IRSP Belfast Sekreteri Joe Matthews: Taktiklerimiz değişti ideolojimiz değil
İrlanda Cumhuriyetçi Sosyalist Parti (IRSP) Belfast Sekreteri Joe Matthews: Sinn Fein/IRA ile INLA'nın silah bırakması arasında ortada hiçbir benzerlik yoktur. Sinn Fein'in siyaseti Britanya devletini ve İrlanda'daki Britanya kurumlarını -PSNI gibi- desteklemeye kadar gitti. Oysa siyasi devrimci bir örgüt olarak IRSP, siyasi atmosferi değiştirmek için gerekli politik taktiklerin her zaman farkındaydı. Fakat bu siyasi ideolojimizin sulandırılması, yumuşatılması anlamına gelmiyor. Taktiklerimiz değişti; ideolojimiz değil.
DUVAR - İrlanda, özellikle de Kuzey İrlanda, uzun süredir ateşkesler veya eylemlerle gündemimize geliyor. Biraz da coğrafi uzaklığın etkisiyle herhalde, Kuzey İrlanda'daki cumhuriyetçileri yalnız 'IRA' olarak düşünüyoruz. 1970'lerden bugüne IRA'nın bile içinde türlü ayrışmalar ve görüş farklılıkları olmasına rağmen bunlar gözardı edilebiliyor.
İrlanda Cumhuriyetçi Sosyalist Parti (IRSP) Belfast Sekreteri Joe Matthews ile ülkedeki 'cumhuriyetçi hareket'in tarihini konuştuk. IRSP, cumhuriyetçi görüşleri sosyalizmle ya da farklı bir ifadeyle 'ulusal kurtuluş mücadelesini emek mücadelesi'yle iç içe değerlendiren bir parti. Matthews bunu, “Biz İrlanda'da ulusal kurtuluşun sosyalizmden ayrı düşünülemeyeceğini, aynı mücadelenin iki safhasını oluşturduğunu gören -dün olduğu gibi bugün de- tek partiyiz” ifadeleriyle açıklıyor.
Öte yandan IRSP, 2009 yılında resmen silah bırakan İrlanda Ulusal Kurtuluş Ordusu (INLA) ile bu anlamda benzerliklere sahip. Matthews'e yönelttiğimiz sorularla, cumhuriyetçi görüşlerin İrlanda'da sosyalizmle olan ilişkisini kökenlerinden başlayarak güncel farklılıklara kadar değerlendirmeye çalıştık. Son aylarda sermaye sınıfının, 'Birleşik İrlanda' kampanyasına dahil olmaya başladığına dikkat çeken Matthews, “Masada kendilerine bir yer istiyorlar. Çünkü dertleri birliğin ardından halkın talepleriyle değil, kendi ceplerinin gereklerine göre inşa edilecek bir İrlanda istemeleri. Biz bunun yaşanmasına asla izin vermeyiz” ifadelerini kullandı.
'EMEĞİN DAVASI, İRLANDA'NIN DAVASIDIR'
İrlanda'da cumhuriyetçi düşüncenin sosyalist bakış açısıyla ciddi bağları olduğunu görüyoruz. Öncelikle bundan söz ederek başlayalım. İrlanda'da sosyalist ve cumhuriyetçi düşünceler ne zaman ve nasıl birbirleriyle buluştu?
Sosyalizm ve İrlanda cumhuriyetçiliğinin ne zaman buluştuğunu, nokta atışı yaparak söylemek çok zor. İrlanda Cumhuriyetçi ve milliyetçi yazılarında sosyalist görüşlerin ifade edilişi, 1700'lerdeki 'United Irishman' ayaklanmasına kadar gider. Ama ideolojik olarak kayda değer ilk etkisi 1860'lardaki Toprak Savaşı (Land War) ve Fenian Ayaklanması dönemindedir. 1867 Fenian ilanında güçlü sosyalist görüşlerin ifadesi vardır, bunu açmak gerekirse muhtemelen 1916 [Paskalya] ilanından çok daha fazladır.
Ancak güncel İrlanda Cumhuriyetçi Sosyalizmi için 'vaftiz babası' konumundaki kişi, 1916 Paskalya Ayaklanmasının* liderlerinden James Connolly'dir. Günümüz İrlanda Cumhuriyetçi Sosyalizmi, Connolly'nin yazıları ve öğretileri üzerine kendi yapısını inşa eder.
Yani evet, güncel İrlanda cumhuriyetçiliği içinde her zaman sosyalist fısıltılar, eğilimler olmuştur. Ancak İrlanda cumhuriyetçisi olmanın kimseyi doğrudan sosyalist yapmadığını hatırlamak da oldukça önemli.
Buradan devam edelim. Sizin düşüncenize göre bu iki perspektifin kesiştiği, bağlandığı noktaları nerede aramak gerekiyor?
