İHD'nin üç aylık İç Anadolu cezaevleri raporu: 51 işkence vakası

DUVAR - İnsan Hakları Derneği'nin (İHD) Ankara Şubesi’nin hazırladığı İç Anadolu Bölgesi Hapishaneleri Üç Aylık Hak İhlalleri Raporu' kamuoyuyla paylaşıldı. 

İHD Ankara Şube’de yapılan basın toplantısında konuşan Merkez Yürütme Kurulu (MYK) Üyesi Nuray Çevirmen, 2020 Temmuz-Eylül aylarında toplam 97 kişinin kendilerine başvuru yaptığını kaybetti. Çevirmen, 2020 yılı Temmuz-Eylül aylarında çeşitli cezaevlerinde 14 tutuklunun yaşamını yitirdiğini belirtti. Çevirmen, tutukluların ölüm nedenlerini şu şekilde sıraladı: "4 tutuklu intihar ederek yaşamını yitirdiği iddia edildi. 1 Mahpusun ölüm nedeni açıklanmadı. 4 tutuklu hastalıkları nedeniyle yaşamını yitirdi. 3 Kanser hastası tutuklu infazları ertelendikten kısa bir süre sonra yaşamlarını yitirdi. 1 tutuklu adil yargılanma talebiyle başlattığı açlık grevinde iken yaşamını yitirdi."

BİN 605 HASTA TUTUKLU

Çevirmen, en az 604’ü ağır olmak üzere en az bin 605 hasta tutuklunun cezaevlerinde olduğunu söyledi. İç Anadolu Bölge Cezaevlerinde ise 37’si kadın olmak üzere en az 249 hasta tutuklu bulunduğunu kaydeden Çevirmen, 88'inin ağır hasta olduğuna dikkati çekerek cezaevleri koşullarının hasta tutuklular için uygun olmadığını söyledi. Çevirmen, sağlık hakkı açısından yaşanan temel sağlık hakkı sorunları şu şekilde sıraladı:

* Tutuklular hastaneye gidemiyorlar, gidilebilen çok acil durumlarda ise 14 günlük karantina sürecinde tek başlarına karantina koğuşlarında kalıyorlar.

* Talep edilmesine rağmen odalar dezenfekte edilmemektedir. Sadece 1 şişe çamaşır suyu verilmiştir.

* Hastaneye gidip dönen ve karantinaya alınan tutukluların ihtiyaçları yeterinde karşılanmamaktadır. Ayrıca karantina koğuşları havasız, kirli ve hijyen koşullarına sahip değildir. Karantinaya alınan başka mahpuslarla aynı telefon, aynı koridoru kullanmaktalar, kötü koşullarda 14 gün boyunca kalınması mahpusları risk altında tutmaktadır. 3 Aylık süre zarfında 3 mahpus bu karantina koşullarında yaşamını yitirmiştir.

* Ağır hasta mahpusların sağlıklarının korunmasına dair taleplerine rağmen tedbirler alınmamış, belirti gösteren mahpuslara testler yapılmamıştır.

* Sincan T Tipi Kapalı Hapishanesinde Covid-19 testi pozitif çıkan vakaların yoğun olduğu bilgisi kurumumuza aktarılmıştır.

* Sincan’da testi pozitif çıkan mahpusların ailelerine bilgi verilmediği, karantina cezaevi olarak kullanılan 3 Nolu L Tipinde telefon hakkı 14 gün kullandırılmadığı bilgisi alınmıştır.

* Maske ve eldiven talep etmelerine rağmen verilmemektedir.

Çevirmen, "Tutukluların yeterli tıbbi yardım görme hakları mevcuttur. Tutuklular insanlık onuruna saygılı bir biçimde muamele görme ve yaşama hakkına sahiptir. Fakat büyük bir sorun olan ve kamuoyunun vicdanını kanatan hasta tutukluların yaşamış oldukları sorunlar çözüm üretilmeden ortada durmaktadır. Türkiye cezaevlerinde bulunan hasta tutukluların acil ve kalıcı tedavileri yapılmalı, hapishane koşullarında tedavisi yapılmayan hasta tutukluların da acilen infazları durdurulmalıdır" diye konuştu.

'CEZAEVİ GÖREVLİLERİ İÇİN CEZASIZLI KPOLİTİKASI'

Çevirmen, hazırladıkları rapora göre en az 51 tutuklunun işkence veya kötü muameleye maruz bırakıldığını kaydetti. Adalet Bakanlığı’nın bu konudaki verileri paylaşmaması nedeniyle bu sayının daha yüksek olduğuna değinen Çevirmen, cezaevlerinde uygulanan işkencenin ve tutuklulara yönelik kötü muamelenin temelinde cezaevi görevlilerine yönelik cezasızlık politikası olduğunu söyledi.
Çevirmen, yaşanan işkence vakalarını şöyle sıraladı:

* 20 tutuklu dayağa maruz kalmıştır.

* Ayakta sayım zorlaması yapılmaktadır. Zorla ayağa kaldırılmaktalar, itiraz ettiklerinde tehdit edilmektedirler.

* Afyon 1 Nolu T Tipinde 4 Mahpus haklarında verilmiş müebbet hüküm kararı olmamasına rağmen tek başlarına tutulmaktadırlar.

