Geçen haftanın hak ihlalleri (5-12 Mart): OHAL'de kadın olmak

Şenal Sarıhan*

Bu hafta Yeni Türkiye’de, bir buçuk yıldır KHK’larla yönetilen ülkede “OHAL hukuku” yasalaştı. Milletvekillerinin dokunulmazlıklarının kaldırılması için 26 yeni fezleke daha Meclis’e geldi. Böylece fezleke sayısı 553’e ulaştı.

Rutin “sosyal medya gözaltıları”, “işimi geri istiyorum gözaltıları” gibi Türkiye’ye özgü kategorilerde gözaltılar sürerken, barışçıl gösteri hakkını kullandığı için 2018’in ilk iki ayında 169 kişinin gözaltına alındığı raporlandı.

Bu hafta bir çocuk daha ancak Türkiye ve benzeri ülkelerde olabilecek bir nedenle “cisim infilakı” ile yaşamını yitirdi. 2015’ten bugüne dek en az 23 çocuk benzeri “cisimler” nedeniyle yaşamını yitirirken 45 çocuk ise yaralandı.

Yeni bir “baklava çalan çocuklar vakası” kayıtlara geçti. Üşüdüğü için camide yatan çocuklara hırsızlıktan hapis cezası verildi.

Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedeniyle açıklanan raporlar ise Yeni Türkiye’de kadın olmanın “ne menem bir hal” olduğunu ortaya koydu.

“OHAL HUKUKU” YASALAŞTI

OHAL döneminde çıkarılan 31 kanun hükmünde kararnameden 26’sı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasının ardından Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece bir buçuk yıldır kanun hükmünde kararnamelerle oluşturulan “OHAL hukuku” yasalaştı. Bugüne dek KHK’lerle 107 bin 174 kişi ihraç edildi, 3 bin 604 kişi iade edildi.

MECLİS’E 26 YENİ FEZLEKE

Meclis’e milletvekillerinin yasama dokunulmazlığının kaldırılması için 26 yeni fezleke geldi. Fezlekelerden 11’i CHP, 12’si HDP milletvekilleri hakkında düzenlendi. Fezlekeler arasında CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile HDP Eş Genel Başkanı Pervin Buldan hakkında düzenlenenler de yer aldı.

15 Şubat’ta Meclis Başkanlığı’na gelen fezlekelerin arasında Kılıçdaroğlu hakkında düzenlenmiş bir fezleke yer aldı. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu hakkında düzenlenen iki ayrı fezleke bulunurken, CHP milletvekilleri Barış Yarkadaş, Çetin Osman Budak, Mazlum Nurlu, Namık Havutça, Bülent Tezcan, Özgür Özel, Haydar Akar ve Eren Erdem hakkında da fezlekeler Meclis’e geldi.

HDP Eş Başkanı Pervin Buldan’ın da aralarında bulunduğu fezleke düzenlenen HDP milletvekillerinin isimleri ise Sibel Yiğitalp, Adem Geveri, Osman Baydemir, Sırrı Süreyya Önder, Nadir Yıldırım, Mahmut Toğrul, Dirayet Dilan Taşdemir, Dilek Öcalan, Feleknas Uca, Aycan İrmez oldu.

Öte taraftan, fezleke haberlerinin basında yer almasından iki gün sonra da Ankara Başsavcılığı, HDP’li üç vekil hakkında daha soruşturma başlattı. Van milletvekilleri Adem Geveri, Bedia Özgökçe Ertan ve Lezgin Botan’ı ‘örgüt propagandası’yla suçladı. Vekiller hakkındaki fezleke Meclis’e gönderildi. Fezlekede HDP’li vekillerin sosyal medyada ‘terör örgütünü destekleyici yazılı ve görsel paylaşımlarda bulundukları’ öne sürüldü.

Böylelikle 7 Mart 2018 tarihi itibariyle fezleke sayısı 553 oldu.

PARTİYE GÖRE İÇTÜZÜK UYGULAMASI: TOĞRUL’UN OMUZUNU KIRAN AKP’LİLERE CEZA YOK

Meclis Genel Kurulu’nda HDP ve AKP’li vekiller arasında çıkan Afrin tartışması, AKP’li vekillerin HDP Antep Milletvekili Mahmut Toğrul’u darp etmesiyle sonuçlandı. Toğrul’un sol omuz kürek kemiği kırıldı.

