Eskişehir’de seçim yarışı: İki motokurye TOGG’lu bakana karşı

ESKİŞEHİR - “Bozkır’ın ortasında vaha”, “Anadolu’nun Venedik’i” “İçinden nehir geçen şehir”…

Tüm bu tanımlamalar, seçim havasını solumak üzere uğradığımız Eskişehir’e ait.

Eskişehir’i bilenler için bu tanımlamaların elbette bir karşılığı var. Hiç bilmeyenlerin gözünde biraz daha net canlanması için Eskişehir; biraz İzmir biraz Ankara gibi. Avrupa şehri havası var ama Anadolu gibi de. Tarif etmesi zor bir “ikili” ruh hali var şehirde. Eskişehir’in bu ikili ruh hali, kenti “arada kalmış ve yarım” kılmıyor. Tam aksine kente olan aidiyet hissini artırıyor.

Kentin bu ikili hali siyasete de yansıyor. Pek çok kişi tarafından “sosyal demokrat” ya da “solcu” bir kent olarak tanımlanan Eskişehir’in, kentteki gazetecilerin tabiriyle “sağcı bir damarı da var”. Bu tespitin doğru olduğunun bir göstergesi midir bilinmez, kurulduğu 2002’den bu yana yapılan tüm genel seçimlerde bir seçim hariç AK Parti birinci parti olmuş.

Eskişehir Anadolu Gazetesi yazarı, deneyimli gazeteci Ali Baş’a göre Eskişehir uçlarda olmayan, seçmeni merkezde olan bir şehir. Baş, “1999 yerel seçimlerinden sonra Yılmaz Büyükerşen’le birlikte böyle oldu ama bu seçmenin hepsi sol seçmen değil. Eskişehir bir İzmir değil. Merkez soldan, liberallerden oluşan bir seçmen. Tercihleri duruma göre değişiyor. Eskişehir’de çok uzun bir süredir belediye CHP’de ama genel seçimlerde çok farklı bir tablo var. Çoğunlukla AK Parti birinci oluyor” diye konuşuyor.

MİLLETVEKİLİ SAYISI 7’DEN 6’YA DÜŞTÜ: 1 VEKİL HANGİ PARTİDEN EKSİLECEK?

Bu “sağ” damar ya da “merkezde olma” hali 24 Haziran 2018 seçimlerinde de etkili olmuş olsa gerek, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Recep Tayyip Erdoğan oyların yüzde 46,48’ini, Muharrem İnce yüzde 41,07’sini, Meral Akşener’se yüzde 9,67’sini almış. Milletvekili seçimlerindeyse; AK Parti yüzde 38,78; CHP yüzde 32,26; İYİ Parti 13,20; MHP yüzde 9,93; HDP yüzde 4,28 oy almış. Bu sonuçlara göre Eskişehir’in 7 milletvekilliğinin 3’ü AK Parti’nin, 2’si CHP’nin, 1’i MHP’nin ve 1’i de İYİ Parti’nin olmuş.

14 Mayıs seçimlerine giderken ise Eskişehir’in 7 olan milletvekili sayısı nüfusun düşmesi sonucu 6’ya indi. Eskişehirlinin cevabını merak ettiği soru bu bir milletvekilinin hangi partiden eksileceği…

EMEKLİ, MEMUR VE GENÇLERİN ŞEHRİ ESKİŞEHİR’İN SADECE ADI ‘BÜYÜKŞEHİR’

Türkiye’deki pek çok kente göre daha avantajlı ve rahat olduğu ifade edilen Eskişehir’de Anadolu ve Osman Gazi üniversitelerinin kentin gelişiminde önemli rolü olduğu biliniyor. Dönem dönem yapılan çeşitli uluslararası yarışmalarda Türkiye’nin en mutlu, en güvenli şehri seçilen Eskişehir’de TÜİK verilerine göre yaşam süresi Türkiye ortalamasının üstünde. Peki, sokaktaki tablo bu kadar “pembe” mi?

