İHD: 10 yılda 64 çocuk, polis ve askerlerce öldürüldü

DUVAR - Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin kabul edilmesinin yıl dönümü olan ve Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kabul edilen 20 Kasım'a ilişkin birçok kentte açıklama yapıldı. İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, son 10 yılda 228 çocuğun vefat ettiğini, 64’ünün polis ve askerlerce öldürüldüğünü duyurdu.

İHD Diyarbakır Şubesi, güne ilişkin hazırladıkları "2011-2021 Tarihleri Arası Silahlı Çatışma Ortamında Çocuklara Yönelik Yaşam Hakkı İhlalleri Raporu"nu şube binalarında yaptıkları basın toplantısı ile açıkladı. Raporu, İHD Diyarbakır Şubesi Başkan Yardımcısı Ezgi Sılademir okudu.

'ÇATIŞMANIN TARAFI OMAYAN ÇOCUKLARIN YAŞAM HAKKI İHLAL EDİLDİ'

Çocukların korunması amacıyla BM Genel Kurulunca kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne 196 ülkenin imza attığını belirten Sılademir, Türkiye'nin bu sözleşmeyi 1990'da kabul ettiğini 1995 yılında ise yürürlüğe koyduğunu söyledi. Ancak Türkiye’nin çocukların eğitim, ifade özgürlüğü, kendi kültürünü yaşatma ve kendi dilini özgürce kullanma haklarını içeren 17. 29. ve 30. maddelerine çekince koyduğunu aktaran Sılademir, "Türkiye tarafından konulan bu çekincelerin sözleşmenin ruhuna aykırı olduğu ve sözleşmeden beklenilen yararın sağlanması önünde engel oluşturduğu şüphesizdir. Nitekim, BM Çocuk Hakları Komitesi 2012 yılında, sözleşmeye konulan bu çekincelerin kaldırılması yönünde Türkiye’ye tavsiyede bulunmuştur. Uzun yıllara dayanan bir çalışmanın ürünü olan BM Çocuk Hakları Sözleşmesi imzacı devletlerin uygulama noktasında yeterli özeni göstermemesi nedeniyle çocukların şiddetten korunmalarına yetmemektedir. Özellikle Türkiye’de uzun yıllardır devam eden çatışmalı süreç boyunca çatışmanın tarafı olmayan çocukların yaşam hakları ihlal edilmiştir" dedi.  

'0-5 YAŞ ARALIĞINDA 30'A YAKIN ÇOCUK ÖLDÜ'

2011-2021 yılları arasında yaşam hakkı ihlal edilen çocuklara ilişkin verilere ilişkin ise Sılademir şunları söyledi: “Bu 10 yıllık süreç içerisinde toplam 228 çocuk yaşamını yitirmiş bu çocukların yüzde 78’ini erkek yüzde 22’sini ise kız çocukları oluşturmuştur. Yaşamını yitiren çocukların yaş aralığına bakıldığı zaman 0-5 yaş aralığında 30’a yakın çocuğun yaşamını yitirdiği görülmektedir. Yine yaşamını yitiren 6-15 yaş aralığındaki çocukların sayıca fazla olduğu bilançoda görülmektedir. Toplumsal ya da kamusal yaşam içerisinde sokaklarda sosyalleşerek büyümesine devam eden çocukların yaşam alanları onlar için yaşamını yitirdikleri alanlar halini almıştır. Çocuğun üstün yararını ve sağlıklı bir ortamda yaşama hakkının tümüyle ihmal ve ihlal edildiği bir tablo karşımıza çıkmaktadır."

Yaşam hakkı ihlallerinin yaşandığı illere bakıldığında ölümlerin en yüksek olduğu illerin Şırnak, Diyarbakır, Hakkâri, Mardin ve Antep olduğunun altını çizen Sılademir, "Yaşamını yitiren 228 çocuğun ölüm sebeplerine bakıldığında 64 çocuğun kolluk kuvvetleri tarafından açılan ateş sonucu yaşamını yitirerek ilk sırada, 62 çocuğun ise bombalı saldırılar sonucu yaşamını yitirerek ikinci sırada yer aldığı görülmüştür.  Kolluk kuvvetlerinin silah kullanırken kanunun tanımladığı sınırlar içinde ve kademeli olarak silah kullanması gerekirken, bu durumu gözetmeden, yetkisini aşar nitelikte silah kullanması çocukların yaşam hakkını ihlal etmektedir" diye ifade edildi.

