Evlerinin yıkılmasını çadırdan izliyorlar...

Hacı Bişkin  hbiskin@gazeteduvar.com.tr

DUVAR - İnsan Hakları Derneği (İHD) Şırnak Şube Başkanı Emirhan Uysal, Şırnak'tan göç etmek zorunda kalan ailelerin son 6 aydır zor koşullar altında yaşadığını anlattı. Uysal, sokağa çıkma yasağı ve operasyonların ardından kenti terk ederek Cudi Dağı eteklerine kurdukları çadırlarda yaşayan aileleri yaklaşan kış nedeniyle zor günlerin beklediğini söyledi.

Yaklaşan kış nedeniyle aileleri zor günlerin beklediğine dikkat çeken Uysal Şırnak'taki son durumu Duvar'a anlattı:

Şırnak’ta yasak devam ettiği için kent merkezinde nelerin yaşandığını öğrenmek mümkün değil. Şırnaklı 90 bin insan 6 aydır nerelerde yaşıyor ?

Cizre, Silopi ve Güneydoğu’daki diğer kentlerde ilan edilen sokağa çıkma yasakları nedeniyle buralarda yaşayan aileler Şırnak’a göç etmişlerdi. Göç edenler ile birlikte Şırnak’ın nüfusu 100 binin üzerine çıktı. Bu bölgelerde yasak kaldırıldıktan sonra insanlar evlerine geri döndü. Şırnak’ta yaşayan nüfus 65 bin. Ama yasak başladıktan sonra şehrin yüzde 90’ı Şırnak merkezden zorunlu olarak göç etti. Çünkü Cizre’deki bodrum katları ve yaşananlar Şırnaklı aileleri daha fazla tedirgin etti. Bunu duyan, gören insanlar merkezden ayrılmak zorunda kaldı.

SADECE NÜFUSUN YÜZDE 5'İ KENTTE KALDI

Şu anda nüfusun ne kadarı hâlâ Şırnak'ta?

Sadece yüzde 5’lik bir kesim evlerini terk etmedi. Onlar da birçok zorlukla mücadele ederek ihtiyaçlarını karşılıyor. Maddi durumu yetersiz olan aileler ise evlerinden daha fazla uzaklaşmak istemedi. Onlar da Şırnak’ın köylerindeki boş alanlarda çadırlar kurdu. Çadırlarda yaşamak insanların hayat şartlarını zorluyor. Örneğin, 10 aile bir tuvaleti kullanmak zorunda kalıyor. Ayrıca bu aileler evlerinin yıkıldığını buradan izliyor.

Çadırlarda kalan bu aileler kış aylarını nasıl geçirecek, bu yönde herhangi bir çalışma yürütülüyor mu ?

Şırnak’ta yasak kaldırılsa dahi insanların yaşadığı bir evi bile kalmadı. Bunu görebilmemiz ve bölgede incelemelerde bulunabilmemiz için bir an önce şehrin üzerindeki yasağın kaldırılması gerekiyor. Eğer Şırnak’taki yasak kaldırılmazsa bu yıkımın önüne geçilemeyecek. Örneğin, aileler yaz ayı olduğu için bir şekilde çadırlar kurdu. Fakat aileler kış ayı çadırlarda yaşayamaz. Şırnak’ın kışı çok serttir. İnsanlar kış ayını burada geçiremeyecek. Bu yüzden Şırnak’ta yıkılan evlerin acil olarak inşaatına başlanmalı. Bunu yaparken de devletin müteahhitlerinin bölgede rant elde etmelerini istemiyoruz.

ŞIRNAK YENİDEN İNŞA EDİLMELİ

Rant elde edilmesinin önüne nasıl geçilecek?

Eğer devlet destek verecekse bütün samimiyetiyle Şırnak’ı yeniden inşaa etmelidir. Çünkü yıkımdaki hoyratlığı görünce yeniden inşaada amacın dışına çıkılabileceğini görebiliyoruz. Şırnak’ın 4’te 3’nün yıkıldığını sadece basına yansıyan fotoğraflarda görebiliyoruz. Bu bilanço daha da ağır olabilir. Eğer yasak kaldırılmazsa evlerin yıkımına devam edilecek. Bunun önüne acil bir şekilde geçilmesi gerekiyor. Şunu da belirtmek gerekiyor İçişleri Bakanlığı’nın 'Şırnak’ta operasyonlar bitti' demesinin ardından yaklaşık 3 ay geçti. Fakat insanlar hâlâ evlerine gidemiyor.

