İngiltere'ye kaçırılan 5 bin yıllık araba modeli Türkiye'de

DUVAR - Isparta kökenli Sidamara tipi lahit ile MÖ 2. ya da 3. bine tarihlendirilen bir araba modeli eseri, 15 Şubat’ta İngiltere’den Türkiye’ye iade edildi.

1980’li yıllarda Isparta Göksöğüt Belediyesi tarafından 5 parçaya bölünmüş olarak tespit edilen ve Belediye’ye taşınan Sidamara tipi bir lahit, Isparta Müzesi Müdürlüğü’ne taşındığında 3 ana parça ve ufak birkaç parça olarak kayıtlara geçti. 1987 yılında Prof. Dr. Mehmet Özsait tarafından fotoğraflanan eserlerin eksik parçalarını, Prof. Dr. Volker Michael Strocka, 2015 yılında yaptığı bir araştırma sırasında fark etti.

Esere ait iki parça, Londra’daki Sotheby’s Müzayede Evinin 1988 yılında bastığı müzayede kataloğunda yer alıyordu. Eserlerin parçaları, ilk fotoğraflandığı 1987 yılı ile müzeye taşındığı 1988 yılı arasında çalınmıştı. Kültür ve Turizm Bakanlığı'na Prof. Dr. Musa Kadıoğlu aracılığıyla konunun bildirilmesi üzerine, hem Kültür ve Turizm Bakanlığı hem İçişleri Bakanlığı İnterpol-Europol Dairesi Başkanlığınca, Sotheby’s Müzayede Evi ile irtibata geçildi ve katalogda yer alan parçaların 1988 yılında kimlere satıldığı soruldu.

ESERLER ULUSLARARASI ALANDA ARATTIRILDI 

Müzayede Evi, eserlerin bir şahıs tarafından satışa sunulduğunu, 1989 yılında iki ayrı alıcıya satıldığını, gizlilik kanunları sebebiyle alıcıların isimlerini açıklayamayacaklarını bildirdi. Yeri tespit edilemeyen ancak Türkiye’deyken çekilmiş fotoğrafları bulunan eserler, Interpol Çalıntı Sanat Eserleri Veri Tabanı'na kaydettirildi ve uluslararası alanda arattırılmaya başlandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarınca Christie’s Müzayede Evi’ne ait bir katalog taranırken bu parçalardan birinin 4 Aralık 2019 tarihinde satışa çıkarılacağı tespit edildi.

İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Interpol-Europol Dairesi ile irtibata geçildi, anılan birim İngiltere polisi ile temas kurdu ve eserin satışı ileri seviyede tetkikler yapılması için geçici olarak durduruldu. Türkiye tarafından sağlanan veriler sayesinde yasadışı olarak Türkiye’den çıkarılmış olduğu hususunda ikna olan İngiliz polisi, eseri elinde bulunduran kişi ile görüşerek eserin iadesine aracılık etti.

ANADOLU KÖKENLİ ARABA MODELİ DE SATIŞA ÇIKARILMIŞ

Yine İngiltere’de bulunan Bonham’s Müzayede Evi’nde ise, Anadolu kökenli olan ve MÖ 2 . ila 3. bine tarihlendirilen, iki adet boğa tarafından çekilen bir araba modelinin satışa çıkarıldığı tespit edildi.

Söz konusu eserin benzerlerinin Şanlıurfa Müzesi koleksiyonunda olduğunun tespit edilmesi üzerine, bu alanda yayınları bulunan Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu ile irtibata geçilerek eserin kökenine ilişkin bir rapor hazırlanması talep edildi.

Hazırlanan rapor, Kültür ve Turizm Bakanlığı Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliğine iletildi ve Müzayede Evi’nden eserin satışının durdurulması talep edildi. Müzayede Evi ilk girişimi reddedince Müşavirlik, İngiliz polisi ile irtibata geçti ve eserin satışının durdurulması konusunda destek istedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün ve Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliğinin girişimleri sonucunda satıştan çekilen eserin sahibi ile Müzayede Evi kanalıyla temasa geçildi. Kişi, eser üzerindeki mülkiyet hakkından vazgeçti ve eserin Türkiye’ye iadesi kabul edildi.

ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ'NDE SERGİLENECEK 

Her iki eser de 15 Şubat tarihinde Türkiye’ye getirildi. Eserler Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesinde sergilenmeye başlanacak. (AA)