'2015'TEN BU YANA İHLALLERDE CİDDİ BİR ARTIŞ OLDU'

Sokağa çıkma yasağı uygulamalarının başladığı 2015 yılı ağustos itibari ile çocukların yaşam hakkı ihlallerinde ciddi bir artış olduğuna dikkati çeken Sılademir, "Yaşam hakkı ihlal edilen çocuklarla ilgili idari ve yargı organlarınca, etkili ve adil bir soruşturma yürütülmemesi, faillerinin gizlenmesi ve yargı karşısına çıkarılmaması, suç işleyen kolluk birimlerini adeta cesaretlendirmekte, gerçekleştirdikleri ihlalleri sürdürmeye teşvik etmektedir. Özellikle sokağa çıkma yasakları sırasında çocuklara yönelik gerçekleşen yaşam hakkı ihlallerinin yanı sıra, yaşamını yitiren çocuklara yönelik temel insani değerlerden uzak yaklaşımın da izahatı olmayacak düzeydedir. 12 yaşında katledilen Helin, saatlerce ağır yaralı halde sokak ortasında bekletilmiş, ambulansın sokağa girişine engel olunduğu için yaşamını yitirmiştir. 13 yaşında yaşamını yitiren Cemile’nin günlerce cenazesinin derin dondurucuda bekletilmesinin, yine 15 yaşındaki Bünyamin’in cenazesinin bir cami avlusunda günlerce bekletilmesinin bir açıklaması olamaz. Olağan üstü şartlar, savaşlar dahil çocuklara yönelik yaşam hakkı ihlalleri hiçbir sebeple izah edilemezdir" diye belirtti. 

'MAYINLARIN TEMİZLENMESİ ADINA SOMUT BİR ÇALIŞMA YOK'

Askeri bölgelerin sivil yaşam alanlarına yakın olması sonucu birçok çocuğun savaş artıkları sebebiyle yaşamını yitirdiğinin altını çizen Sılademir, "Hakeza yerleşim alanlarında bırakılan askeri patlayıcı mühimmat ve malzemelerin infilak etmesi sonucunda çocuklar yaşamlarını yitirmişlerdir. Türkiye’nin 2004 yılından bu yana taraf olduğu OTTAWA Sözleşmesi gereğince sınırları içinde bulunan kara mayınlarını 2014 yılına kadar temizleme taahhüdünde bulunmasına rağmen bu süre içinde kara mayınlarının temizlenmesi konusunda somut herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Özelikle sınır hattında bulunan şehirlerde kara mayınlarının temizlenmemiş olması nedeniyle onlarca çocuk yaşamını yitirmiştir" diye aktardı. 

'BİRÇOK ÇOCUK ZIRHLI ARAÇ ÇARPMASI SONUCU ÖLDÜ'

Çocukların yaşam hakkını en çok tehdit eden durumlardan birisinin de zırhlı araçların sivil yerleşim alanlarında çok yoğun bir şekilde bulundurulması olduğunu vurgulayan Sılademir, "Zırhlı araç çarpmalarının çocukların birincil yaşam alanlarında mahallelerde, hatta bunun ötesine geçerek özel alanlarında, evlerinde gerçekleştiği birçok ihlal söz konusudur. Olağanüstü güvenlik tedbirlerinin alındığı, olağanüstü hal uygulamalarının ağır ihlal ürettiği bölge kentlerindeki yaşam alanında, zırhlı aracın trafik düzenine aykırı kullanımından, zırhlı aracı kullanan kamu görevlilerinin yeterli teknik birikimden yoksun olması ve bu araçları kullanırken gerekli özeni göstermemesi gibi sebeplerle birçok çocuk zırhlı araç çarpması sonucu yaşamını yitirmiştir" diye ifade edildi. 

