Ezidilere yine göç yolları
IŞİD'den kaçarak Yenişehir Belediyesi’ne ait Fidanlık Tesisleri’ne yerleştirilen Ezidilerin, başka bir şehirdeki AFAD kampına yerleştirilmeleri söz konusu. Yaklaşık iki yıldır TİHV adına Ezidilerle çalışan Psikolog Mehmet Basri Çelik, kamp değiştirmenin yeni bir göç anlamına geldiğini ve bunun Ezidileri olumsuz etkileyeceğini söylüyor.
DİYARBAKIR - Diyarbakır’ın Yenişehir Belediyesi’ne kayyım atandığında akla ilk gelen sorulardan biri de Fidanlık Tesisleri’ne yerleştirilen Ezidilerin akıbeti olmuştu. Kayyımın belediyenin önceki çalışma sistemini değiştireceği, bazı projeleri iptal edebileceği ve kimi çalışanlarla yollarını ayırabileceği konuşuldu. Kayyımın Yenişehir Belediyesi’ne ait Fidanlık Tesisleri’ne de müdahale edebileceği ve burada kendileri için kurulan kampta yaşayan Ezidilerin çıkarılabileceği de konuşulanlar arasındaydı.
Geçen hafta HDP Diyarbakır Milletvekili Feleknas Uca’nın Başbakan Binali Yıldırım’ın yanıtlaması için Meclis’e sunduğu soru önergesi, Ezidi kampının boşaltılmak istendiğini gösterir nitelikteydi. Uca, 12 maddelik soru önergesinde, kamp idaresinin Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na (AFAD) devrini, kampın boşaltılacağına dair duyumları ve buradan alınacak Ezidilerin hangi kampa yerleştirilmek istendiğini soruyordu.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Belediyeler Birliği’nin, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Yenişehir Belediyesi’nin katkılarıyla Ezidiler için hazırlanan kampa, IŞİD’in saldırılarından kaçan binlerce Ezidi yerleştirilmişti. Birçok sivil toplum örgütü maddi manevi destek sunarak kampa yerleştirilen Ezidilerin yaşam koşullarını iyileştirmeye çalıştılar.
Ezidilere destek veren kurumlardan biri de Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) oldu. Göçün başından itibaren Ezidilere destek olan TİHV, Fidanlık Tesisleri’nde kapsamlı bir çalışma da yürüttü. Hem bu çalışmayı, hem de Ezidilerin başka kamplara götürülmesinin muhtemel sonuçlarını, TİHV için çalışan Uzman Psikolog Mehmet Basri Çelik ile konuştuk.
TİHV’DEN PSİKO-SOSYAL DESTEK
Ezidilerle ilgili TİHV’in çalışmalarını anlatan Mehmet Basri Çelik, sınırı geçerek Türkiye’ye gelen, Batman, Cizre, Şırnak, Silopi ve Diyarbakır’a yerleştirilen Ezidileri ziyaret ederek bir rapor hazırladıklarını ve bu rapor doğrultusunda psikolojik destek yardımında bulunduklarını dile getirdi.
Çelik, TİHV olarak Diyarbakır Ezidi kampı için psiko-sosyal destek içeren bir proje hazırladıklarını ve bu projenin Mayıs 2015’te uygulanmaya başladığını belirtti. Çelik, THİV projesiyle ilgili şunları söyledi: “Bu proje kapsamında 4-18 yaş arası çocuklara yönelik yarı kapalı gruplar halinde psiko-sosyal destek grupları kuruldu. Burada çocukların kendilerini güvende ve değerli hissedebilecekleri bir duygusal alan yaratılmaya çalışıldı. Çalışma devam ederken bazı aileler Avrupa ülkelerine veya Güney Kürdistan’a gittiler. Bu durum bizim çalışmamızı etkiledi, ancak projenin sürekliliğini kesmediğimiz için çocuklardaki duygusal bağlanmayı da hissedebildik. Bunun yanında düzenli bir şekilde psikyatrist görüşmeleri ve ihtiyaç duyulduğunda ilaç yardımında bulunduk.”
FİDANLIK TESİSLERİ’NDEKİ KAMP BOŞALTILIYOR
Kampın AFAD yetkililerinin denetimine geçtiğini hem kampta kalan Ezidilerden hem de kampta görevli belediye çalışanlarından duyduklarını belirten Çelik, “Bu bilgiyi alınca kampa gittik” diyerek kampta yaşadıklarını anlattı: “Kampta AFAD yetkilileriyle görüştük. Bilginin doğru olduğunu, Fidanlık Tesisleri’ndeki kampın boşaltılacağını söylediler. Dediklerine göre kampta kalan Ezidilerin seçeceği 10 kişilik bir grupla Mardin, Batman, Urfa ve Malatya’da bulunan AFAD kamplarını gezecekler. Bundan sonra Ezidilerin tercih edecekleri kampa yerleştirilecekler.”