Türkiye’nin tüm kentlerinde hissedilen geçim sıkıntısı Eskişehir’de de hakim. Nüfusunun büyük çoğunluğunu emekli, memur ve gençlerin oluşturduğu kentte pek çok Eskişehirli ayın sonunu getirememekten şikayet ediyor.

İstikbal Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Vedat Alp, Türkiye koşullarının Eskişehir’e de yansıdığını ifade ederek, “Geçim sıkıntısı büyük boyutlara ulaşmış durumda. Eskişehir her ne kadar adı ‘büyükşehir’ olsa da çok büyük bir şehir değil. Kendi yağıyla kavrulan bir şehir. İşçilerin memurların, ücretlilerin ağırlıklı olduğu bir kent. Esnafı da ücretli sayılır, gelir durumu çok yüksek değil” diyor.

Eskişehir’de ekonomik sıkıntılardan en çok etkilenenler emekliler ve gençler. Odunpazarı’nda bir kahvehanede sohbet ettiğimiz bir emekli, “Maaşımla geçinemez oldum. Hep daha kötüye gidiyor. Bu yüzden oyumu Kılıçdaroğlu’na vereceğim” diyor.

30’larının başındaki bir taksi şoförü de “Aile desteği olmasa geçinmemiz çok zor. Çalışsak bile zor. Ailelerimiz de nereye kadar bizi destekleyecek. Bu ne kadar böyle gidecek, bilmiyorum” diye konuşuyor. 

ESKİŞEHİR TRAFİĞİ İSTANBUL’DAN BETER

Pek çok kentte “kentin sorunları” sıralamasına bile girmeyen trafik ve ulaşım sorunu şaşırtıcı bir biçimde Eskişehir’in en önemli problemlerinden. Pek çok Eskişehirli, kentte bulunduğumuz bir günde bizi de zorlayan hatta bıktıran trafik sorununa bir çözüm bulunmasını istiyor. Bir Eskişehirli, “Burası İstanbul’dan beter oldu, kimse çözemez bu sorunu” diyor. Ulaşıma dair bir başka sıkıntı da Eskişehir’in hala bir çevre yolu olmaması.

‘ESKİŞEHİR ÜVEY EVLAT MUAMELESİ GÖRÜYOR’

Ulaşım yatırımları açısından Eskişehir’in hiçbir iktidar döneminde hak ettiği değeri görmediğini kaydeden gazeteci Vedat Alp, “’Ölüm yolu’ diye adlandırılan Kırka – Afyon arasında 40 kilometrelik bir yol var. Sürekli kaza oluyor, çok can kaybı oluyor. Gelmiş geçmiş tüm iktidarlar ‘orayı yapacağız’ diyor ama yapmadılar. Özellikle karayolları açısından Eskişehir hep üvey evlat muamelesi gören bir kent” ifadelerini kullanıyor.

ESKİŞEHİR’İN MİLLETVEKİLİ ADAYLARI: İKİ BAKAN, İKİ MOTO-KURYE

Kentin seçim aritmetiği, sosyolojisi ve sorunları deneyimli gazeteciler tarafından bu şekilde özetleniyor. Eskişehir böyle bir arka planla; ekonomik sıkıntılar ve çözülmeyi bekleyen problemler eşliğinde seçime giderken adaylar seçim çalışmalarını hızlandırdı. Peki, kim bu adaylar, nasıl belirlendiler ve seçmen memnun mu? Tüm bu soruların yanıtları biraz tartışmalı biraz da renkli.

Renkli çünkü Eskişehir’de hükümette görevli bir bakan da aday, motosikletiyle sipariş dağıtan motokurye de. Üstelik bir değil iki moto-kurye adayı var Eskişehir’in.

AK Parti’nin birinci sıra adayı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez. İkinci sırada da önceki dönemlerde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yapmış olan Ayşe Gürsoy var. Dönmez’in kentte bakanlık imkanlarıyla seçim çalışması yapıyor olması muhalefet adayları tarafından eleştirilirken, bakan adaylara ilişkin bir başka eleştiri konusu da her iki ismin de Eskişehirli olmaması. AK Partili yöneticilere göreyse listenin ilk iki sırasının bakanlara verilmesi Eskişehir’e verilen önemin göstergesi. 