'ANTEP'TE VE ROBOSKİ'DE ÖLENLERİN ÇOĞU ÇOCUKTU'

Bombalı saldırılar sonucunda yaşanan can kayıplarından çocukların çok ciddi anlamda etkilendiğini belirten Sılademir, son olarak şunları söyledi: "Bu gerçeğin nedeni de yaşanan bombalı saldırıların büyük bir kısmın çocukların yoğun olarak bulunduğu sosyal alanlarda meydana gelmiş olmasıdır. Özelikle hafızalarımızda tüm tazeliği ile duran ve kamuoyunda Antep Düğün Saldırısı ve Roboski Katliamı olarak bilinen olaylarda yaşamını yitirenlerin büyük çoğunluğu çocuklar olmuştur. Her iki olayda da kamu gücünü elinde bulunduran kişilerin çok ciddi ihmalleri bulunduğu kamuoyunun malumudur. Devletin negatif yükümlülüklerine aykırı hareket etmesi ile meydana gelen çocuklara yönelik yaşam hakkı ihlallerinde, çocukların yaşam haklarını koruma konusunda birinci dereceden sorumluluğu bulunması nedeniyle bu konuda her türlü tedbiri alması taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve çocuk koruma kanunu gereğince bir zorunluluktur. 
 
Kürt meselesi ile bağlantılı çatışmalı sürecin etkisi ile meydana gelen ihlallerin sonlandırılması ancak barışçıl politikalarla mümkün olabilecektir. Barış dilini hakim kılacak yeni politikalar belirlemesi ile bölgede yaşayan herkes gibi çocukların da güvenli bir ortamda hayatlarını sürdürmelerini sağlayacaktır. Bununla birlikte yaşanan çocuk yaşam hakkı ihlallerinde sorumluluğu bulunan kamu görevlilerinin onarıcı bir adalet mekanizması ile etkili bir ceza ve disiplin soruşturmasına tabi tutulmaları gerekmektedir. Yargı makamlarının ceza soruşturmalarında fail olan kamu görevlilerini cezasızlık politikası ile koruma refleksinden vazgeçerek gerçek anlamda adaletin sağlanması için gerekli tüm işlemleri etkili ve hızlı bir şekilde yerine getirmesi yaşanan ihlallerin yarattığı travmayı bir nebze de olsa azaltacak ve adaletin tesis edilmesini sağlayacaktır."

İZMİR BAROSU ÇOCUK HAKLARI MERKEZİ: ŞİDDETE MARUZ KALMA İHTİMALLERİ ARTTI

İzmir Barosu Çocuk Hakları Merkezi, adliye içindeki merkezlerinde basın açıklaması yaptı. Çok sayıda avukatın katıldığı açıklamayı Av. Bahar Batıkan okudu. Çocuklara yönelik hak ihlalleri ve hukuka aykırı uygulamaların giderek arttığını söyleyen Batıkan, “İzmir Barosunca koordine edilen zorunlu müdafilik görevlendirmelerinde toplanan veriler göz önünde bulundurulduğunda, pandemi döneminde çocuğa karşı işlenen cinsel suçlarda 4 kat artış yaşandığı gözlemlenmektedir. Pandemi süreci sadece çocukların eğitim hakkını değil, aynı zamanda katılım hakkını, oyun hakkını, psiko-sosyal gelişimini olumsuz etkilemekte, ev içinde yaşanan şiddet ve suça maruz kalma ihtimalini arttırmakta, çocukların adalete erişimi noktasında büyük sıkıntılara yol açmaktadır” dedi.

Önleyici ve koruyucu yaklaşıma sahip, etkili, hak temelli, çocukların da katılımının sağlandığı, mekanizmaların güçlendirilmesi gerektiğinin altını çizen Batıkan, “Bugüne değin olduğu gibi bundan sonra da çocukların uğradıkları cinsel, duygusal, fiziksel ve ekonomik her türlü istismar ve hak ihlalleriyle mücadele etmeye ve bu konularda açılmış ve açılacak davaların takipçisi olmaya devam edeceğiz” diye konuştu.

20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü dolasıyla yapılan açıklamada konuşan Mersin Barosu Çocuk Hakları Merkezi Başkanı Ezgi Şimşek, BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’ye taraf devletlerin yeterince riayet etmemesinden dolayı dünyada ve ülkemizde çocuk hak ihlallerinin arttığına dikkat çekti. (ANKA)