Çelik’in dediğine göre AFAD yetkilileri şu bilgiyi de paylaşmış: “AFAD yetkilileri Türkiye’nin birçok yerleşim yerinde ve özelikle büyükşehirlerin çoğunda AFAD kampının mevcut olduğunu, ancak büyükşehir olmasına rağmen Diyarbakır’da AFAD kampının olmadığını söylediler. Bize, bu nedenle Ezidilerin AFAD kampının bulunduğu başka bir ile götürüleceği bilgisi verildi.”
YENİ KAMP, YENİ ENDİŞE
Toplumsal hafızalarında 72 katliam var Ezidilerin. IŞİD'den kaçıp yerleştikleri kamptan başka bir kampa gönderilecek olmaları da onları psikolojik olarak yıpratacağı muhakkak.
Psikolog Basri Çelik de buna dikkat çekiyor: “Özelikle yerinden edilmiş kişilerde mekansal algı iyi değildir. Çünkü güvenli mekan algısına bir saldırı olmuş ve bunun sonucunda mekana karşı bir güvensizlik algısı baş göstermiştir. Saldırı sonrası kaldığı yere karşı bir bağlanma problemi devamlı kendisini rahatsız etmiştir. Bana ne olacak? Buradan kurtulacak mıyım? Daha iyi bir yer mümkün mü? Bu sorularla devamlı boğuşmaktadır. Bu sorulara baktığımızda mekan algısının belleği nasıl tahrip ettiği anlaşılmaktadır. Dolayısıyla mekan algısı güvensiz olan Ezidileri bir daha göç yolunu tercih etmek zorunda bırakmak, onların ruhsal durumu açısından pek de iyi olmayacağını düşünmekteyim.”
BAŞKA ŞEHİR RİSK FAKTÖRÜ OLMASIN
Belediyelerin katkısıyla hazırlanan kamplara yerleştirilen Ezidiler, bugüne kadar sosyal ya da dini nedenlerle bir baskıya uğramadılar. Tam tersine, Diyarbakırlılar Ezidiler için mümkün olan yardımı esirgemediler. Ezidilerin başka bir şehirde nasıl karşılanacakları ise meçhul. Yerleştirilecekleri kampta görevli olanların Ezidilere tutumu da önem kazanıyor.
Basri Çelik bu konudaki kaygılarını dile getirerek, yetkililerin çok hassas davranması gerektiğine vurgu yapıyor: “Bizim kaygımız da Ezidilerin diğer bir ile veya kamp hangi koşullara göre yerleştirileceği? Diğer mültecilerin özelikleri de göz önüne alınmalı. Örneğin Suriye’den gelen Müslüman Araplar, Ezidiler için bir risk faktörü olabilir. Ama bu ne kadar düşünülüyor, bilmiyoruz. Götürülecekleri ilin mevcut politik ve dini tutumu da bizi kaygılandırmaktadır. Bazı şehirlerin politik, dini, sosyolojik, psikolojik refleksi bir Diyarbakır’da, Mardin’den, Batman’dan farklıdır. Tüm bunlar en ince ayrıntısına kadar düşünülmelidir. Umuyoruz ki AFAD yetkilileri tüm bunları göz önünde bulundururlar.”
‘AFAD, EZİDİLERİN GÜVENLİĞİNDEN SORUMLUDUR’
Yaklaşık iki yıldır Ezidilerle yakın temas içinde olduklarını hatırlatan Çelik, buradan başka bir kente gönderilecek olmalarının kendilerini de üzdüğünü belirtiyor. Çelik, “Onların tercih ettiği, bizim de kaygılarımızdan dolayı onayladığımız bir göç değil bu” diyor.
AFAD kamp yetkililerinin tutumları, kampın tüm fiziksel yapısı ve gündelik ihtiyaçların karşılanması durumunda Ezidilerin yeni kampa uyum sağlamakta sıkıntı yaşamayacağını dile getiren Çelik, güvenlik konusuna dikkat çekiyor. Çelik’e göre yaşadıkları travmayı atlatmakta güçlük çeken Ezidilerin kendilerini güvende hissetmesi çok önemli. Çelik, “AFAD kampındaki görevliler Ezidilerin güvenliğinden sorumlu olacaklar” diyor.
Çelik, AFAD kampındaki görevlilerin, Ezidilerin inançlarına ayrıca duyarlı davranması gerektiğine vurgu yapıyor. Basri Çelik, “Onların diline, dinine, sosyal hayatına saygı gösterilmeli. Onların bir felaket yaşadığı ve buraya isteyerek gelmedikleri unutulmamalı. Böyle bir duyarlılık gösterilecek olursa gittikleri yerde kendilerini güvende hissedebilirler.”