Hristodulidis'ten Washington'a, Steinmeier'den Atina'ya ziyaret: Gündemde ne var?

LEFKOŞA - Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde son saatlerde yoğun bir diplomasi trafiği yaşanıyor. Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, ABD Başkanı Joe Biden'ın daveti üzerine Washington'a gidiyor; iki liderin kritik bir görüşme gerçekleştirmesi bekleniyor.  

Hristodulidis'in Biden ile bir araya gelmesinin beklendiği saatlerde Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de resmi bir ziyaret için Atina'yı ziyaret ediyor. Bu ziyaretler kapsamında, Kıbrıs meselesinin yanı sıra Yunanistan ve Kıbrıs'ın ABD ve AB ile olan ilişkilerinin ve işbirliği ağlarının geleceği masaya yatırılıyor. Atina'dan gelen son bilgilere göre, Yunanistan ile Almanya arasında İkinci Dünya Savaşı dönemi tazminatları konusunda var olan derin fikir ayrılığı da yeniden gündeme geldi.

Atina ve Lefkoşa'da gerçekleşen yoğun diplomasi trafiği, Doğu Akdeniz'de ve Orta Doğu'da artan jeopolitik gerilimlerin ve işbirliği fırsatlarının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor. Kıbrıs Cumhurbaşkanı'nın Washington ziyareti, Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik yeni adımların atılabileceği umutlarını artırırken, Yunanistan ve Almanya arasındaki savaş tazminatları konusundaki fikir ayrılıkları, iki ülke arasındaki ilişkilerde hâlâ çözülmesi gereken önemli meselelerin olduğunu gösteriyor. 

HRİSTODULİDİS'TEN BİR İLK: BEYAZ SARAY'DA BIDEN'LA GÖRÜŞECEK

Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, ABD Başkanı Joe Biden'ın daveti üzerine Washington'ı ziyaret ediyor. İki lider, bugün günün ilerleyen saatlerinde Beyaz Saray'da bir görüşme gerçekleştirecek. Kıbrıs Hükümet Sözcüsü Konstantinos Letimbiotis'in yaptığı açıklamaya göre, bu ziyaret, 1996 yılından bu yana bir Kıbrıs Cumhurbaşkanı'nın ABD Başkanı ile Beyaz Saray'da gerçekleştireceği ilk görüşme olacak.

Görüşmenin yerel saatle 11:30'da (Kıbrıs saatiyle 17:30) yapılması planlanıyor. Toplantıda, Kıbrıs sorununa dair son gelişmeler, Kıbrıs ve ABD arasındaki ikili ilişkiler ve Orta Doğu'daki durumun ele alınması bekleniyor. Özellikle, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin bölgedeki insani yardım çabalarındaki rolü de gündemde olacak. Letimbiotis, "Kıbrıs Cumhuriyeti ile ABD arasındaki ikili ilişkiler en yüksek seviyede ve mükemmel olarak nitelendiriliyor. Ayrıca, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin müzakerelerin yeniden başlaması için yürüttüğü çabaların devam ettiği ve yoğunlaştığı bir dönemde bu görüşme gerçekleşiyor" dedi.

Son 20 aylık yönetim sürecinde, iki ülke arasındaki ilişkilerin geniş bir yelpazede önemli ölçüde güçlendirildiğini belirten Kıbrıs Hükümet Sözcüsü Letimbiotis, özellikle Eylül 2024'te 'İkili Savunma İşbirliği Yol Haritası'nın imzalanması, FBI'ın katkısıyla finansal suçlarla mücadelede işbirliği ve Gazze'deki sivil halka insani yardım sağlamak için 'Amalthea' deniz koridorunun uygulanması gibi konuların altını çizdi.

BEYAZ SARAY'DAN 'FEDERAL ÇÖZÜM' VURGUSU

Beyaz Saray, 30 Ekim 2024 Çarşamba günü Washington'da, Hristodulidis ile ABD Başkanı Joe Biden arasında gerçekleşecek görüşmeyi resmi olarak geçtiğimiz saatlerde duyurdu. Yapılan açıklamada, Biden'ın Kıbrıs sorununda siyasi eşitliğe dayalı iki bölgeli, iki toplumlu federasyon çözümüne olan ABD desteğini yeniden ifade etmesinin beklendiği belirtildi.

Kıbrıs Haber Ajansı'nda yer alan habere göre, Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karine Jean-Pierre, "30 Ekim'de Başkan Joseph R. Biden, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis'i Beyaz Saray'da ikili bir görüşme için ağırlayacak" dedi.

Jean-Pierre, "23 Ekim'de başlatılan başarılı ilk ABD-Kıbrıs Stratejik Diyaloğu üzerine inşa edilen bu görüşmede, liderler enerji güvenliği ve iş birliği, Orta Doğu'daki gelişmeler ve Rus saldırganlığına karşı savunmasında Ukrayna'ya verilen güçlü desteğin devamı da dahil olmak üzere bir dizi küresel konuyu ele alacaklar" ifadelerini kullandı.

