En 'kara' bayram

DİYARBAKIR - "Newroz bu yıl zayıf geçecek galiba" dedi gazeteci arkadaşım. Gazeteciler için ayrılmış platformdan Newroz alanına bakıyorduk. Saat daha erkendi ancak alan yükünü almaya başlamış görünüyordu.
Maraş'taki depremlerin ardından Newroz kutlanır mı? Bir süre bu soru tartışılmıştı Diyarbakır'da. Çünkü sorumsuzlukların, vicdansızlıkların neden olduğu felaket çok büyüktü.
Çünkü depremleri diğer illere göre az hasarla atlatan Diyarbakır'da 411 insan hayatını kaybetmişti. En az 250 bin insan evini kaybetmiş, yeni bir eve taşınamayan binlercesi çadırlarda yaşamaya mahkum kalmıştı.
Ancak eninde sonunda Newroz taleplerin ve itirazların dile getirildiği bir bayramdı ve Kürt halkı Newroz'u en zor koşullarda, alanlara izin verilmemişse sokak aralarında ateş yakarak kutlamıştı. IŞİD barbarlığının hüküm sürdüğü günlerde bile Diyarbakır Newroz alanı boş kalmamıştı.
Öte yandan HDP, seçim öncesinde kitlesini görmek ve diri tutmak istiyordu. Bu nedenle Newroz, depremlerde hayatını kaybedenler unutulmadan birçok ilde kutlandı.
Newroz etkinliklerinin finali yine Diyarbakır'da yapıldı. Diyarbakır da unutmamıştı depremde hayatını kaybedenleri. Sahnenin önündeki pankartta "Bila serê gelê me sax be" (Halkımızın başı sağ olsun) yazıyordu. Sahneyi süsleyen balon ve şeritlerin renkleri siyah ve mordu.

ALANIN MANZARASI

Newroz'a katılım az değildi. Binlerce insan, kırık bir neşe ile alanı doldurdu. Gençler her zaman olduğu gibi sahnenin hemen önündeydi. En geride volta atarak ya da ayaküstü muhabbet eden yaşlılar vardı. Konuştukları konulardan bir depremse diğeri yaklaşan seçimlerdi.
Önceki yıllarda Newroz alanına piknik havasında katılanlar oluyordu. Bunlar biraz daha geride, çimlerin üzerinde, selam veren herkesi davet ettikleri bir sofra kurarlardı. Bu yıl herhangi bir sofraya rastlamadım. Bu, sanırım yas havasından kaynaklanıyordu.
Geleneksel Kürt kıyafetleriyle Newroz'a katılan insan sayısı azımsanmayacak kadardı. Yas nedeniyle siyah giymeyi tercih edenler de vardı elbette.
Çok ünlü sanatçılar davet edilmemişti ancak yine de Newroz programında müzik vardı. Diyarbakırlılar sevinçlerini de isyanlarını da halay çekerek anlatır. Hele Newroz hiç halaysız olur mu?
Haliyle halay çeken gruplar vardı alanda. Ancak önceki yıllardaki halay manzarası yoktu. Halay çeken grup sayısı önceki yıllarla kıyaslanamayacak kadar azdı. Halay çekenler, adet yerini bulsun, isyanımız görünsün diye halaya durmuştu sanki.
Özetleyecek olursam, alanın manzarası neşe denilen duygudan uzaktı.

MESAJLAR NETTİ

Alanda birçok siyasi partinin bayrakları ve flamaları vardı. Ancak sahne ve Newroz alanı HDP flamalarının yanı sıra Yeşil Sol Parti'nin flamalarıyla donatıldı. Newroz, Kürt seçmeni seçimden önce Yeşil Sol Parti'ye bir alıştırma vazifesi de yüklenmişti.
Konuşmacılar depremlerde hayatını kaybedenleri anarak ve sorumluları işaret ederek başladılar konuşmalarına.
PKK lideri Abdullah Öcalan'ın üzerindeki tecritin kaldırılması, konuşmacıların öncelikli taleplerinden oldu. Bu talep, müzik sustuğunda alanı dolduran binlerce kişinin attığı sloganlarla da dile getirildi.
Seçimler yaklaşırken Emek ve Özgürlük İttifakı'nın üstlendiği rol savunuldu. Kürt siyasi partilerinin ittifak içinde olmasının elzem olduğu özellikle vurgulandı.
2017'de polis kurşunuyla vurulan Kemal Kurkut ile geçen yıl İran'da öldürülen Mahsa Jina Amini'nin dev posterleri, karşılıklı olarak alanın iki yanına asılmıştı.

350 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI

Alana girmek, önceki Newroz'larda olduğu gibi sıkıntılıydı. Sayısız polis alanın etrafını kuşatmıştı. Alana girebilmek için dört arama noktasından geçmek gerekiyordu. Arama noktalarından geçmek öyle kolay olmuyor. Çünkü polisler, öncelikle insanların giydiği geleneksel Kürt kıyafetlerine müdahale ediyor.
Bu yıl da böyle oldu ne yazık ki. Diyarbakır Barosu'nun Newroz kutlamasının bitiminden sonra yaptığı açıklama da bu yöndeydi. Baronun açıklamasına göre 2023 Newroz'unda yaklaşık 350 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların 50'si çocuk yaşta.

NEWROZ ALANI HERKESİNDİR

Katılımcıların zaman zaman polisle karşı karşıya gelmesi, Newroz gibi etkinliklerde alışıldık bir durum. Alışıldık olmayan, kimi katılımcıların kendilerini alanın hakimi ya da sahibi gibi hissetmesi ve diğer katılımcılara karşı saldırgan bir tutum alması.
Geçen yıl Newroz'a katılan LGBTİ+ bireyler saldırıya uğramıştı. Ne yazık ki LGBTİ+ bireyler, bu yıl da aynı saldırgan tutumla karşılaştılar, bir grup tarafından darp edildiler. En 'kara' bayramın üstüne bir de bu saldırganların gölgesi düştü.
Oysa Newroz alanı herkesindir. Herkes burada kendini özgürce ifade edebilmelidir. Newroz tertip komitesi bu saldırgan tutumun, grubun önüne mutlaka geçmelidir.

Yas havası, deprem dehşeti, seçim atmosferi ve kararlılık hakimdi 2023 Diyarbakır Newroz'unda. Diyarbakır, yaklaşan seçimlerde kullanacağı oyun rengini de göstermiş oldu.