Erkin Koray kimdir?

DUVAR - Erkin Koray 24 Haziran 1941 tarihinde Kadıköy'de doğdu. Koray, Anadolu rock, psychedelic rock ve hard rock türünde özgün eserler vermiş olmakla birlikte birçok türküyü yeniden düzenledi.

Özgün çalışmaları, doğu ve batı müziklerinde yaptığı çalışmalarla birçok müzisyeni etkiledi. Cemalim, Köprüden Geçti Gelin gibi çalışmaları ile Türk halk müziği, Nihansın Dideden, Kıskanırım gibi parçalar ile Türk sanat müziği eserlerini yorumlayarak Türkçe rock müzik tarzının en önemli eserlerini verdi.

Şaşkın (Ala Ain Moulayiteen) (Dabke), Estarabim, Çöpçüler, Fesuphanallah gibi geniş kitlelerin beğenisini kazanan rock parçaların yanında, Mesafeler, Yağmur gibi psychedelic rock'a uzanan ve "Krallar", "Akrebin Gözleri", "Öfke" gibi metal müzik olarak nitelendirilebilen birçok önemli çalışmaya imza attı. 1960'ların sonuna doğru, bağlamanın sesini müzik yapılan mekanlarda daha çok duyurmak ve rock müziğinde de kullanabilmek için elektro bağlamayı icat ettiği söylenir.

Küçük yaşlarda, piyano öğretmeni olan annesi Vecihe Koray'dan piyano öğrendi, daha sonra gitar çalmaya başladı. İstanbul Alman Lisesi'nde eğitim gördüğü '50'li yılların ikinci yarısında arkadaşları ile kurduğu amatör topluluk olan Erkin Koray ve Ritimcileri ile dönemin güncel parçalarını çalmaya başladı. Lise eğitiminin ardından '60'lı yılların başına dek çalışmalarını yarı amatör yarı profesyonel olarak sürdürdü.

1959'DA İLK GRUBUNU KURDU

1959 yılında ilk grubu Erkin Koray Ve Ritimcileri'ni kurdu. 1962 yılında çeşitli müzikli mekânlarda programlar yaptığı sıralarda aldığı bir teklif ile bir yüzünde Bir Eylül Akşamı, diğer yüzünde It's So Long adlı İngilizce parça bulunan ilk 45'liğini kaydetti. Ancak bu plak 1966 yılında piyasaya çıktı. Erkin Koray askerliğini 1963-1965 yılları arasında Ankara'da Hava Kuvvetleri Caz Orkestrası'nda Solist ve Gitarist olarak yaptı.

Terhisi sonrasında Almanya'nın Hamburg şehrine giden Erkin Koray 1966 yılında Türkiye'ye dönüşünden sonra Erkin Koray Dörtlüsü adlı grubu kurdu. 1967 yılında basılan, bir yüzünde "Kızları da Alın Askere", diğer yüzünde "Aşk Oyunu" adlı parçalar bulunan 45'liği ile önemli başarı kazandı. Özellikle "Kızları da Alın Askere" parçası Erkin Koray'ın geniş kitleler tarafından tanınmasında önemli rol oynamıştır.

1968 yılında, Hürriyet Gazetesi tarafından yapılan "Altın Mikrofon" yarışmasına katıldı. Bu yarışmada 4. olan Erkin Koray'ın yarışmadaki şarkıları "Meçhul" ve "Çiçek Dağı" daha sonra bir plak şirketi tarafından piyasaya çıkarılarak 800 bin adet gibi büyük tiraj yaptı. Grubu ile bir yandan konser verdi, bir yandan da Kulüp, Bar gibi çeşitli müzikli mekanlarda çalışmaya devam etti.

Bu ilk önemli başarıyı, 60'lı yılların sonlarına dek ardı ardına gelen "Anma Arkadaş", "Hop Hop Gelsin", "Sana Bir Şeyler Olmuş", "Seni Her Gördüğümde" gibi hepsi büyük beğeni toplayan parçalar takip etti.

1969 yılında kurduğu Yeraltı Dörtlüsü adlı grubu ile Türkiye'de ilk "Underground" müzik akımının öncüsü oldu. 70'li yılların başlarına gelindiğinde Koray Türkiye'de oldukça geniş bir dinleyici kitlesine sahiptir ve kendine özgü müzik çizgisi belirginleşmiş durumdadır.

