Geçen haftanın hak ihlalleri (6-12 Haziran)

Şenal Sarıhan*

800’ün üzerinde ağır hasta ve tedavi edilmesi gereken mahkum tahliye edilmezken “uyku apnesi” sebebiyle serbest bırakılan, “ikametgahı sabit” olduğu gerekçesiyle tutuklanmasına gerek duyulmayan damatlar, işkence iddiaları, mehter eşliğinde koparılan saçlar, 22 yaşında öldürülen öğretmen, iş ve kadın cinayetleri, çocuk istismarları, 21. YY'da yeniden inşa edilmeye çalışılan “haremlik- selamlık” uygulamaları, kitap yasakları, suç delili sayılan metinler ile Albert Camus, Louis Althuser, Baruch Spinoza’nın yer aldığı iddianame raporları ile Türkiye hak ve özgürlük ihlalleriyle dolu bir haftayı daha geride bıraktı.

DAMAT HUKUKU

OHAL Hukuku ile temel hak ve özgürlüklerin askıya alındığı bir dönemde AKP’lilerin damatları için uygulanan özel hukukun ikinci örneğiyle karşılaştık.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş’ın damadı Ömer Faruk Kavurmacı'nın “uyku apnesi” gerekçesiyle tahliye edilmesinin ardından eski TBMM Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın damadı Ekrem Yeter de “sabit ikametgah sahibi olması” gerekçesiyle tahliye edildi.

'GAZETECİLER, 3 GÜNLÜK ERLER GÖÇEBE Mİ?'

Sabit ikametgah gerekçesi kamuoyunda tepki toplarken CHP Milletvekili Eren Erdem “tutuklu bulunan gazeteciler, yazarlar, 3 günlük erler, öğretmenler, açlık grevindeki Gülmen ve Özakaça “göçebe” oldukları için mi serbest bırakılmıyorlar?” diye sordu.

ÖZAKÇA’NIN KAYINPEDERİ: BENİM DAMADIMIN DA ADRESİ BELLİ

AKP’nin damatları Kavurmacı ve Yeter’in serbest kalmasını eleştiren Semih Özakça’nın eşinin babası Nihat Özkan, “Benim damadımın da adresi belliydi. Hukukun uygulanması için kimin damadı olmak önemli? Ben de hukukun uygulanmasını istiyorum. İşlerine iade edilmelerini ve özgürlüklerini talep ediyorum” dedi.

CEZAEVLERİNDE 841 KİŞİ TAHLİYE EDİLMEYİ BEKLİYOR

Damat’ın “uyku apnesi” nedeniyle tahliye edildiği memlekette, 2017 yılı Şubat ayı itibarıyla, Adli Tıp Kurumu raporuyla ağır ve sürekli hastalığı belgelenen tutuklu ve hükümlü sayısı; 31’i kadın, 810’u erkek olmak üzere, 841’dir.

Yine resmi açıklamalara göre, 2013 yılından bu yana 451 tutuklu ve hükümlü tahliye edilmediği için cezaevinde yaşamını yitirdi.

GÜLMEN VE ÖZAKÇA’NIN İDDİANAMESİ KABUL EDİLDİ

Ankara 19. Ağır Ceza Mahkemesi Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile görevlerinden ihraç edilen akademisyen Nuriye Gülmen ve sınıf öğretmeni Semih Özakça hakkında hazırlanan iddianameyi kabul etti. Gülmen ve Özakça hakkında hazırlanan iki dosya birleştirilerek sanıkların tutukluluk devamının devam edilmesine hükmedildi. Her iki iddianamede Gülmen ve Özakça'nın “örgüte üye olmak”, “Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlarından 20 yıla kadar hapisle cezalandırılmaları talep ediliyor. Daha önce 31 Ekim olarak belirlenen duruşma tarihi ise 14 Eylül'e alındı.

Öte taraftan, işlerine geri dönme talebiyle 97 gündür açlık grevinde olan Nuriye Gülmen ve Semih Özakça’nın her an kalp yetmezliği yaşayabileceği açıklandı.

Gülmen ve Özakça’ya destek için protesto ve gösteri hakkını kullanmaya çalışan insanlar ise bu hafta da gözaltına alındı.

Bu hafta çıkan iki önemli rapor Türkiye’nin içinde bulunduğu ve giderek vahimleşen tabloyu net bir şekilde ortaya koydu.

1656 KİŞİ SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI NEDENİYLE TUTUKLANDI

Bu hafta, Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB), darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL’de yayıncıların karşılaştıkları baskıları ve hak ihlallerini raporlaştırdı.

