Erişilebilirliğe pandemi ertelemesi: 'Engellileri evlerine hapsetmeye devam edecekler'

DUVAR - AK Parti milletvekilleri tarafından TBMM Başkanlığı’na sunulan torba yasa teklifi kabul edilirse, kamu kurumlarının engelliler için erişilebilir hale getirilmesi yükümlülüğü bir kez daha ertelenecek.

2005 yılında yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun’la tüm kamu kurum ve kuruluşlarının 7 yıl içinde engelliler için erişilebilir hale getirilmesine karar verilmişti. Ancak bu hüküm -2012’den günümüze kadar- çeşitli gerekçelerle defalarca ertelendi ve erişilebilirlik düzenlemesi 16 yıldır hayata geçirilmedi. Söz konusu Kanunda erişilebilirlik; “Binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olması” ifadesiyle tanımlanıyor.

Geçtiğimiz Cuma (9 Temmuz 2021) TBMM’ye sunulan yeni torba yasa teklifinde AK Parti Ankara Milletvekili Orhan Yegin ile beraber 47 milletvekilinin imzası bulunuyor. Teklifin 16. maddesinde, “Yapılacak yükümlülüklerin Covid-19 salgını sebebiyle yerine getirilememesi nedeniyle, ilk kez denetlenerek eksikliği olduğu tespit edilenler ile daha önce süre verilenlere, yükümlülüklerinin maliyet ve niteliğine göre ilave süre verilebilmesine imkan tanınması amaçlanmaktadır” ifadesi yer alıyor.

Teklife tepki gösteren engelliler ve hak savunucuları, “#ErişilebilirlikÖteleniyor” etiketiyle Twitter’da eylem yaparak ertelemeyi kabul etmediklerini söyledi. Sosyal medya eylemine vekiller de destek verdi.

‘3 YIL DAHA BEKLEMEK İSTEMİYORUZ’

Düzenlemeye dair bir açıklama yayımlayan Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED), “Bizler, erişilebilirlik hakkımızı kullanmak için 3 yıl daha beklemek istemiyoruz” ifadesini kullandı. Pandeminin engelli bireyler için erişilebilirliğin ne kadar önemli olduğunu somut olarak ortaya koyduğunu belirten açıklamada, ertelemenin anlaşılır ve kabul edilir olmadığı vurgulandı.

“Şayet bu teklif yasalaşırsa; sokakta rahat yürüyebilmek için 3 yıl daha bekleyeceğiz. Toplu taşıma araçları 3 yıl daha erişilebilir olmayacak. Bina içinde asansör ve rampa gibi düzenlemelerin yerine getirilmesi talebimiz 3 yıl sonraya ertelenecek. Özetle, erişilebilirlik 3 yıl daha ötelenecek!”

‘DEVLET ÇIKARDIĞI KANUNU UYGULAMA KONUSUNDA İSTEKSİZ’

Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği (TOHAD) Başkanı Süleyman Akbulut, torba yasa ile bir kez daha getirilmek istenen ertelemeyi “Devlet çıkardığı kanunu uygulama konusunda samimi değil ve isteksiz” sözleriyle değerlendiriyor.

Erişilebilirliğin, engelli bireylerin başta eğitim, sağlık ve çalışma hakkı olmak üzere her türlü hakka erişiminin ön koşulu olduğunu söyleyen Akbulut, şöyle devam ediyor:
“Erişimle ilgili düzenlemeleri yapmadığınız zaman engelli kişi evinden dışarı çıkamaz, toplu taşıma kullanamaz, okula gidemez, kültür sanat etkinliklerine katılamaz. İş bulsa işine bile gidemez yani bireysel olarak bağımsız bir yaşam tesis edemez.”

TOHAD’ın araştırmasına göre kamu kurumlarının yüzde 99’u engelli erişimine uygun değil. Buna karşın Kanunun çıkarıldığı 2005 yılından bu yana kamuda erişilebilirliği sağlayacak bir yol haritası hazırlanmıyor. Süleyman Akbulut, torba yasayla bir kez daha gündeme getirilen erteleme kararının ardında da bir eylem planı olmadığını belirtiyor ve “Yalandan kim ölmüş ki? Mesela neden 2027 değil neden 2030 değilde 2024?” diye soruyor.

“Ayrılmış bir bütçe yok, ayrılmış bir teknik eleman yok, çıkarılmış bir plan yok. Şu anda 3 yılda ne yapacaksınız? 2024’e kadar yetiştiremeyecekleri çok açık, yine uzatacaklar. Burada yaptıkları, 'Yapmadık ama önümüzdeki yıllar içerisinde yapacağız' demek. 2010 yılından beri aynı şeyi söylüyorlar.”

“Önceden Kanun kağıt üzerinde iyiydi, uygulamada sorun vardı. Ancak hükümetin yaptığı son düzenlemeyle artık kağıt üzerinde de kötü. 16 yıllık süreçte biz anlıyoruz ki bu Kanunun çıkartılmasının amacı Avrupa Birliği’nin ve bu konuda faaliyet gösteren derneklerin gözünü boyamak. Bu sürenin 'Yetişmezse uzatırız' mantığıyla verildiği açıktır. 2005 yılından beri üç defa ek süre tanınması bunu göstermektedir.”

‘TEKLİF YASALAŞIRSA BM ENGELLİ HAKLARI KOMİTESİ'NE TAŞINACAK’

Engelli hakları üzerine çalışan sivil toplum örgütleri, teklifin yasalaşması durumunda kararı Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Komitesi’ne taşıyacak. Normal şartlar altında iç hukuk yolları tüketilmeden komiteye başvuru yapılamadığını belirten TOHAD Başkanı Akbulut, “2005 yılından bu yana devletin sürekli süre uzatımına gitmesi bize iç hukuk yollarını tüketmeden konuyu Birleşmiş Milletler’e götürme hakkı tanıyacak. Komitenin bu başvuruyu kabul edeceğini düşünüyoruz” diyor.