1971'de Erkin Koray Süper Grup, 1972'de Ter gruplarını kuran Koray, 1970-1974 yılları arasında Türkiye müzik listelerinde üst sıralarda yer alan klasikleşmiş birçok esere imza attı. "İlahi Morluk", "Aşka İnanmıyorum", "Mesafeler", "Züleyha", "Silinmeyen Hatıralar", 1974'te "Şaşkın", "Fesuphanallah" bu dönem eserlerindendir.

Erkin Koray 1974-1984 yılları arasında kısa sürelerle Türkiye'ye gelişleri dışında Hollanda, Almanya ve Kanada'da yaşadı. Hakkında pek fazla bilgi olmayan bu dönemde, "Estarabim", "Arap Saçı" gibi çok bilinen eserleri yayımladı. Koray 1977 yılında kurduğu Erkin Koray Tutkusu adlı LP ve aynı adlı gruptan sonra, kısa süreli beraberlikler dışında başka grup kurmadı.

Erkin Koray, 1982'de Benden Sana albümünü yayınladı. Albümün bir kısmını Almanya'da Köln ve Hamburg'da kaydederken bir kısmını da İstanbul'da kaydetti. Albümde Koray'a, Haluk Taşoğlu ve Sedat Avcı'nın yanı sıra Hint müzisyen Harpal Singh de destek verdi. Albümdeki şarkıların bir kısmı (Meyhanede, Öyle Bir Geçer, Sayın Arkadaşım Osman) Hint müzisyenlerin bestelerine Erkin Koray'ın Türkçe yazdığı sözlerden oluşur.

Bir sene sonra ise İlla Ki albümünü yayınladı. Bu albüm içindeki şarkılar kadar, Nuri Kurtcebe'nin çizdiği albüm kapağı ve plak versiyonunun şeffaf olmasıyla da dikkat çekiyordu. Miksajı Köln'de yapılan albümde İlla Ki, Deli Kadın, Tek Başına gibi hit şarkıların yanında Kızları da Alın Askere ve Hop Hop Gelsin gibi eski şarkıların da yeni yorumları yer alıyordu.

Türkiye'ye kesin dönüşünün ardından, ailevi sorunlarından dolayı kendisi için pek verimli geçmeyen 1985-1990 yılları arasında belki en çok bilinen çalışması olan Çöpçüler ile büyük bir çıkış yaptı. Çöpçüler'in de yer aldığı Ceylan 1985'te yayınlandı. Albümde Erkin Koray, çoğu enstrümanı kendi çalmıştı. Bu dönemde, devrin modasına uyarak piyanist-şarkıcı olarak bir restoranda müzik yapmaya başladı; nedeni olarak da "para kazanması gerektiği" olduğunu belirtti.

Bu dönemin diğer bir önemli ve özgün eserlerinden biri de 1986'da yayınlanan Gaddar albümü oldu. Anılan maddi sıkıntılar, sanatçıyı tek bir sentezleyici eşliğinde kaydedilen Çukulatam Benim (1987) gibi düşük bütçeli yapımlara zorlamıştır. Bu albümde de Şaşkın ve Sana Bir Şeyler Olmuş şarkılarının taverna müziği tadındaki yorumları bulunmaktaydı. 1989'da Hay Yam Yam albümü çıktı. Bu albümde klip çektiği Hayat Katarı şarkısı Kemal Sunal filmi Abuk Subuk Bir Film filminde kullanılmıştı. 1990 yılında yayınladığı Tamam Artık albümü de önceki albümlerinden farklı olmayan bir şekilde eski ve yeni şarkıların karışık bulunduğu bir albüm oldu.

Erkin Koray'ın hayatı genellikle ekonomik sıkıntılarla geçmiştir. Yaptığı çıkışlar, son derece popüler olan çalışmaları onu maddi açıdan rahatlatmaya yetmemiştir. Müziği kendine yaşam biçimi olarak seçmiş olan Koray ve dönemdaşı birçok özgün sanatçı, o dönemlerde belirsiz olan telif hakları, sınırlı çalışma olanakları, sağlıksız bir yapıya sahip olan müzik piyasası ve müzik dinleyicisinin düşük alım gücü gibi nedenlerle bu sıkıntılardan kurtulamamışlardır. Bunlardan bazıları küserek müziği bırakmışlar ve daha iyi maddi koşullar elde edebilecekleri işler ile uğraşmışlardır. Erkin Koray telif hakları en çok ihlal edilmiş sanatçılarımızdan biri olmuştur. Bu nedenlerle nerede ise hiçbir zaman arzu ettiği yapımları gerçekleştirecek parasal kaynak bulamamıştır.