* Aksaray T Tipi ve Kırşehir E Tipi Kapalı Hapishanesinde onur ayakta sayım ve onur kırıcı uygulamalara karşı bir açlık grevi yapılmıştır. Daha sonra açlık grevleri sonlandırılmıştır.

* Bir Mahpus Şanlıurfa’dan Bolu’ya sevk edilmiş, Bolu’da çıplak aramaya maruz bırakılmıştır.

* Sincan 3 Nolu L Tipinde bir mahpus 20 infaz koruma memurunun şiddetine maruz kaldığını aktarmıştır.

* Bir kadın mahpus gözaltında ve hapishaneye ilk girişinde işkenceye maruz kaldığını aktarmıştır.

* Bir kadın mahpus hapishaneye ilk girişinde insan onuruna aykırı çıplak aramaya maruz kaldığını aktarmıştır.

FOX TV DE YASAK

Doğrudan kişi güvenliği hakkını ve sağlık hakkını ihlal eden uygulamalar dışında cezaevi yönetimlerinin çok çeşitli yöntemlerle tutuklular üzerinde baskı kurmaya çalıştığına işaret eden Çevirmen tutuklulara yönelik iletişim yasakları ve diğer sorunları şu şekilde sıraladı:

* Sosyal faaliyetler (spor, sohbet, kurs) tamamen durdurulmuştur.

* Cezaevi idaresiyle ilgili vermiş oldukları dilekçelerin yerlerine ulaştırılmadığı, dilekçelerin cezaevinden çıkışının yapılmadığını, dilekçelere geri dönüş olmadığı ifade edilmektedir.

* Yeni Yaşam gazetesi başta olmak üzere Evrensel, Birgün gazetelerinin kendilerine ulaştırılmadığını gerekçe olarak da Basın İlan Kurumu’ndan resmi ilan ve reklam yayınlama hakkı bulunmayan gazetelerin hapishane alınmadığı söylenmiştir.

* Haber alma kaynaklarının engellendiğini, cezaevinde televizyonda yalnızca idarenin istediği kanalları izleyebildiklerini, FOX TV’nin bile kaldırıldığını aktarmışlardır.

* Telefon görüşleri tek bir kişiyle sınırlandırılmış, pandemi başlangıcında belirtilen görüntülü görüşmenin uygulanmamakta, aramak istedikleri kişi çıkmadığında ise arama haktan mahrum kalmaktadırlar

* Havalandırma kapılarının geç açılıp erken kapandığı ifade edilmektedir.

* Kantinden alınmış olan radyolar toplatılmış ve geri verilmemiştir.

* İhtiyaç olan giyim ve kitapların hediye kapsamı içine konulduğunu, sadece dini ve milli bayramlarda verildiğini ve iki ayda bir olacak şekilde ayarlandığını ifade etmektedirler.

* Kitap, dergi ihtiyacı karşılanmamakta, odalarındaki kitap sayısı sınırlanmakta, kendilerine yollanan kitap ve dergiler verilmemektedir.

* Üç kişilik ziyaret hakkının karşılanmadığı, yazdırdıkları kişilerin onayının bir yıla yayıldığını aktarmışlardır.

* Tercüman olmadığı gerekçesiyle Kürtçe yazılmış mektupların verilmediği ve gönderilmediği aktarılmıştır.

* Mahpuslardan 650 TL elektrik faturası ücreti alındığı aktarılmıştır. (Kayseri Kadın Hapishanesi)

* Yemek porsiyonlarının çok küçük olduğu, birkaç kişiye yetecek kadar yiyecek getirildiği ve 10 kişilik koğuşa dağıtın denildiği, bir dilim karpuzun 10 kişiye yeteceğinin söylendiği aktarılmıştır.

* Diyet taleplerinin karşılanmadığı aktarılmıştır.

* Konya E Tipi Cezaevinde bulunan M. M’min aile ile birlikte gözaltına alındığı, ailesinin sınır dışı edildiği ailesi ile telefonla irtibata geçilmediği ve ailesi ile görüştürülmediği, ailesinin Afrin’de olmaları nedeniyle irtibat kurmadıkları aktarılmıştır.

* Adnan Selçuk Mızraklı kendisine gelen 25 adet kartpostalın gönderildiğini ancak sakıncalı görülerek verilmediğini; kendisine gönderilen 7 kitaptan 3’ünün verilmediğini aktarmıştır.

* Kayseri Kadın Kapalı Hapishanesinde tutulan J. A.’nın ağırlaştırılmış müebbet hükümlüsü olduğu, statüsünde başka mahpusun bulunmadığı için tek bir blokta tek başına tutulduğunu ve kimseyle sohbet edemediği, aynı statüdeki başka mahpusların olduğu cezaevlerine sevk taleplerinin de kabul edilmediği aktarılmıştır.

* Kayseri 2 Nolu T Tipinde kalan B. S. adlı mahpus 4 yıldır telefon hakkının prosedürleri tamamlayamadığı gerekçesiyle kullandırılmadığını, bir kez bile kapalı veya açık görüş yapmadığını; 2 yıldır vasi aradığını, birkaç kişinin ismini vasi atanması için verdiğini ancak vasi olarak talep ettiği kişilerin siyasi dosyaları olduğu veya başkalarıyla siyasi olarak haberleşebileceği bahanesiyle vasi talebinin reddedildiğini aktarmıştır. (MA)