TYB ‘Haziran 2016-Haziran 2017 Yayınlama Özgürlüğü Raporu’na göre,

* 1656 kişi sosyal medya paylaşımları nedeniyle tutuklandı.

* 27 Temmuz 2016’da yayınlanan KHK’yla 16 TV kanalı, iki radyo kanalı, 45 gazete ve 15 dergiyle birlikte ‘FETÖ’yle ilişkilendirilen 29 yayınevi kapatıldı. 29 Ekim’de yayınlanan KHK ile kapatılan yayınevlerinin sayısı 30 oldu.

KİTAPLARA DA TUTUKLAMA

* Ekin Yayıncılık’ın 160, Belge Yayınevi’nin ise ‘bandrolsüz olmaları’ gerekçesiyle 2 bin 200 kitabına el konuldu. Belge Yayınları hakkında daha önce toplatma kararı olan 2 kitabının 29 kopyası da el konulanlar arasındaydı.

* Aram Yayınevi’nin 72, Tekin Yayınevi’nin bir, Kırmızı Kedi Yayınları’nın ise henüz piyasaya çıkmayan bir kitabı ve mizah dergisi Leman’ın yayınlanmayan ‘darbe özel sayısı’ hakkında toplatma kararı verildi.

* Darbe girişimi sonrası bazı il ve ilçelerde Fetullah Gülen’in yazmış olduğu kitapların çöplerde bulunması üzerine soruşturma başlatıldı. Gözaltılar ve tutuklamalar yaşandı.

İDDİANAMELER NE DİYOR?

* Kapatılan Özgür Gazeteciler Cemiyeti Eş Başkanı Nevin Erdemir için hazırlanan iddianamede, Erdemir’in defterine not ettiği Albert Camus ve Baruch Spinoza isimleri yer aldı. İsimler, iddianamede ‘örgüt üyeleri’ olarak geçti.

* Ankara’daki Gezi olaylarıyla ilgili davanın iddianamesinde, Louis Althusser’in bir, Server Tanıllı’nın iki ve Nazım Hikmet’in bir kitabı suç delili sayıldı.

TUTUKLU GAZETECİLERİN SAYISINDAKİ ARTIŞ

* Darbe girişimi öncesi 39 olan tutuklu gazeteci sayısı 8 Mayıs 2017 itibariyle 162’yi buldu. 54 gazeteci ve yazarın mal varlıklarına el konuldu. Kurumlara ve gazetecilere çok sayıda soruşturma ve davalar açıldı, tazminat cezaları verildi.

* Hapishanelerde 200 bini aşan tutuklulara yönelik yasak ve kısıtlamalar arttı. Tutukluların ellerinde bulunduracakları kitap sayısına sınırlama getirildi. 15 kitap sınırlaması hemen tüm hapishanelerde uygulanmaya başlandı. Ayrıca okunduktan sonra yönetime verilip değiştirilen kitapların değişim periyodunun iki ayı bulduğu belirtildi.

İLK 5 AYDA 182 ÇOCUK CİNSEL İSTİSMARA UĞRADI

Türkiye’nin içinde bulunduğu durumu anlatan bir diğer rapor ise Eğitim Sen’in 2016-2017 Eğitim-Öğretim Yıl Sonu Eğitimde Cinsiyetçilik Raporu oldu. Kadın örgütlerinin yaptığı istatistikler ve mahkemelere yansıyan olaylar neticesinde, 2017 yılının ilk beş ayında 182 çocuk cinsel istismara maruz bırakıldı.

Rapora göre;

* AKP’nin iktidara geldiği 2002’den bu yana 18 yaşın altında 440 bin çocuk doğum yaptı. 15 yaşın altında cinsel istismara uğrayarak doğum yapan çocuk sayısı ise 15 bin 937 olarak kayıtlara geçti.

300 BİN ÇOCUK EĞİTİM HAKKINDAN MAHRUM

* Sokağa çıkma yasaklarının ilan edildiği il ve ilçelerde, toplam 300 bin çocuk eğitim hakkından mahrum kaldı.

* 2016 yılı boyunca en az 56 çocuk işçi çalışırken hayatını kaybederken 2017’nin ilk 4 ayında ise her ay en az 2 çocuk iş cinayetine kurban gitti.

12 Haziran “Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü” kapsamında açıklama yapan Eğitim İş ise, MEB’in politikalarının çocuk işçiliğinin önünü açtığını belirterek çalışma hayatında 2 milyona yakın çocuk işçi bulunduğunu ve çocuk işçilerin yaklaşık yüzde 80’i kayıt dışı çalıştırıldığını belirtti.