TİP ADAYI BAŞAR: BENİM SEÇİM ARACIM MOTOSİKLETİM

Bakanların karşısında yarışan iki motokurye adaydan biri Türkiye İşçi Partisi’nden Gökay Başar, diğeri ise Türkiye Komünist Partisi’nden Mustafa Yazgan. Bakan Dönmez’in kendisine hediye edilen TOGG ile şehri gezdiğini, kendisinin seçim aracınınsa motosikleti olduğunu ifade eden TİP adayı Başar, “Biz sürekli engellemelerle karşılaşıyoruz. Eşit şartlarda yarışmıyoruz. Bakanlığını kullanarak artı sağlıyor. Bu konuda halkımıza, gönüllere güveniyoruz” diyor.

ÇAKIRÖZER: YAPILAN SUÇ ÇÜNKÜ BAKANLIK İMKANLARI 84 MİLYONUN ORTAK İMKANLARI

Bakan Dönmez’in bir diğer rakibi CHP’li Utku Çakırözer de Dönmez’in bakanlık imkanlarını kullanmasını eleştirerek, “Daha ilk günden bakanlık basın müşavirliği Eskişehir basınına açıklama geçti. Geldi, makam aracı bakanlığın aracıydı, bu araçla Eskişehir’de kampanya yapıyor. Bunlar etik olarak da hukuk olarak da yanlış. Hem kendisinin hem basın müşavirliğinin yaptığı, görevi kötüye kullanma suçu. Çünkü bakanlık imkanları 84 milyonun ortak imkanları. O yüzden inecek arabadan kendi arabasına binecek, kampanyasını öyle yapacak” ifadesini kullanıyor.

‘ADAYLARIN BAKAN OLMASININ SEÇMENDE KARŞILIĞI YOK’

AK Parti’nin bakan aday göstermesinin seçmende bir karşılığı olmadığını söyleyen gazeteci Vedat Alp, bakanın kentte konvoyla gezdiğini ifade ederek, “O konvoyla sıkıntılı Eskişehir trafiğini daha da sıkıştırıyor. Bu da onlara iyi puan getirmiyor” diyor.

BÜYÜKERŞEN 24 YILDIR GÖREVDE: CHP’NİN 1 BUÇUK KATI OY ALDI

Eskişehir’i konu alan siyasi içerikli bir yazıda yerel yönetimden ve yerel seçimlerden bahsetmemek olmaz. Zira kentin 24 yıldır, 1999’dan bu yana görevde olan bir büyükşehir belediye başkanı var: CHP’li Yılmaz Büyükerşen, Eskişehirlilerin deyimiyle “Yılmaz Hoca”. “Yılmaz Hoca”nın kentte belediyecilik anlamında attığı adımlar siyasi parti ayrımı olmaksızın tüm Eskişehirlilerin takdirini alırken bu takdir, seçim sonuçlarına da yansıyor. Büyükerşen, sadece CHP’lilerin değil, milliyetçi ve muhafazakar seçmenin de oyunu alıyor. Öyle ki 2018 genel seçimlerinde CHP 187 bin oy alırken 9 ay sonra yapılan yerel seçimlerde Yılmaz Büyükerşen’in oyu 285 bini buluyor. Eskişehirli bir esnaf, “Ben MHP’liyim ama Allah Hoca’dan razı olsun. Onun yaptıkları sayesinde turist geliyor, hepimiz iş yapıyoruz” diyor.

CHP’DE YILMAZ HOCA ETKİSİ

Deneyimli belediye başkanı Büyükerşen’in kentte etkisi bir hayli yüksek. 14 Mayıs seçimleri yaklaşırken de CHP’li ilçe belediye başkanlarıyla birlikte sahada varlığını gösteriyor. CHP’li başkanlar kentte ayak basmadık yer bırakmıyor.

