Güzel olan politiktir!

Büşra Uyar

Ataerkinin işi -yüzyıllardır olduğu gibi- yine başından aşkın! Kadınların “onlar” için şık giyinmesini, kendine özen göstermesini, dayatılmış yüzlerce “vazife” arasında ustalık ve tevazuyla bunlar için fırsat yaratmasını istiyor. Şartları var tabii -hiç şartsız olur mu?-: Hiçbir şeyde aşırıya kaçılmayacak, erkekler -çünkü biliyorsunuz, ataerki için yalnızca iki cins var- bu konulara asla ve asla ilgi bile duymayacak. Güzellikten politik söylem üretmenin son derece yasak sahasına adım atmayı düşünemiyoruz bile... 

Son yıllarda yükselişe geçen ve günümüzün en önemli sektörlerinden biri haline gelen Youtube’da, güzellik içeriği üreten youtuberların videolarından ziyade, bu videoların yorumlar kısmına bir göz atın. Karşısındakini bedeni, yeniden şekillendirmeyi tercih ettiği yüzü ve anlatmayı tercih ettiklerinden dolayı hakaretlerle, küfürlerle küçük düşürmeye çalışanlar, saniyesinde -yüzyıllardır kendisine bizzat takdim edilen o koca yetkiyle- kişinin emeğini, çalışma sahasını ve değerlerini hiçe sayanlar, tektipleştirmekle, ahlaksızlaştırmakla suçlayanlar...

Bu geniş paylaşım alanının doğrudan “eleştirme” fırsatı sunmasının yanı sıra nitelikli ya da niteliksiz vakit geçirme, hobi ya da odaklanılmış bir meslek için global zemin oluşturma, üreticisine ve izleyicisine hem mesafeli hem de fazla samimi olma imkanı tanıması çok önemli. Zira tam da bu sebeplerle YouTube ifade özgürlüğü ve aktivizm için güçlü bir hat oluştururken, hegemonik kadın ideallerinin alaşağı edilmesi için de fırsat yaratıyor. İletişim Yayınları’ndan çıkan 'Güzelliğin Politikası: Youtube Güzellik Topluluğu', tam da bu konuyu eksenine yerleştiriyor.

Çalışmasını “Güzel Olan Politiktir”, “Üçüncü Dalga: Güçlenme mi Bireyselleşme mi?” ve “YouTube Güzellik Topluluğu” olarak üç ana başlıkta ören Merve Genç, ilk olarak güzelliğin kalıba sokulamaz ama daima dayatılabilir yolculuğunda, geçmişe götürüyor bizi. Kültürlerin güzellik anlayışından ve makyajın işlevselliğinden, tüm dünyaya hükmeden endüstrileşme yolculuğunu akademik hatta takip etmenin, okur için son derece ilginç bir deneyim olduğunu söylemek mümkün.

İkinci bölüm, beden, cinsellik gibi konuların ön plana çıktığı ve teknolojik gelişmelerin yeni rotalar oluşturduğu üçüncü dalga feminizmi, dijital platformlar ve kültürbozan kadınlar ekseninde ele alıyor. Üçüncü dalga feminizmde kritik rol oynayan dergilerin ve bu dönemin yüksek tirajlı yayınlarının empoze ettiği dişil kadın tipine 2000’li yıllarda sosyal medya sayesinde ünlü ya da ünsüz, hemen her kişisel hesapta alternatif üretilebilmesi, içinde bulunduğumuz dönemin feminist pratiklerini inceleyebilmek açısından da önem taşıyor.   

Üçüncü bölümde ise dayatılan güzellik mitinin ve bu mite itirazı olan özgürleştirici alternatiflerin aynı güce sahip bir şekilde yer aldığı Youtube ve YouTube Güzellik Topluluğu irdeleniyor. Genç, çalışması boyunca aralarında Ece Dinç, Arda Bektaş, Gözde Tezer, Duygu Özaslan gibi isimlerin de bulunduğu, güzellik içeriği üreten yirmi youtuberın videolarını analiz ediyor. Tercihleri, yaşayışları ve çoğu zaman kazandıkları paralar üzerinden sürekli olarak gündem konusu haline getirilen youtuberlar, Genç’in çalışmasıyla beraber farklı bir akademik zeminde buluyorlar kendilerini. Keskin sınırları olmayan ve daima yeniden yorumlanan güzellik üretiminin, kadın ve lgbti+ mücadelesi için yarattığı söylem alanının ne kadar karışık ama bir o kadar de değerli olduğu görülebilir hale geliyor 'Güzelliğin Politikası' boyunca.    

İletişim Yayınları’ndan çıkan 'Güzelliğin Politikası: Youtube Güzellik Topluluğu',  sosyal medyanın aktif kullanımıyla kişilerin kendilerini ve güzelliklerini temsil etme hakkını ve bu hakkı elde etmeyi sağlayan zeminin zorlayıcı arka planı; her an yeniden şekillenirken bir yandan da popüler kültürü besleyen esnek ve çok yönlü bir zemini Türkiyeli youtuberlar ekseninde ele alıyor. Merve Genç’in çalışması öznel özgürlük alanı ve sistemleştirilerek dayatılan güzelliği mukayese etme imkânı tanıyor. Hangisi düşünülürse düşünülsün, sonuç bir: Güzel olan politiktir!