Açıklamada ayrıca, "Adanın bölünmesinin 50'nci yıldönümünde, Başkan Biden tüm Kıbrıslılar için siyasi eşitliğe dayalı iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyon çözümüne ABD'nin desteğini yineleyecek" denildi.

ALMANYA CUMHURBAŞKANI, YUNANİSTAN'DA MEVKİDAŞIYLA GÖRÜŞTÜ

Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de resmi temaslarda bulunmak üzere Atina'ya geldi ve bugün sabah saatlerinde Yunanistan Cumhurbaşkanı Katerina Sakellaropoulou ile bir görüşme yaptı. Görüşmede, Yunanistan'ın İkinci Dünya Savaşı sırasında Almanya'dan talep ettiği savaş tazminatları konusu yeniden gündeme geldi.

Cumhurbaşkanı Sakellaropoulou, "Yunan halkı için büyük önem taşıyan savaş tazminatları meselesi hâlâ çözüme kavuşmadı" diyerek, bu konunun iki ülke arasındaki ilişkilerde önemli bir yer tuttuğunu ifade etti. Sakellaropoulou, geçmişin açık yaralarını cesaretle ele almanın ve bunları çözmenin, gelecekteki ikili ilişkileri güçlendireceğini belirtti.

Ancak, Steinmeier, Almanya'nın bu konudaki tutumunun değişmediğini ve hukuki açıdan konunun kapandığını belirterek "Savaş tazminatları konusundaki hukuki pozisyonlarımız farklı ve bunu biliyorsunuz. Biz, hukuki olarak bu konunun kapandığı görüşündeyiz" dedi.

Buna rağmen, Cumhurbaşkanı Steinmeier, Almanya'nın tarihi sorumluluğunun farkında olduğunu ve özellikle Selanik'teki Yahudi toplumu ile temas kurarak kaybedilen insanların anısına bir anıt yapılması için çalışmalar başlattığını belirtti. Steinmeier, ayrıca Selanik'te Holokost kurbanları ve Alman işgali sırasında hayatını kaybeden tüm kurbanlar için bir müze oluşturma fikrinin de bu girişimlerden doğduğunu söyledi. Steinmeier, ziyaretinin devamında Girit'teki 'şehit köylerden' birini ziyaret edeceğini ve Alman işgali sırasında yaşananların sorumluluğunu kabul ettiklerini ifade etti, "Bu zor bir konu, ancak ilişkilerimizde hâlâ mevcut" diyerek, bu meselelerin önemine dikkat çekti.

KIBRIS VE DOĞU AKDENİZ MESELELERİ GÜNDEMDE

Atina'daki diplomatik kaynaklar Almanya ve ABD ile yoğunlaşan temasları özellikle Kıbrıs meselesi ve Doğu Akdeniz'i alakadar eden gelişmeler açısından kayda değer buluyor. 

Kaynaklara göre gerek ABD'deki mevcut yönetim gerekse de Almanya öncülüğünde AB, Kıbrıs'ta yeni diyalog sürecinin bir an evvel başlamasından yana tavır almış durumda. Bu hedef doğrultusunda Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'taki taraflar ile dirsek temasları gerçekleştiriyorlar. Diğer yandan Batılı müttefikler Yunanistan ve Türkiye'den Doğu Akdeniz'i alakadar eden meselelerde daha yakın işbirliği talep etmeye devam ediyor.

YUNANİSTAN VE ALMANYA ARASINDA 'TAZMİNAT' ANLAŞMAZLIĞI

Yunanistan ile Almanya arasında İkinci Dünya Savaşı tazminatı konusunda uzun süredir devam eden bir anlaşmazlık söz konusu. Savaş sırasında, 1941-1944 yılları arasında Nazi Almanyası Yunanistan'ı işgal etmiş ve bu süreçte ciddi insan hakları ihlalleri, katliamlar ve ekonomik yıkım yaşanmıştı. Özellikle Nazi güçlerinin Yunanistan Merkez Bankası'ndan zorla aldığı zorunlu savaş kredisi ve sivil halka yönelik şiddet eylemleri, Yunanistan'da derin izler bıraktı.

Yunanistan, savaşın ardından Almanya'dan maddi ve manevi zararların tazmin edilmesini talep etti. Ancak, Almanya'nın belirli miktarda bir tazminat ödemesine olumlu yaklaşmasına rağmen, Yunanistan tarafı bu miktarın yeterli olmadığını savunuyor. Yunanistan, özellikle zorunlu savaş kredisi ve işgal sırasındaki yıkımlar nedeniyle toplam tazminat miktarının milyarlarca euroyu bulduğunu iddia ediyor.

Almanya ise geçmişte yapılan anlaşmalar ve ödenen tazminatlar ile konunun hukuki olarak kapandığını savunuyor. Berlin yönetimi, 1990 yılında imzalanan İki Artı Dört Antlaşması ile savaş tazminatları meselesinin uluslararası hukuk nezdinde çözüme kavuştuğunu, bu nedenle, yeni bir tazminat talebinin hukuki dayanağı olmadığını ileri sürüyor.