Büyükerşen, kentte olduğu kadar partisinde de etkili. Kentteki gazeteciler CHP’nin Eskişehir milletvekili adaylarını belirleme süreçlerinde her dönem fikri alınan Büyükerşen’e bu dönem de danışıldığını anlatıyor.

‘ADAY BELİRLEMEDE CHP’NİN AK PARTİ’DEN FARKI YOK’

CHP’nin mevcut milletvekilleri Utku Çakırözer ve Jale Nur Süllü bu dönem de CHP aday listesinin ilk iki sırasında yer alıyor.

İstikbal Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Özge Zaim, CHP listesinin de AK Parti listesinin de seçmenin ve teşkilatların beklentilerini karşılamadığını ifade ederek, “Aday listeleri birbirinden kötü. AK Parti’ye şaşırmadım AK Parti’de biat kültürü vardır. Yukarıdan listeler indirilir, tepki de olmaz. İnsanlar bir şekilde kabullenir. Ama CHP’de de aynısı söz konusu” diye konuşuyor.

‘30 YILDIR GAZETECİYİM TEŞKİLATLARIN MEMNUN OLDUĞUNU HATIRLAMIYORUM’

Gazeteci Ali Baş’sa, “Teşkilatların adaylardan memnun olmaması doğru ama ben 30 yıldan fazladır gazeteciyim teşkilatların adaylardan memnun olduğu bir dönem hatırlamıyorum. CHP özelinde bakarsak en son 1999 seçimlerinde CHP’de adayları teşkilat belirledi, ön seçim yapıldı. O seçimde de CHP baraj altı kaldı. AK Parti için de durum farklı değil” tespitini yapıyor.

CHP TEŞKİLATINDAKİ KIRGINLIK SEÇMENE YANSIMIYOR

İl ve ilçe teşkilatlarından belirlenen adaylarla ilgili hayal kırıklığı yaşayanlar olsa da bu hayal kırıklığı Eskişehir’deki CHP seçmeninde pek fazla hissedilmiyor. Sohbet etme imkanı bulduğumuz bazı CHP seçmenleri, CHP’nin vekillerinin sürekli sahada olduğunu ve onlara kolaylıkla ulaşabildiklerini anlatıyor. Bir başka CHP’li seçmen, bu seçimde adayın kim olduğunun önemi olmadığını Millet İttifakı’nın adayı Kılıçdaroğlu’nun mutlaka kazanması gerektiğini ifade ederek bu yüzden mutlaka CHP’ye oy vereceğini belirtiyor.

MHP’DE ADAY GENEL MERKEZ’DEN

MHP’de de genel merkez etkisi hissediliyor. MHP’nin birinci sıradaki adayı partinin MYK üyesi Bülent Maşaoğlu. Eskişehir Sivrihisarlı olan Maşaoğlu, aynı zamanda Eskişehirspor’un eski yöneticilerinden.

İYİ PARTİ’DE ES ES’İN ESKİ BAŞKANI ADAY

Kentte temayül yoklaması yaparak il örgütlerinin tercihini listelere yansıtan tek parti İYİ Parti. Partinin birinci sıra adayı Nebi Hatipoğlu. Eskişehirspor’un eski başkanlarından, iş insanı Hatipoğlu’nun dikkat çeken vaatlerinden birisi Eskişehirspor’u süper lige çıkarmak. Hatipoğlu’nu kentin yetiştirdiği isimler Özlem Ayrancı ve Melih Aydın takip ediyor.

SİYASETTE KIRMIZI ŞİMŞEKLER ETKİSİ

Çok fazla göç alan, nüfusunun büyük çoğunluğunu memur ve öğrencilerin oluşturduğu Eskişehir’de gazeteci Vedat Alp’in deyimiyle, “kent milliyetçiliği” yok. Kent milliyetçiliği olmasa da Eskişehir’de hemşerilik ve aidiyetin hissedildiği alan futbol. Bu sebepten mi bilinmez ama kentin iddialı üç siyasi partisinin Eskişehirspor yönetiminin çeşitli kademelerinde görev almış adayları var. İYİ Parti’nin adayı Eskişehirspor eski başkanı Nebi Hatipoğlu, MHP’nin adayı eski yöneticilerden Bülent Maşaoğlu ve CHP’nin üçüncü sıra adayı kongre üyesi İbrahim Arslan.