FEZLEKELER GELMEYE DEVAM EDİYOR

Dokunulmazlıkların kaldırılmasının ardından bu haftada milletvekilleri hakkında düzenlenen fezlekeler Meclis’e gelmeye devam etti. Geçtiğimiz günlerde TBMM’ye milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılması için 45 yeni fezleke gelmişti. Fezlekelerden 4’ü CHP’li , biri MHP’li, 21 HDP’li milletvekiline aitti.

Bu hafta ise, HDP Ankara Milletvekili Sırrı Süreyya Önder hakkında gözaltında verdiği savcılık ifadesinde “Cumhurbaşkanına hakaret ettiği” iddiasıyla fezleke hazırlandı.

Bir diğer fezleke ise HDP'li Osman Baydemir hakkında düzenlendi. Baydemir, Diyarbakır Belediye Başkanı olduğu dönemde Pir Sultan Abdal Derneği'ne cemevi olarak bina tahsis ettiği gerekçesiyle "görevi kötüye kullandığı" suçlamasıyla fezleke hazırlandı. Savcılık cemevi tahsisine ilişkin protokolde yer alan "Uyuşmazlıkların çözümünde Alevilik inancı gereği önce Cem'e gidilecektir" ifadesinin de laikliğe aykırı olduğunu ifade etti.

Ayrıca, Van Cumhuriyet Başsavcılığı, HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı Nadir Yıldırım hakkında 2 ayrı fezleke hazırladı.

AİHM, AKP’DEN SAVUNMA BEKLİYOR

226 gündür cezaevinde tutulan Cumhuriyet Gazetesi yazar, çizer ve yöneticilerinin AİHM’e yaptığı başvurunun öncelikli olarak ele alınmasının kabul edilmesinin ardından, mahkeme dün Türkiye’ye savunma için 2 Ekim’e kadar süre verdiğini açıkladı.

HÜKÜMET AİHM KARARINI BU KEZ 'BEĞENDİ'!

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), OHAL kapsamındaki 672 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile ihraç edilen öğretmenin başvurusuna ilişkin kararını verdi. Mahkeme, davacı öğretmene OHAL Komisyonu'nu adres gösterdi. Mahkeme, oy birliği ile aldığı kararda, iç hukuk yollarının tüketmediğini ifade ederek, 685 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kurulan OHAL Komisyonu’nu başvurulması gerektiğini belirtti.

AİHM’in aldığı pek çok kararı eleştiren, uluslararası komisyonların kararlarını “tanımıyoruz” diyerek reddeden Hükümet, bu kararı “doğru” olarak nitelendirdi.

22 YAŞINDA 'YAŞAMA HAKKI' ELİNDEN ALINAN MÜZİK ÖĞRETMENİ

Batman'ın Kozluk ilçesinde Belediye Başkanı Veysi Işık'ın aracına yönelik PKK saldırısında 22 yaşındaki müzik öğretmeni Şenay Aybüke Yalçın yaşamını kaybetti. 7 Haziran 2015 ile 21 Ocak 2017 arasında yaşanan çatışma, operasyon ve “terör” olaylarında 596 sivilin yaşamını yitirdiği açıklanmıştı.

BİR GAZETECİ DAHA TUTUKLANDI

Hakkında örgüt propagandası suçlamasından 2 yıl 11 ay 22 gün kesinleşmiş cezası olan gazeteci Zehra Doğan, tutuklandı.

Mardin'in Nusaybin ilçesinde sokağa çıkma yasağı ve güvenlik operasyonları sırasında ilçeden yaptığı haberlerden ve sosyal medya paylaşımlarından dolayı gazeteci Doğan hakkında örgüt üyeliği suçlamasıyla dava açılmıştı.

İKİ GAZETECİYE HAPİS CEZASI

Öte yandan bu hafta Evrensel Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Çağrı Sarı ile eski İmtiyaz Sahibi Arif Koşar’ın 301’den yargılandıkları davanın karar duruşması görüldü. Mahkeme gazetecilere 5 ay hapis cezası verdi.

FETÖ’DEN TUTUKLU GAZETECİLERE 2'ŞER KEZ AĞIRLAŞTIRILMIŞ MÜEBBET TALEBİ

FETÖ'nün medya yapılanması davasında tahliyelerine karar verildikten sonra "darbe girişimi" soruşturmasında gözaltına alınan aralarında Atilla Taş ve Gökçe Fırat Çulhaoğlu'nun da bulunduğu 13 şüpheli hakkında, "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" ve "Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçlarından 2'şer kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası talebiyle iddianame düzenlendi.