Yenilikçi, sentezci, deneyci bir müzik çizgisi olan Erkin Koray; sıra dışı şarkı sözleri, kendine özgü vokal biçemi, uzun saçları, özgün kıyafetleri ve bunun gibi daha birçok nedenle dönemin yayın tekeli olan Türkiye Radyo Televizyon Kurumu TRT tarafından dışlanmıştır. Eserlerinin nerede ise tamamı yakın zamanlara kadar, TRT denetimi tarafından yayımlanmaya uygun görülmemiştir. Bu durum Türkiye'de özel yayın kuruluşlarının ortaya çıkışına kadar süregelmiş ve Koray'ın dinleyici kitlesinin sınırlı kalmasına yol açmıştır.

1990 - 1993 yıllarında, genelde Öyle Bir Geçer, Arapsaçı, Fesupanallah, Şaşkın, Sevince ve Yalnızlar Rıhtımı vb. hitleri içeren bir toplama albüm serisi ve bir de Best Of piyasaya sürdü. 1990'da yayınladığı Tamam Artık albümünden sonra bir sessizlik ve plak şirketlerine küskünlük dönemine giren sanatçı, 1991'de Tek Başına Konser adlı konser kayıtlarından oluşan dışında albüm çalışmalarına ara verdi.

1996 yılına kadar süren bu sessizlik, iddialı ve görece yüksek bütçeli Gün Ola Harman Ola albümü ile bozulmuştur. Büyük satış başarısı göstermeyen ancak eleştirmenlerce olumlu eleştiriler alan bu çalışmayı 1999 yılında yayımlanan Devlerin Nefesi adlı son albümü takip etmiştir.

Erkin Koray, kendisi ile özdeşleşen 1961 yılı yapımı Gibson marka SG kasasında o zamanlar SG adını almamış ve Les Paul Custom olarak geçen çok değerli bir elektro gitara sahiptir. Son zamanlarda pek kullanmadığı bu gitarı bir dönem Mecidiyeköy Pamukbank şubesinde bir kiralık kasada muhafaza etmiştir. Sanatçı sert çalma uslubu nedeni ile yıpratmaktan çekindiği için böyle bir yola başvurmuştur.
Kızı Damla Koray'ı açıklamadığı nedenlerle okuldan almış, eğitimini evde kendi olanakları ile vermiştir.

Erkin Koray, 22 Temmuz 2007 Genel Seçimleri'nde oyunu MHP'ye vereceğini açıkladı. Bu açıklaması özellikle sol kesimden dinleyicileri arasında büyük şaşkınlık yarattı. Koray ise 30 Temmuz 2007'de, 50. sanat yılını kutladığı Harbiye'deki konserine başlarken bu duruma açıklık getirmeye çalıştı. Koray, gençlerden izin alarak kendi devreleriyle bir miktar konuşmak istediğini söyledi. Konuşmasında, her şeyi erken yapma özrü olduğunu, (Türkiye'de henüz mevcut ya da yaygın değilken erkekte uzun saç, elektrogitar, uzun topuk, rock müzik gibi) hayatının böylece devam ettiğini söyledi.

Albümleri:

1973 - Erkin Koray - LP Istanbul SS LP.8
1974 - Elektronik Türküler - LP Doğan L.P.1
1976 - Erkin Koray 2 - LP Doğan L.P.4
1977 - Erkin Koray Tutkusu - LP Kervan LP23
1982 - Benden Sana - Kotaş LP 901
1983 - İllâ ki - LP Emre H.E.-33-520
1985 - Ceylan - LP Emre H.E.-33-529 ,
1986 - Gaddar - MC Uzelli 1149
1987 - Çukulatam Benim - MC Armoni 1005
1989 - Hay Yam Yam - MC Mega Müzik 016/11099
1990 - Tamam Artık - MC Mega Müzik 012/10628
1996 - Gün Ola Harman Ola - MC Mega Müzik 120/17075 , CD Mega Müzik CD030
1999 - Devlerin Nefesi - Ada Müzik

45'likleri :