ESKİ MHP’Lİ SEÇMEN: SİNAN ATEŞ CİNAYETİNE SESSİZLİĞİ HAZMEDEMEDİM 

Eskişehirlilerin kentin futbol takımına bağlılığı gözle görülüyor. Bindiğimiz her takside, her dolmuşta, girdiğimiz pek çok dükkanda Eskişehirspor bayrakları var. Sohbet ettiğimiz bir taksi şoförü de Eskişehirliler için “ES ES”in çok önemli olduğunu, İYİ Parti’nin adayı olan Hatipoğlu’nun da çok başarılı bir başkan olduğunu anlatıyor. Kendisinin de “eski bir MHP’li” olarak bu seçimde tercihinin İYİ Parti’den yana olduğunu söylüyor. İYİ Parti’yi seçmesindeki tek etkenin Eskişehirspor sevgisi olmadığının da altını çizen seçmen, “Sinan Ateş cinayetinde sessiz kalmalarını hazmedemedim. Bir başsağlığı bile dilemediler” diyor.

ÇAKIRÖZER: ÖZGÜRLÜKLER KENTİ ESKİŞEHİR YASAKLAR KENTİ HALİNE GELDİ

Peki, adayların seçim çalışmaları nasıl gidiyor, adayların hedefleri ve beklentileri neler?

Eskişehir’in bir gençlik ve üniversite kenti olduğunu ifade eden CHP’nin adayı Utku Çakırözer, kentin bu özelliğinin giderek kaybolduğunu ve Meclis’te bunu düzeltmek için çaba göstereceğini belirterek şunları söylüyor:

“Eskişehir özgürlüklerin kenti. İnsanlar ‘yaşanabilecek şehir Eskişehir’ diye düşünürler. İnsanlar burada okumaya gelirler, emekliliği burada yaşamaya gelirler, tayinlerini buraya alırlar. Ama son yıllarda Eskişehir yasaklar kenti haline geldi. Bu şehirde festivaller yasaklandı. En son geçen sene zamlar protesto edilmek istendi, polis yürütmedi. Bu şehir hiç böyle değildi. Tüm Türkiye’ye sindirdikleri bu yasakçı uygulamalar Eskişehir’i de etkiliyor. O yüzden Meclis’te öncelikle Eskişehir’in özgürlükçü havasına dönmesini sağlamak lazım.”

Pek çok Eskişehirlinin dile getirdiği yol sorununa Çakırözer de dikkat çekiyor. CHP’ye oy verdiği için Eskişehir’in üvey evlat muamelesi gördüğünü belirten Çakırözer, şöyle devam ediyor:

“Seyitgazi – Afyon yolunda sanki Eskişehir’e değil de uzayda bir gezegenden başka gezegene geçiyorsunuz. Her gün kaza oluyor, ölümlü kazalar oluyor. Şimdi AK Parti Genel Başkanı 22 yıllık iktidarın sonunda ‘Seyitgazi - Afyon yolunu ihaleye çıkacağız’ diyor. Hoş geldiniz, günaydın. 22 yıldır aklınız neredeydi? İnsanlar ölürken, biz bunu Meclis’te haykırırken neredeydiniz?” diye soruyor.

