da durum değişmiyor) Yasak Elma’da çokça vardı. Bunun yanında Fox TV, ardı adına dizi ekrana getirip hızla da sonlandıran kanal oldu. Ego, Tetikçinin Oğlu, Taçsız Prenses, Adım Farah, Gülcemal, İyilik, Tozlu Yaka, Bir Peri Masalı, Hayatımın Şansı, Darmaduman bu sezon ekrana gelen dizileriydi.

Burak Sakar’ın derlediği verilere göre bu sezon toplamda 57 dizi yayınlanmış. Bunlardan 33’ü bu sezon yayına başlamış. Önümüzdeki sezona devam eden dizi sayısı 16, final yapan dizi sayısı ise 38. 38 dizi başlıyor ve bitiyor, kocaman bir dünya kuruluyor ve sonlanıyor. Bir sürü çalışan işsiz kalıyor. Neden? Çünkü reytingler düşük. O zaman reyting konusunu da yazı gündemimize alalım.