1963 - Bir Eylül Akşamı / It’s So Long (solo) - Melodi 2194
1966 - Balla Balla / You've Got To Hide Your Love Away / Watcha Gonna Do About It / Its All Over Now (solo) - Sayan EP Seri FS 78
1967 - Kızları Da Alın Askere / Aşk Oyunu (Erkin Koray Dörtlüsü) - İstanbul 9073
1967 - Anma Arkadaş / Anadolu'da Sevdim (Erkin Koray Dörtlüsü) - İstanbul 9084
1968 - Meçhul / Çiçek Dağı (Erkin Koray Dörtlüsü) - Altın Mikrofon Hürriyet Gazetesi
1968 - Hop Hop Gelsin / Çiçek Dağı (Erkin Koray Dörtlüsü) - İstanbul 9093
1969 - Aşka Dönüyorum / Yine Yalnızım (Haramiler) - İstanbul 9101
1969 - Sana Bir Şeyler Olmuş (Bir Na Na Na Şarkısı) / Seni Her Gördüğümde (Yeraltı Dörtlüsü) - İstanbul 9111
1970 - Belki Bir Gün Anlarsın / Nihansın Dideden (Yeraltı Dörtlüsü) - İstanbul 9145
1970 - İstemem / Köprüden Geçti Gelin (Yeraltı Dörtlüsü) - İstanbul 9161
1970 - Kendim Ettim Kendim Buldum / Aşkımız Bitecek (Yeraltı Dörtlüsü) - İstanbul 9165
1970 - Meçhul / Ve (Yeraltı Dörtlüsü) - Diskotür DT 5001
1970 - Gel Bak Ne Söylicem / Gün Doğmuyor (Yeraltı Dörtlüsü) - Diskotür 5009
1971 - Senden Ayrı / Bu Sana Son Mektubum (Yeraltı Dörtlüsü) - İstanbul 9183
1971 - Kıskanırım / İlahi Morluk (Yeraltı Dörtlüsü) - İstanbul 9184
1971 - Yağmur / Aşka İnanmıyorum (Süpergrup) - İstanbul 9200
1972 - Sen Yoksun Diye / Goca Dünya (Süpergrup) - İstanbul 9226
1972 - Hor Görme Garibi / Züleyha (Ter) - İstanbul 9241
1973 - Mesafeler / Silinmeyen Hatıralar (Solo) - İstanbul 9254
1974 - Şaşkın / Eyvah (Solo) - Doğan 501
1974 - Krallar / Dost Acı Söyler (Solo) - Doğan 504
1974 - Feshupanallah / Komşu Kızı (Solo) - Doğan 505
1975 - Estarabim / Sevince (Solo) - Doğan 509
1976 - Arap Saçı / Tımbıllı (Solo) -Doğan 512
1976 - Gönül Salıncağı / Hayat Bir Teselli (Solo) - Doğan 516
1976 - Cümbür Cemaat / Sevdiğim (Solo) - Kervan 114
1977 - Düşünüş / Hadi Hadi Ordan (Solo) - Kervan 123
1977 - Sanma / Olmayınca Olmuyor (Erkin Koray Tutkusu) - Kervan 133

Toplama Albümleri :

1986 - Aşkımız Bitecek - MC Harika Kasetçilik 3098
1990 - İşte Barış İşte Erkin - CD Harika 10014 (Toplam 20 şarkının yer aldığı albümde 10 şarkı Barış Manço'ya, diğer 10 şarkıda Erkin Koray'a ait)
1991 - Tek Başına Konser - MC Kalite 237/09401
1991 - Dünden Esintiler 1 – Şaşkın - Kalite MC – CD
1991 - Dünden Esintiler 2 – Ceylan / Çöpçüler -Kalite MC – CD
1991 - Dünden Esintiler 3 – Fesüpanallah - Kalite MC – CD
1991 - Dünden Esintiler 4 – Benden Sana - Kalite MC – CD
1991 - Dünden Esintiler 5 – İlla Ki - Kalite MC – CD
1991 - The Best of Erkin Koray - Mega Müzik CD 001
1993 - Erkin Koray - CD İstanbul Plak - 002
1993 - Erkin Koray Vol.1 - CD İstanbul Plak - Kaset 012
1993 - Erkin Koray Vol.2 - CD İstanbul Plak - Kaset 013
1995 - Electric Turk - LP Xotic Mind Records (İsveç'de basılan bir plak)
1999 - Erkin Koray - DOLP Shadoks Music (Almanya'da sadece 500 tane yayınlanan bu çift plak Erkin Koray'ın izniyle piyasaya sürülmüştür)
2012 - Arap Saçı - Pharaway Sounds
2014 - Collection - Mega Müzik
2014 - Gönül Salıncağı - Özmüzik Plak
2015 - Classics - Özmüziksan

(KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)