Yeni içtüzük hükümlerine göre genel kurulda kaba kuvvet kullanan vekillere verilmesi gereken birleşimden çıkarma ve 12 bin TL para cezası AKP’li vekillere verilmedi.

Söz konusu ceza; Anayasa’daki idari yapıya aykırı tanımlama yaptığı gerekçesiyle ilk kez HDP’li Osman Baydemir’e dört ay önce uygulanmıştı.

SABUNCU 495, ŞIK 434 GÜN SONRA ÖZGÜR

Kamuoyunda “ Pideci, Parkeci, Döşemeci” davası olarak anılan davada Murat Sabuncu ve Ahmet Şık tahliye edildi. Sabuncu 495 gündür, Şık ise 434 gündür tutuklu idi. Mahkeme, İcra Kurulu Başkanı Akın Atalay’ın ise tutukluluk halinin devamına karar verdi.

Cumhuriyet gazetesinin yayın politikasının suçlama konusu edildiği davada “FETÖ/PDY ve PKK/KCK örgütlerine üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek” iddiasıyla 18'i Cumhuriyet çalışanı olmak üzere 20 kişi yargılanıyor.

DİSK GENEL BAŞKANI GÖZALTINA ALINMAYA ÇALIŞILDI

Öte taraftan duruşma öncesi Silivri Cezaevi önünde yapılacak basın açıklaması da “OHAL süresince Valilik kararıyla basın açıklaması yasaktır” gerekçesiyle engellenmeye çalışıldı. Yapılmak istenen basın açıklaması sırasında polis DİSK Genel Başkanı Kani Beko’yu gözaltına almaya çalıştı. Ancak Beko’nun yanında bulunanlar, gözaltına alınmasını engelledi.

“İNFİLAK EDEN CİSİMLER”DEN ÖLEN ÇOCUKLARA BİRİ DAHA EKLENDİ

Bir çocuk daha boş bir arazide bulduğu bir “cisim” ile oynarken yaşamını yitirdi. 2015’ten bugüne dek en az 23 çocuk benzeri “cisim”ler nedeniyle yaşamını yitirirken 45 çocuk ise yaralandı.

Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde 10 yaşındaki Berat Oktay, temizlenmemiş mühimmatlardan birinin patlaması sonucu ağır yaralandı. Kaldırıldığı hastanede ise kurtarılamayarak yaşamını yitirdi.

Aynı gün 30 yaşındaki İbrahim Akdağ, evinin bahçesinde istiflenmiş halde olan odun ve çalılarla uğraşırken patlama meydana geldi. Ağır yaralanan Akdağ, ambulansla Yüksekova Devlet Hastanesi'ne kaldırıldı.

30 Eylül 2017’de yine Yüksekova şehir merkezinde buldukları “cismin” patlaması sonucu beş yaşındaki Umut Kozay yaşamını yitirmişti. Yedi yaşındaki ağabeyi Erhan Kozay da ağır yaralanmıştı.

YENİ BİR “BAKLAVA ÇALAN ÇOCUKLAR” VAKASI

Eskişehir’de üşüdüğü için camiye giren iki çocuktan birine delil, tanık ve şikayet dahi yokken hırsızlık suçlamasıyla bir yıl hapis cezası verildiği ortaya çıktı. Hırsızlık suçlamasına konu; camideki bağış kutusundan para çalması iddiası oldu. Söz konusu para miktarı ise maksimum 4-5 TL!

Duruşmada dinlenen cami görevlisi, olay günü camiye girdiğinde günlük olarak içinden ortalama 4-5 TL kadar bozuk paranın çıktığı, bazen ise hiç çıkmadığı sadaka kutusunun devrilmiş ve kilidinin kırılmış olduğunu gördüğünü, ancak bunu kimin yaptığını bilmediklerini söyledi. Mahkemede çocukların camiye girdiğine dair kamera kayıtları, parmak izi gibi delillerin olduğuna işaret edilirken hırsızlık suçlamasına neden olan sadaka kutusunun çocuklar tarafından kırılarak içindeki paranın alındığına dair hiçbir kanıt ileri sürülemedi. Mahkeme, buna karşın iki çocuğa da hırsızlık suçlamasıyla ceza verdi.