İYİ PARTİLİ AYDIN: ÖNCELİKLİ SORUN MÜLTECİLER

Bu seçimin Türkiye için dönüm noktası olduğuna inandığını belirten İYİ Parti’nin adayı Melih Aydın, “Kendi şehrimizden başlayarak elimizden geleni yapmaz ve cumhuriyet değerlerimizi kaybedersek kendimi bir daha affetmezdim. Bu yüzden aday olmak istedim” diyor. Meclis’e gitmesi halinde gündeme getireceği en acil kent sorunlarını sorduğumuz Aydın, “Eskişehir’in ambalajı çok büyük, ciddi bir ismi var. Öğrenciler, gençler, kadınlar, aileler için müthiş bir şehirdi. Ama artık Eskişehir’in her yeri sorun. Trafik inanılmaz boyutta. Tüm Türkiye’de olduğu gibi mültecilerle ilgili sıkıntıları var. Önceliğimiz tabii ki mülteciler” ifadelerini kullanıyor.

‘KURYEDEN VEKİL OLUR MU, BAL GİBİ OLUR'

TİP’in adayı Gökay Başar da kendisine sık sık sorulan “Kuryeden aday olur mu?” sorusuna yanıt vererek, “Meclis patronlar, zenginler kulübüne döndü. Halktan birinin Meclis’te olmasının ne kadar önemli olduğunu her yerde anlatıyoruz. Kuryeden vekil olur, bal gibi olur. Halk da bu cevabı veriyor” ifadelerini kullanıyor ve Meclis’e girmesi halinde işçi, esnaf, emekçi ve emekliler için mücadele edeceğini söylüyor.

SEÇİM NASIL SONUÇLANIR?

Yazının başında sorduğumuz “Eskişehir’in eksilen bir milletvekilliği hangi partiden gidecek?” sorusuna verilen çok farklı cevaplar var. CHP’li bir seçmene göre CHP Kılıçdaroğlu rüzgarıyla en az 4 milletvekili çıkaracak. İYİ Partili bir seçmen İYİ Parti’nin bu kez 2 milletvekilini Meclis’e göndereceğini, 3’ü de zorlayacağını söylüyor. AK Partili bir seçmense ekonomik sorunların, pandemide yaşananların kendisini ve ailesini zorladığını söylese de, “Altılı masa 6-7 kişi nasıl çözecek bu sorunları. Gene reis çözecek” diyor. 

‘5 MİLLETVEKİLİ GARANTİ, ESKİŞEHİRLİLER TEK MİLLETVEKİLİ İÇİN SANDIĞA GİDECEK’

Seçim sonucuna dair öngörüsünü aktarırken 6 milletvekilinin 5’inin şimdiden belli olduğu yorumunu yapan gazeteci Ali Baş, adayların genel merkezlerde belirlendiğini hatırlatarak şunları söylüyor:

“6 milletvekili var, 5’ini genel başkanlar atamış durumda. ‘Seçildiler’ diyebiliriz çok büyük bir sürpriz olmazsa. CHP’nin 2 milletvekili garanti, AK Parti’nin 2 milletvekili garanti, İYİ Parti’nin bir milletvekili garanti. Eskişehirliler geri kalan bir milletvekili için sandık başına gidiyor. Bu CHP de çıkabilir, MHP de çıkabilir, Ak Parti de çıkabilir, İYİ Parti de çıkabilir.

ZAİM: MHP’NİN SESSİZ TABANI MHP’YE OY VERECEK

Sürpriz bir sonuç beklediğini belirten Özge Zaim’se kentin milliyetçi seçmenini hatırlatarak, “2 CHP, 2 AK Parti, 2 İYİ Parti diyenler var, bu üç parti arasında 3-2-1 olur diyenler var. Ama ben MHP ‘nin sandığa gidip klasik oyunu verecek sessiz bir tabanı olduğunu düşünüyorum. O yüzden 2 AK Parti, 2 CHP, 1 İYİ Parti, 1 MHP şeklinde bir sonuç bekliyorum” diyor. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ipi Kemal Kılıçdaroğlu’nun göğüsleyeceğini belirten Zaim, “Bunun sebebi Erdoğan’a olan tepki, ekonominin kötüleşmesi, hayat şartlarının zorlaşması. Tüm bunlar Kılıçdaroğlu’nu Eskişehir’de birinci yapar” ifadelerini kullanıyor.