Indiana Üniversitesi'nde cem ritüeli

DUVAR - Türk Halk Müziği sanatçısı Dr. Yusuf Benli, ABD'deki Indiana Üniversitesi Avrasya Çalışmaları Merkezi’ndeki "post doktora" çalışması kapsamında, "Alevi Bektaşi Günü" ve "Can'ların Cem'i" adı verilen bir dizi etkinlik düzenledi. Çalışmaya Arif Sağ, Yavuz Top, Erdal Erzincan, Tolga Sağ gibi sanatçılar da katıldı.

Yusuf Benli, İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Temel Bilimler lisans bölümünü bitirdikten sonra Haliç Üniversitesi Türk Müziği Konservatuarı'nda "Yedi Ulu Ozanın Alevi-Bektaşi Öğretisindeki Yeri ve Önemi" konulu çalışma ile yüksek lisans yaptı. Ardından aynı üniversitede bağlamada ileri icra niteliğinin Alevi müziği ve kültürünün yaygınlaşmasına etkisi konulu tezi ile doktorasını tamamladı.

Benli, "post doktora" çalışmasını yapmak üzere Indiana Üniversitesi'ne gitti ve orada 1 yıllık çalışma yaptı. Benli, ABD'deki çalışmasında Alevi-Bektaşi öğretisinin varlığını inşa etme ve geleceğe taşıma sürecini eğitim ve sanat yolu ile toplum yaratmayı nasıl başardığına dair 18 panelist ve 12 sanatçının katılımı ile bir dizi etkinlik ve toplantı düzenledi.

CEM RİTÜELİ CANLANDIRILDI VE ARŞİVLENDİ

Indiana Üniversitesi’ndeki sempozyumda Alevi-Bektaşi öğretisinin tarihsel süreci, cem ritüeli, semah, zakirlik, öğretinin etnomüzikolojik bağlamı, sanatsal iletişim boyutu, kültürel aktarımı, kültürel yayılımı, toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında kadın yeri ve önemi, muhabbet geleneği ile kendini nasıl yeniden inşa ettiği, edebiyatı, mizahı, müziği gibi konular bir gün boyunca bilimsel boyutları ile ele alındı.

Fotoğraf sanatçısı Nuran Ceylan tarafından cem ritüeli fotoğraf sergisi, öğretinin kaligrafi sergisi ve geçmişten günümüze öğretiyi taşıyan ozanların fotoğraf sergisi açıldı. ABD’deki üniversitede, Türkiye'den giden Alevi dedesi Hüseyin Solmaz ve zakir Halil Benli'nin yürüttüğü cem ritüelinde, aynı zamanda muhabbet geleneği ile deyişler, duazlar söylendi, semah dönüldü ve kamera kayıtları ile arşivlendi.

'MÜZİK EŞLİĞİNDE ÖĞRETİNİN ANLAM KODLARI TAŞINIYOR'

Dr. Yusuf Benli bir toplumun kendisini sanat ile nasıl var ettiğini ve geçmişten geleceğe kültürel belleğini sanatla nasıl oluşturduğunu tüm bilimsel yönleri ile ortaya koymaya çalıştıklarını anlattı.

Tezinde "Bu öğreti kendisini günümüze sanatla taşımıştır ve reformunu sanatla gerçekleştirmiştir" iddiasını anlatmaya çalıştığını kaydeden Benli, “Çünkü, sanat tekrarlayan öğretiler yolu ile farkına varmadan müzik eşliğinde öğretinin taşıdığı bütün anlam kodlarını size ezberleterek öğretmektedir. Alevi öğretisindeki muhabbet geleneği bunun en iyi örneğidir" dedi.

'SANATÇI VE AKADEMİSYENLERLE TARİHE TANIKLIK ETTİK'

Alevi değerlerinin nesilden nesile aktarılarak kültürel bellek oluşturulduğunu belirten Benli, şunları söyledi:

"Arif Sağ, Yavuz Top, Musa Eroğlu, Muhlis Akarsu'nun muhabbet çalışması bunu bize teyit etmektedir. Cumhuriyetin ilk dönemlerinden günümüze Alevi müziğinin kültürel aktarımla paralel olarak kültürel yayılım boyutlarını da ortaya koyduk. Aşık Veysel, Aşık Daimi, Aşık Davut Sulari, Mahsuni, Feyzullah Çınar ustalarımızdan bazıları. Ayrıca Alevi-Bektaşi öğretisinde Hakk'a yürüme erkanında müziğin yeri ve önemi tarihsel süreçleri ile dile getirildi. Heykeltıraş Zafer Sarı Alevi-Bektaşi ozanlarının heykel sergisini açtı. Sempozyuma Türkiye, Almanya, Kanada ve ABD'den alanlarından uzman İlhan Başgöz, Kemal Silay, Aykan Erdemir, Irene Markoff, Hıdır Temel, Yaşar Seyman, Erdal Şalikoğlu, Ferda Ereren, Özlem D. Varlı, Ersen Varlı, Necati Şahin, Tugay Yıldız, Mahmut Çeliker, Mercan Erzincan, Mesut Gülşen, Can Kalaycıoğlu, Meri Aslan ve Ezgi Benli gibi pek çok akademisyen ve sanatçı katıldı. Birlikte tarihe tanıklık ettiğimiz tüm akademisyen ve sanatçılara çok teşekkür ediyorum." (İSTANBUL/DHA)