Bu olay yıllar önce baklava çaldıkları gerekçesiyle hapsedilen çocuklar vakasını anımsatırken o günden bugüne hiçbir şeyin değişmediğini de gösterdi. . Gaziantep’te 10 Ağustos 1997 gecesi bir baklavacı dükkanına kapıyı kırarak giren 4 çocuk, baklavayla antepfıstığı çaldıkları iddiasıyla yargılandıkları davada 6 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

SAVCILIK BELGELİ İŞKENCE İDDİALARINI GÖRMEZDEN GELDİ

Savcılık, gözaltındayken ölen Gökhan Açıkkolu için işkence ile öldüğüne dair Adli Tıp Kurumu raporu olmasına rağmen 'örgütsel propaganda' dedi.

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, gözaltında hayatını kaybeden Açıkkolu’nun durumunun Meclis'e taşınmasının ardından açıklama yaptı. Savcılığın ajanslara gönderdiği yazılı açıklamada, CHP Genel Başkanı  Kılıçdaroğlu’nun, Meclis grup toplantısında gündeme getirdiği iddialara yanıt verildi. Savcılık, “Açıkkolu’nun işkence sonucu öldüğüne dair iddiaların gerçeği yansıtmadığını, örgütsel propaganda olduğunu” belirtti. Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Başkanı, Adli Tıp Uzmanı, Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı ise yaptığı açıklamada, Açıkkolu’yla ilgili yaptıkları incelemede “İşkence ve ölüm arasında bir nedensellik bağı bulduklarını” söyledi.

BARIŞÇIL GÖSTERİ HAKKINI KULLANDIĞI İÇİN 169 KİŞİ GÖZALTINA ALINDI

Eşit Haklar İçin İzleme Derneği’nin (ESHİD) verilerine göre Türkiye’de ocak ve şubat ayında, barışçıl gösteri hakkını kullandığı için toplam 169 kişi gözaltına alındı.

Ocak ayında en az 80 kişi 'Barışçıl Toplantı ve Gösteri hakkı'nı kullandığı için gözaltına alındı, en az 26 barışçıl gösteriye müdahale edildi. Bu müdahaleler sonucunda gözaltına alınan 80 kişiden 11’i tutuklandı. Bir kişiye ise Kabahatler Kanunu'ndan para cezası kesildi. ESHİD’in verilerine göre; sekiz barışçıl gösteride zor kullanma ve darp, ikisinde plastik mermi ve dördünde biber gazı ve tazyikli su kullanıldı.

Şubat ayında ise en az 89 kişi 'Barışçıl Toplantı ve Gösteri hakkı'nı kullandığı için gözaltına alındı; 16 polis müdahalesi oldu. Polisin müdahale ettiği gösterilerin dördünde zor kullanma ve darp mevcutken, dördünde de orantısız güç ve biber gazı kullanıldı.

SOSYAL MEDYA GÖZALTILARI SÜRÜYOR

Sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek yürütülen yaygın gözaltı ve tutuklamalar devam etti. Çok sayıda eve polis baskınları yapıldı. Aralarında HDP Milletvekili Erdal Ataş’ın danışmanı Şenol Kayaoğlu ile Anadolu Kültür ve Araştırma Derneği’nden Betül Koca, Sibel Göktaş ve Duygu Doğan’ın da olduğu kişiler gözaltına alınmalarından iki gün sora serbest bırakıldı.

GÖZALTINA ALINAN EĞİTİMCİLER GÖREVDEN UZAKLAŞTIRILDI

Hatay'da basın açıklamasına katıldıkları gerekçesiyle evleri basılıp üç gün gözaltında tutulan eğitim emekçileri, açığa alındı. Bunlardan birisi sendikacı ve insan hakları savunucusu Servet Üstün Akbaba oldu. Akbaba, OHAL ilanından sonra açığa alınan öğretmenlerden biriydi. 29 Aralık 2015’te barış talebiyle yapılan bir günlük greve katıldıkları için KHK ile görevinden uzaklaştırılan Akbaba Kasım ayında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tekrar görevine iade edildi ve maaş kesim cezası verildi. Afrin operasyonunun başlamasının ardından Akbaba, görev yaptığı Hatay’da insan hakları savunucularıyla birlikte bir basın toplantısına katıldı. Bu basın toplantısına katılan 17 kişi gözaltına alındı, üç gün sonra serbest bırakıldı. Ardından ise üç eğitimci açığa alındı.

