'İnsan Hakları Haftası'na karanlık bir tablo ile girdik'

DUVAR - İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilişinin 68'inci yıl dönümü nedeniyle, İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) basın açıklaması yaptı.

Açıklamada yaşam hakkı, işkence ve kötü muamele, Kürt sorunu, düşünce, ifade ve inanç özgürlüğü, kadına şiddet gibi birçok konuda yaşanan hak ihlallerini ele alındı. Açıklamaya göre, sokağa çıkma yasaklarında en az 1 milyon 671 bin kişinin temel yaşam ve sağlık hakları ihlal edildi.

Darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL kapsamında, binlerce öğretmen ve akademisyen ihraç edilirken, çok sayıda gazete, dergi, televizyon ve dernek kapatıldı. TİHV İstanbul Temsilcisi Ümit Efe, Türkiye'nin İnsan Hakları Haftası'na umutla girmek istediklerini söyleyerek, bu yılın çok karanlık bir tabloyla geçtiğini ifade etti.

'TUTUKLAMALAR BASIN VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ ÖNÜNDEKİ EN BÜYÜK ENGEL'

15 Temmuz darbe girişiminin ardından çok yoğun bir şekilde tutuklamalar yaşandığını belirten Ümit Efe, işkence ve kötü muamele iddialarının arttığını söyledi.

Efe, "İnsan Hakları Örgütleri olarak bugüne kadar hiçbir darbeyi onaylamadık. 15 Temmuz'un ardından çok yoğun tutuklamalar, işten atılmalar, ihraç edilmeler ve öncesinde de Kürt coğrafyasında uygulanan sokağa çıkma yasakları, yıkımlar ve ne yazık ki ölümlerle İnsan Hakları Haftası'na giriyoruz" şeklinde konuştu.

Cezaevlerinde 190 binin üzerinde tutuklu ve hükümlü olduğunu aktaran Efe şunları söyledi:

"Gazetelerin kapatılması, gazetecilerin tutuklanması Özgür Gündem gazetesinin kapatılması, Cumhuriyet gazetesine yapılan baskılar, 142 gazetecinin şu an tutuklu olması düşünce ve ifade özgürlüğü önündeki en büyük engel olduğunu gösteriyor. İşkence iddiaları yoğun olarak kurumlara ulaşıyor. Şiddeti meşrulaştıran bir algı olarak yansıtılmak istenmesi de mutlak bir suçtur.”

'UMARIM BU KARANLIK TABLO BİR AN ÖNCE ORTADAN KALKAR'

Türkiye'nin İnsan Hakları haftasına karanlık bir tablo ile girdiğini söyleyen Efe, OHAL ile birlikte hukukun da askıya alındığını belirtiyor. İnsan hakları, demokrasi ve özgürlükler adına daha umutlu bir süreç yaşamayı temenni ettiklerini dile getiren Efe, şöyle devam etti:

“Eğitimciler, öğretim görevlileri, öğretmenler barış ve demokrasi istedikleri için işlerinden uzaklaştırıldılar. Bu karanlık tablonun bir an önce ortadan kaldırılması ve haksız uygulamalardan vazgeçilmesi, işkencenin mutlak yasak ilkesine uyulması istiyor ve Olağanüstü Hal, Kanun Hükmünde Kararnamelerle hukukun da askıya alındığını düşünüyoruz. Bu uygulamaların derhal son bulmasını, insan hakları demokrasi ve barışa doğru bir sürecin örülmesini temenni ediyoruz.”

İHD ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın 10 Aralık İnsan Hakları Günü dolayısıyla yaptığı basın açıklamasında, 2016 yılında tespit edilen insan hakları ihlallerine de yer verildi.

ÇATIŞMALARDA BİN 40 KİŞİ HAYATINI KAYBETTİ

İHD Dokümantasyon Merkezi’nin verilerine göre, 1 Ocak - 30 Kasım 2016 tarihleri arasında yaşanan yaşam hakkı ihlalleri şu şekilde:

"Kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 341 kişi yaşamını yitirmiş, 396 kişi de yaralanmıştır. Sokağa çıkma yasağı uygulanan il ve ilçelerdeki sivillere yönelik yaşam hakkı ihlali bu sayının içindedir.

- Sınır bölgelerinde 76 kişi yaşamını yitirmiş, 160 kişi de yaralanmıştır.

