İHD raporuna göre hak ihlalleri arttı

DİYARBAKIR - İHD Diyarbakır Şubesi tarafından hazırlanan “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2019 Yılı İlk 6 Ay Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi İnsan Hakları İhlalleri Raporu”, İHD Diyarbakır Şube binasında düzenlenen bir basın toplantısı ile kamuoyuna açıklandı. İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Rehşan Bataray Saman tarafından okunan basın toplantısı metninde yaşam hakkı, çocuklar, kadınlar ve tutuklulara yönelik ihlallerin arttığına dikkat çekildi. İHD Bölge Temsilcisi Abdusselam İnceören ise ihlal verilerine ilişkin bilançoyu açıkladı.

YAŞAM HAKKI İHLALLERİ

Yaşam hakkı ihlalleri konusunda İnceören’in paylaştığı veriler şöyle:

• 'Keyfi Öldürme, Silah Kullanma' yetkisinin ihlali veya Dur ihtarına uymadığı gerekçesiyle; Güvenlik güçleri tarafından vurulan 2 kişi yaşamını yitirdi, 7 kişi yaralandı.

  Köy korucuları tarafından vurulan 1 kişi yaralandı.

• Hapishanelerde 4’ü intihar ve 2’si kalp krizi olmak üzere 6 mahpus yaşamını yitirdi.
• Resmi hata ve ihmal sonucu 1 kişi yaşamını yitirirken, 1 kişi ise yaralandı.
• 4 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.
• 2019 yılı ilk 6 ayında; 1 siyasi parti yöneticisi ve 2 avukat saldırı sonucu yaşamını yitirdi. 1 siyasi parti yöneticisi, 1 gazeteci, 1 Yerel yönetici, 2 Avukat ve 1 sağlık görevlisi gerçekleşen saldırılarda yaralandı.
• Bölge kentlerinde gerçekleşen silahlı çatışmalarda; 29 güvenlik görevlisi yaşamını yitirirken, 46’sı da yaralandı. 124 silahlı örgüt militanı yaşamını yitirdi. Çatışmalar arasında kalan 7 sivil yaşamını yitirirken, 5 sivil da yaralandı.
• 1 çocuk, 8 kadın ve 18 erkek olmak üzere 27 kişi, kuşkulu bir biçimde ölü olarak bulundu.”

ÇATIŞMALI ORTAMDA İHLALLER

5 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 20 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce bölgeyi kapsamına alacak şekilde toplamda 9 kez özel güvenlik bölgesi ilanları gerçekleştiğinin belirtildiği raporda, “Bazı bölgelerdeki ilanlar, periyodik şekilde uzatıldı” denildi. 3 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 6 ilçede bulunan 147 köy/mahalle ve bu köy/mahallere bağlı bulunan onlarca mezrayı kapsamına alacak şekilde toplamda, 8 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Yaşamını yitiren en az 2 örgüt militanına ait cenazeye işkence ve kötü muamelede bulunuldu. Yaşamını yitiren örgüt militanlarının defin edildiği mezar/mezarlıklar, en az 3 kez tahrip edildi.

22 KADIN KATLEDİLDİ

Kasım’lara yönelik şiddete ve hak ihlallerine de yer veren raporda, şu veriler paylaşıldı:

• 6 kadın intihar etti, 1 kadın da intihar teşebbüsünde bulundu.
• 22 kadın aile içi şiddet sonucu katledildi, 17 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı.
• 8 kadın toplumsal yaşamda saldırı sonucu katledildi, 8 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 7 kadın cinsel saldırıya maruz kalırken, 1 kadın ise fuhuş yapmaya zorlandı.

ÇOCUKLARA YÖNELİK İHLALLER

Raporda, “1 çocuk intihar etti, 2 çocuk da intihar teşebbüsünde bulundu. 2 çocuk aile içi şiddet sonucu katledildi, 4 çocuk ise yaralandı, 1 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 2 çocuk toplumsal yaşamda maruz kaldıkları şiddet yaralandı. 17 çocuk cinsel istismara maruz kalırken, 1 çocuk kaçırılarak alıkonuldu ve 1 çocuk ise fuhuş yapmaya zorlandı” ifadeleri yer aldı.

İŞKENCE YASAĞI İHLAL EDİLDİ

İşkence yasağının ihlal edildiğinin belirtildiği raporda, “En az 65 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı” denildi ve şu bileğilere yer verildi:

• 30 kişi gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
• 64 mahpus, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
• 9 kişi, güvenlik güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 3 kişi de tehdit edildi.
• 122 kişi, toplumsal gösterilere yönelik gerçekleşen müdahalelerde yaralandı.
• KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHLALLER  “41’i çocuk bin 567 kişi gözaltına alındı.
• 2’si çocuk 222 kişi tutuklandı.
• 15 kişi hakkında ev hapsi verildi.
• Bin 44 ev/işyeri baskını yapıldı” şeklinde sıralandı.

81 KİŞİ HAKKINDA SORUŞTURMA

Düşüncelerinden dolayı,  7 soruşturma dosyasında 81 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. 10 dava dosyasında 79 kişi hakkında dava açıldı. Aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 20 dosyada 85 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi. 10 siyasi parti binası ve 3 seçim bürosu saldırı veya baskına uğradı. 4 Siyasi parti hakkında kapatılma davası açıldığı öğrenildi. Güvenlik güçleri tarafından 32 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi. Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde her ay yenilerek yasaklandı. 2019 yılının ilk 6 ayından 20 kez yasaklama kararı açıklandı.

40 MAHPUS SÜRGÜN EDİLDİ

• 40 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi.
• 51 mahpus sağlık hakkı ihlaline maruz kaldı.
• 1 mahpus ve aileleri arasındaki görüşmeler engellendi.
• En az 30 mahpus tecrit ve izolâsyona maruz kaldı.
• En az 12 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı.
• En az 5 mahpusun haberleşme hakkı engellendi.
• En az 19 mahpus hakkında disiplin cezası verildi.

Raporda ayrıca güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 5 işçinin yaşamını yitirdiği, 3 işçinin yaralandığı ve 18 kişinin, görevinden alındığı belirtildi. (DUVAR)