İrlanda cumhuriyetçisi olmak, size sosyalist olma şartını sunduğu anlamına gelmiyor dedik. Sosyalist olmayan İrlanda cumhuriyetçilerine verebileceğimiz pek çok örnek var. Aslına bakarsanız, baştan başa, tüm tarihten bugüne kadar açık bir şekilde sosyalizme karşı olan İrlandalı cumhuriyetçiler de mevcut. İrlanda cumhuriyetçiliği ile sosyalizmin ana 'geçiş' noktası, İrlanda özgürlük mücadelesinin anti emperyalist olmasıdır. Ancak birçok İrlanda cumhuriyetçisi için Britanya emperyalizminin olası çöküşü ve İrlanda'ya katılışı takip edecek olan sistem önemli değildir. Çoğu, kapitalist bir İrlanda devleti içinde yaşamaktan mutlu olacaktır.
IRSP bu anlamda daha farklı bir konumda. Biz İrlanda'da ulusal kurtuluşun sosyalizmden ayrı düşünülemeyeceğini, aynı mücadelenin iki safhasını oluşturduğunu gören -dün olduğu gibi bugün de- tek partiyiz. James Connolly'nin ünlü bir sözünden alıntı yapmak gerekirse, “Emeğin davası İrlanda'nın davasıdır ve İrlanda'nın davası da emeğin davasıdır.”
Bir karşılaştırma yapmak gerekirse Sinn Fein gibi siyasi partilerin hepsi kendilerini sosyalist olarak tanımlıyor, bunu popülizmin bir formu olarak kullanıyor. Ancak Sinn Fein, kapitalizm yanlısı ilkeleri ve kurumları desteklemeye devam ediyor, AB gibi.
'GÖRKEMLİ BİR YENİLGİ'
Tekrar başta bahsettiğimiz tarihsel olaylara dönecek olursak, 1916'daki Paskalya Ayaklanması'nı belki biraz açabiliriz. Bugün baktığımızda tarihsel yenilgi olarak değerlendirebileceğimiz, 1916 cumhuriyet ilanının, bıraktığı bir mirastan söz edebilir miyiz?
Paskalya Ayaklanması hakkında okuduğum en doğru tanımlardan biri, 1916'nın 'görkemli bir yenilgi' olduğudur. Eğer o günlerde farklı olaylar yaşanmasaydı mirasın nasıl şekilleneceğini kestirmek güç. Ancak bizim için Paskalya Ayaklanması, günümüz İrlanda cumhuriyetçiliğinin üzerine vurulmuş bir damgadır. O hafta içinde kadınların ve erkeklerin yaptıkları fedakarlıklar, gelecekteki İrlanda Cumhuriyetçi nesillerinin temellerini attı. Bu nedenle biz 1916'daki kadınları ve erkekleri sadece hatırlamıyoruz, aynı zamanda onları kutluyoruz.
The Troubles** olaylarından sonra, 1970'lerde INLA da dahil olmak üzere önemli cumhuriyetçi örgütlerin kurulduğunu görüyoruz. Fakat cumhuriyetçi hareket isimleri yer yer kafa karıştırıcı görünebiliyor. Tarihteki örgütler arasındaki farkları bir çırpıda açıklamak oldukça güç belki. Fakat en azından biraz basitleştirmek açısından IRA, INLA, OIRA, PIRA, IPLO, CIRA... gibi hareketlerin temel ayrımlarından bahsedebilir misiniz?
1969 öncesinde İrlanda'da yalnızca bir tane silahlı cumhuriyetçi örgütlenme bulunuyordu: İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA). 1969 yılında çatışmalar şiddetlenince IRA, milliyetçi kesimlerini korumak zorunda kaldı. Mümkün olduğunca basitleştirmek adına: IRA dahilindeki insanlar, milliyetçi kesimlerin halihazırda yeterince korunması ve devam eden çatışmayı Birleşik İrlanda için silahlı kampanyaya taşımak için fırsat yaratmak görüşünde ayrıştı. Bu görüştekiler 1969 yılında Geçici IRA'yı (PIRA) kurdu. Geride kalanlar da kendilerine Resmi IRA (OIRA) demeye başladı.
1974'de özü itibariyle kendi sosyalist bakış açısına sahip OIRA, etrafını saran çatışmayı mezhepsel bir iç savaş olarak gördü ve çatışmalara daha az dahil olmaya başladı, nihayetinde de bölündü. Sosyalist devrimci Seamus Costello liderliğindeki üyeler ayrılarak INLA/IRSP'yi kurdular. Britanya emperyalizmine karşı savaşarak ve işçi sınıfının siyasi örgütlenmesiyle ulaşılacak olan '32 bölgeli sosyalist cumhuriyet' hedefine ulaşmak için mevcut çatışmaları bir araç olarak kullanmayı önlerine koydular. INLA, silahlı mücadelesini, 1998'de tanımladıkları ateşkese kadar sürdürdü.