- Yasa dışı silahlı örgütlerin ve özellikle IŞİD/DAİŞ isimli cihatçı dinci örgütün canlı bombaları tarafından yapılan intihar saldırıları sonucu, 184 kişi yaşamını yitirmiş 633 kişi de yaralanmıştır.

- 5 kişi gözaltında yaşamını yitirmiştir.

- Faili meçhul cinayet sonucu 25 kişi yaşamını yitirmiştir.

- Cezaevlerinde çeşitli nedenlerle yaşamını yitiren kişi sayısı en az 32’dir.

- Zorunlu askerlik hizmetini yaparken en az 20 kişi şüpheli biçimde yaşamını yitirmiştir.

- Mayın ve sahipsiz bomba patlaması sonucu 13’ü çocuk 17 kişi yaşamını yitirmiş 41’i çocuk 51 kişi ağır yaralanmış,

- 2016 yılının ilk 9 ayında silahlı çatışmalar nedeniyle 406’sı asker, polis, korucu, 605’i militan, 29’u sivil olmak üzere toplam 1.040 kişi yaşamını yitirmiştir. Bu dönemde 1.065’i asker, polis ve korucu, 17’si silahlı militan ve 75’i sivil kişi yaralanmıştır.

- Uzun zamandır görülmeyen gözaltında kayıp vakaları maalesef yeniden başlamış olup 2016 yılında 2 vaka bulunmaktadır.

İş kazaları/cinayetleri sonucu 1 Aralık 2015’e kadar İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclis’inin verilerine göre en az 1.816 işçi yaşamını yitirmiştir” denildi.

'BİN 622 KİŞİ İŞKENCE GÖRDÜĞÜNÜ BEYAN ETTİ'

Yine İHD verilerine göre; 2016 yılının ilk 11 ayında bin 622 kişi sadece gözaltında ve gözaltı yerleri dışında beyan ettiği söylendi. Cezasızlığın hâlâ işkence ile mücadelede en büyük engel olduğu, faillere soruşturmaların da açılmaması sonucunda işkence yapılmasını mümkün kılan unsurlar arasında sayıldı.

'EN AZ 500 BİN İNSAN ZORLA YERİNDEN EDİLDİ'

TİHV Dokümantasyon verilerine göre, sokağa çıkma yasakları nedeniyle en az 1 milyon 671 kişinin en temel yaşam ve sağlık hakları ihlâl edildi. Sokağa çıkma yasaklarında en az 321 sivilin hayatını kaybettiği, bunlardan 79'unun çocuk, 71'inin kadın ve 30'unun da 6 yaşında olduğu kaydedildi. Ayrıca çatışmaların yaşandığı bölgelerde en az 500 bin insanın zorla yerinden edildiği ve göçe zorlandığı da ifade edildi.

10 MİLLETVEKİLİ VE 50 BELEDİYE EŞ BAŞKANI TUTUKLANDI

Hak ihlallerinin en fazla yaşandığı sorunların başında Kürt sorununun yer aldığı belirtilirken, HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile birlikte 10 HDP milletvekilinin ve 50 belediye eşbaşkanın da tutuklu olduğuna dikkat çekildi.

177 BASIN YAYIN VE MEDYA KURULUŞU KAPATILDI

Açıklamada kapatılan Özgür Gündem, Azadiya Welat ile birlikte, 117 basın yayın kuruluşunun kapatıldığı ve 146 basın çalışanın tutuklandığı olduğu kaydedildi.

KADINA ŞİDDET SORUNU

Kürt kadınlara, mülteci ve sığınmacı kadınlara uygulanan eşitsizliklerin ortadan kaldırılması, kürtajın 10 haftaya kadar, tecavüz durumunda 20 haftaya kadar yapılabilmesinin sadece hamile kadının kararına bağlı olması yönünde yasal düzenleme yapılması gibi tavsiyelerde de bulunuldu.

KAPATILAN DERNEKLER

ÇHD, ÖHD, MHD, Gündem Çocuk, İHAD, Sarmaşık Derneği, Vakad, Kürd Der, Rojava Derneği gibi derneklerinin kapatılmasını yaşanan ihlallerin başında geldiği de vurgulandı.

İnsan hakları savunucularının da gözaltına alındığı ya da tutuklandığı aktarılırken, İHD Şırnak Şube Başkanı Emirhan Uysal'ın tutuklu olduğu hatırlatıldı.