ULUSLARARASI AF ÖRGÜTÜ YÖNETİCİSİNE DE FETÖ SUÇLAMASI

İzmir merkezli olarak 23 avukata yönelik yapılan operasyonda gözaltına alınan Uluslararası Af Örgütü (AI) Türkiye Şubesi Yöneticisi Avukat Taner Kılıç “FETÖ üyeliği” suçlamasıyla tutuklandı. Taner Kılıç 6 Haziran'da Gülen cemaati soruşturması kapsamında gözaltına alınmıştı.

CEZAEVİNDE ÇOCUKLARA İŞKENCE İDDİALARINA TAKİPSİZLİK

Adana E Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklu 5 çocuğa işkence yaptıkları ileri sürülen dört infaz koruma memuru hakkındaki soruşturma takipsizlik kararıyla bitti.

Adana’da 5 Ocak’ta tutuklanan 5 çocuğa, cezaevine kabulde ve sonraki günlerde işkence yaptıkları ileri sürülen dört infaz koruma memuru hakkında, “basit yaralama” ve “hakaret” suçundan soruşturma başlatıldı. 9 çocuk olaydan günler sonra Adli Tıp’a sevk edildi. Savcılığa şikâyet bildirmeyen diğer çocuklar da yaşadıkları şiddeti doktorlara anlattılar. Çocukların vücutlarındaki kabuk bağlamış sıyrıklar, cilt lezyonları, boyun ve kollarda darp izleri raporlara yansımış olmasına rağmen, savcılık yeterli delil olmadığı gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi.

MEHTER MARŞIYLA SAÇ KOPARMA

30 Mayıs'ta Okmeydanı İdil Kültür Merkezi'ne yapılan operasyonda gözaltına alınan aralarında Grup Yorum üyelerinin de bulunduğu 14 kişinin bu hafta mahkemeye sevk edilmelerinin ardından bazılarının serbest kalmasıyla gözaltında yaşadıkları “kötü muamele ve işkence” ortaya çıktı. Gözaltına alınanlardan Bergül Varan "gözaltında işkenceye maruz kaldığını" söyledi. Varan “Saçlarımı tutup çevirip kökünden kopardılar. Elinde kalan saçı sallayarak mehter marşı ile oyun oynuyorlardı” dedi.

KAYYUMUN, UĞUR KAYMAZ'LA 'DERDİ' BİTMİYOR

Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 12 Kasım 2004 tarihinde evinin önünde babası Ahmet Kaymaz ile birlikte 13 kurşun ile öldürülen 12 yaşındaki Uğur Kaymaz adına ilçede yaptırılan heykel, atanan kayyım tarafından kaldırıldı.

Kızıltepe Belediyesi'ne atanan kayyum Ahmet Odabaşı, işe Kaymaz’ın annesi Makbule Kaymaz’ı işten atmakla başlamıştı. Anne Kaymaz geçen yıl, oğlunun katledildiği 21 Kasım günü işten atılmıştı.

'HAREMLİK-SELAMLIK' UYGULAMALARI

Tacizi bahane göstererek cinsiyet ayrımcılığı dayatan, kadınları toplumsal yaşamın dışına iten pembe otobüs, pembe taksi uygulamalarının ardından Bursa’da metroda ayrı vagon uygulanmaya konuldu.

Bursaray istasyonlarında “Bayan yolcularımıza öncelikli vagon” yazan uyarılar kapı girişlerine yerleştirildi.

Bir haremlik-selamlık uygulamasına da, Konevi Anadolu Lisesi’nin müdürü tarafından karar verildi. İnternet sitesinde altında müdür Ö. Faruk Özarslan imzası bulunan bir duyuruda 2017-2018 eğitim-öğretim yılında kız ve erkek öğrencilerin ayrı sınıflarda eğitim göreceğine dair bir duyuru yayınlandı.

'NEFSİME HAKİM OLAMADIM' DİYEN TACİZCİYE CEZA ERTELEMESİ

İstanbul Bahçelievler’de bir kadını taciz edip eteğinin altından cep telefonu ile fotoğraf çekmeye çalışan Metin B.’nin cinsel taciz suçundan aldığı ceza, Aralık ayında ertelenmişti. Metin B. 'özel hayatın gizliliğini ihlal' suçlamasıyla açılan ikinci davada 1 yıl 8 ay hapis cezasına çarptırıldı. Bu cezanın da mahkeme tarafından 'bir daha suç işlemeyeceği' kanaati oluştuğundan ertelendi. Metin B. ifadesinde, "şikayetçinin mini etekli olduğunu görünce nefsine hakim olamayıp cep telefonunu eteğinin altına tutup çekim yaptım” dedi.

İŞ CİNAYETLERİ

Bir hafta içerisinde 20 işçi yaşamını yitirirken 14 işçi de yaralandı.

*CHP Ankara Milletvekili – TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkan Vekili