Şırnak’ta öğretmenler, öğrenciler ve memurlar yasak başladıktan sonra merkezden dışarı çıktı. Öğretmenleri ve diğer memurlar Şırnak’a geri dönecek mi?

Yasak başlamadan önce Şırnak bütün kesimleri içerisinde barındıran bir yapıya sahipti. Öğretmeni, öğencisi, memur kesimi bu süreçte büyük zorluklar yaşadı. 2016-2017 eğitim yılı başlamak üzere. Okulların durumunu bile bilemiyoruz. Şu an öğretmenler, öğrenciler tekrar Şırnak’a gitmek için 6 aydır bekliyor. Yasak kaldırılınca  herkes evlerine dönecektir. Aynı şekilde öğretmenler ve memurlar hiçbir olumsuz durumdan etkilenmeden tekrar geri gelecek.

ŞIRNAKLILAR 60 BİN EZİDİ'YE KUCAK AÇTI

Şırnak'a Şengal'den Ezidiler de göç etmişti değil mi?

IŞİD Şengale saldırdığı zaman yaklaşık 60 bin Ezidi Şırnak’a sığındı. Ezidiler 1 ay boyunca Şırnaklı halk tarafından misafir edildi. Şırnak’ın nüfusu o dönem 65 bin, Şırnak’a gelen Ezidi nüfusu ise 60 bin kişiydi. Neredeyse Şırnaklı her aile bir Ezidi ailesini misafir etti. Bu büyük bir şeydir. Bir zamanlar evlerini terk etmek zorunda kalan insanlara kucak açan Şırnaklılar, şimdi başka yerlere zorunlu bir şekilde göç edildi. İnsanların evlerindeki hurdalar bile fabrikalara götürüldü.

Nasıl götürüp satıyorlar, bunu biraz açar mısınız?

Yıkım süresi devam ederken yıkılan evlerin demirlerini, hurdalarını TIR'lara yükleyerek fabrikalara götürenler oldu. Bu insanların yaşadıkları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin birçok kararındaki işkence yasağının ihlali anlamına geliyor. Aynı zamanda yasal olarak güvence altına alınan ve devletin koruması gereken ‘mülkiyet hakkı ve konut dokunulmazlığı’ ihlal ediliyor.  1990’lı yıllarda yaşanan bu hak ihlalleri şimdi çok daha büyük bir boyutta devam ediyor. Çünkü o zamanlar köyler yakılıp yıkılıyordu. Şimdi ise şehir merkezlerinin büyük bir kesimi yıkıldı, yakıldı ve insanlar zorunlu göçe tabi tutuldu.

EKONOMİ TAMAMEN BİTTİ

Sokağa çıkma yasaklarının insanların psikolojisini nasıl etkilediğini anlattınız. Bir de ekonominin nasıl düzeltilebileceğini sormak istiyorum…

Şırnak’ın ekonomisi için şu an tam anlamıyla yok olmuş diyebiliriz. Şehirdeki esnaf olsun, işveren olsun, işçi olsun, Şırnak’ta yaşayan bütün siviller olsun; Şu anda sadece ceplerindeki biraz parayla geçimini sağlamaya çalışıyor. Birçok insan yasak başladıktan sonra şehirden çıkarken üzerine hiçbir şey almamış. Bazı insanlar da evlerinde bulunan değerli eşyalarını alıp gitti. Bu insanların birçoğu elinde avucunda ne varsa tükendi. Şehir açılmazsa halkın büyük bir bölümü büyük maddi ve psikolojik sorunların altından kalkamayacak.

Şırnak'ın il olmaktan çıkarılması planına Şırnaklılar nasıl bakıyor?

Bu ana kadar Şırnak için yapılan tek olumlu şey Şırnak’ı il olmaktan çıkaran yasanın torba yasasından çıkartılmasıydı. Bu anlamda emek sarf eden başta Şırnaklı gençleri, Şırnaklı Sivil İnsiyatif ve Şırnak’ın ileri gelen iş adamlarına İnsan Hakları Derneği olarak harcadıkları emek ve mücadelelerinden dolayı kendilerine teşekkür ederiz. Bu aynı zamanda Şırnak’ın yeniden kurulacağının, burada hayatın yeniden tesis edilmesinde devlet desteğinin verileceği anlamına geliyor.