“İŞİMİZİ GERİ İSTİYORUZ” GÖZALTILARINDA PLASTİK MERMİ

Yüksel Caddesi’nde 484 gündür sürdürülen ‘İşimizi geri istiyoruz’ eylemine polis bir kez daha müdahale etti. Basın açıklaması sırasında Mehmet Dersulu, Nazan Bozkurt, Mahmut Konuk, Selvi Polat ve gözaltılara tepki gösteren bir kişi ters kelepçe takılarak gözaltına alındı. Gözaltına alınırken polis tarafından darp edilen öğretmen Mehmet Dersulu kafasından yaralandı. Eylem sırasında müdahaleye tepki gösterenlere karşı da plastik mermi kullanıldı.

GERGERLİOĞLU’NUN PAYLAŞTIĞI HABER KENDİ MAKALESİ KABUL EDİLDİ

İnsan hakları savunucusu, Hak ve Adalet Platformu Sözcüsü Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun Kocaeli 2'nci Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 'Örgüt propagandası' suçlamasıyla 2 buçuk yıl hapis cezasına çarptırılmasına ilişkin gerekçeli karar açıklandı. Kararda, Gergerlioğlu'nun paylaştığı bir haber, kendisinin yazdığı makale olarak kabul edildi ve bu da 'örgüt propagandası' sayıldı. Mahkeme gerekçeli kararında Gergerlioğlu'nun T24 haber sitesinde 20 Ağustos 2016'da yayınlanan 'Devlet adım atarsa barış bir ayda gelir' başlıklı haberi sosyal medya hesabından paylaşmasını 'örgüt propagandası' saydı. Ancak mahkeme bu habere, Gergerlioğlu'nun yazdığı bir makale muamelesi yaptı. Üstelik, söz konusu habere ilişkin, haberi yayınlayan siteye herhangi bir dava ya da soruşturma açılmış değil.

TAŞ VE AKSOY’A HAPİS CEZASI

FETÖ’ye medya desteği vermekten yargılanan 19'u tutuklu 29 sanığın 25'i hapis cezasına çarptırıldı. "Örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla birlikte, örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek" suçlarından mahkum olan sanıklardan Atilla Taş'a 3 yıl 1 ay 15 gün, Murat Aksoy'a da 2 yıl 1 ay hapis cezası verildi.

TÜRKİYE’DE KADIN OLMAK

Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nün kutlandığı haftada açıklanan raporlar Türkiye’de kadın olmanın vahametini de ortaya koydu.

· OHAL’de en az 624 kadın öldürüldü.

· OHAL'de en az 451 kadın cinsel saldırıya uğradı.

· OHAL’de 11 kadın derneği kapatıldı.

· OHAL’de 5 kadın milletvekili, 35 kadın belediye eşbaşkanı ve 16 kadın gazeteci tutuklandı.

· OHAL’de 1409 kadın akademisyen, 21 bin 409 kamu emekçisi kadın işsizler ordusuna katıldı.

· 2017 yılında ise, son beş yılda en az 580 kadın iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. İş cinayetlerinde hayatını kaybeden 116 kadının yüzde 90’ı ise sendikasızdı. (İSİG)

· Her 10 kadından en az üçü 18 yaşının altında evlendirildi.

· 17 bine yakın kız çocuğu doğum yaptı.

· 286 kadın ve kız çocuğu öldürüldü.

· 101 kadın tecavüze, 248 kadın tacize, 377 kız çocuğu cinsel istismara ve 418 kadın şiddete maruz kaldı. (DİSK)

İŞ CİNAYETLERİ

İş cinayetlerinde bu hafta 17 işçi yaşamını yitirirken 38 emekçi de yaralandı.

Şubat ayı iş cinayetleri raporuna göre ise, Türkiye'de çeşitli sektörlerde en az 123 işçinin yaşamını yitirdiği belirlendi. Şubat'taki iş cinayetlerinin yüzde 24'ü inşaat, yüzde 20'si tarım, yüzde 11'i taşımacılık, yüzde 6'sı metal, yüzde 6'sı ticaret ve büro, yüzde 5'i eğlence ve konaklama sektörlerinde meydana geldi

CHP Ankara Milletvekili, TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan Vekili