1986 yılında IPLO isimli küçük bir grup INLA içerisinden ayrıldı. Bölünmenin çeşitli nedenleri vardı ancak büyük ölçüde INLA liderliğindeki kişilik ve ego savaşları buna sebep oldu. INLA ve IPLO arasındaki kan davasının takibinde IPLO kendi içerisinden çatladı ve daha sonra 1992 yılında varlığına son verdi.
Bu sırada PIRA, 1972'den 1990'lara kadar Britanya devletine karşı silahlı mücadeleye devam etti. 1986 yılında PIRA liderlerinden bir grup, yöneticiler arasındaki siyasi çatışmaların ardından ayrılarak 'Sürekli IRA'yı (CIRA) kurdu. 1997'de PIRA'nın sürekli ateşkesi ve nihai İyi Cuma (Good Friday) anlaşmasını imzalamasının ardından yeniden bir ayrılık yaşandı ve Gerçek IRA (RIRA) kuruldu; amaçları, silahlı mücadeleye devam etmekti. 2012 yılında RIRA ve diğer kimi bağımsız gruplar bir araya gelerek Yeni IRA'yı kurdu (NIRA).
'TAKTİKLERİMİZ DEĞİŞTİ MÜCADELEMİZ DEĞİL'
2009 INLA için önemli bir tarihti. Uzun yıllar süren silahlı mücadelenin ardından bu sonuca nasıl gelindi. IRA'nın sıkça dillendirilen Sinn Fein ve silah bırakma ilişkisinin INLA açısından anlamı neydi?
Başlamadan önce şunu söyleyeyim ben INLA adına konuşmamam, yalnızca IRSP'nin sözünü söyleyebilirim. INLA politik yönelimini IRSP'den aldı ve ikisi de etrafı çevreleyen siyasi gerçekleri, kendini alakalandırmak için gerekli olan politikayı devrimci bir tarzda her zaman özümsedi. 1998'den 2009'a kadarki süreçte İrlanda işçi sınıfının silahlı bir mücadeleyi arzulamadığı iyiden iyiye belirginleşti, böylece IRSP rehberliğinde INLA silah bırakmaya karar verdi ve 32 bölgeli sosyalist cumhuriyet için verilecek mücadelenin sadece siyasi ve barışçıl yollarla sürebileceğini anladı.
Bu kararın doğruluğu İrlanda'daki silahlı mücadeleye yönelik iştahın kalmaması dolayısıyla kanıtlandı ve ulusal kurtuluşa ulaşmak için siyasi demografiyi Birleşik İrlanda yönünde değiştirebilmek şu an için bizim en büyük silahımız.
Sinn Fein/IRA ile INLA'nın silah bırakması arasında ortada hiçbir benzerlik yoktur. Sinn Fein'in siyaseti tamamıyla değişti, 'İrlanda'yı özgürleştirmenin tek yolunun silahlı mücadele olduğu' yönündeki süregelen inanışlarından tasfiyeye ve daha sonra Britanya devletini ve İrlanda'daki Britanya kurumlarını -PSNI gibi- desteklemeye kadar gitti.
Oysa siyasi devrimci bir örgüt olarak IRSP, siyasi atmosferi değiştirmek için gerekli politik taktiklerin her zaman farkındaydı. Fakat bu siyasi ideolojimizin sulandırılması, yumuşatılması anlamına gelmiyor. Kısacası, taktiklerimiz değişti; ideolojimiz değil.
'HALKIN DEĞİL CEPLERİNİN TALEPLERİNİ DİNLEYENLERE İZİN VERMEYİZ'
Son olarak IRSP'nin güncel görüşlerinden konuşalım. Partiniz -bildiğim kadarıyla- kendini 'Maksist-Leninist' olarak tanımlıyor. Bahsettiğiniz 'Sosyalist Cumhuriyet'e giden yolu nasıl betimliyorsunuz. Farklı bir deyişle: 'İdeal cumhuriyet'inizin neye benzeyeceğinden bahsedebilir misiniz?
Devrimci bir siyasi parti olarak, elimizde olan her şeyi kullanmak zorundayız, biz buna 'gerilla siyaseti' diyoruz. Az evvel belirttiğim üzere, İrlanda'nın hızla değişen siyasi demografisi, şu an için ulusal kurtuluş hedefine referandum yoluyla ulaşılabileceğini güçlü bir ihtimal olarak önümüze koyuyor.
Ulusal Birlik için verilecek oyların atılacağı basit bir referandumla, 32 bölgeli sosyalist cumhuriyete ulaşamayacağımızı bilmekle birlikte, biz bunu işçi sınıfını örgütleme, siyasileştirme ve radikalleştirme yolunda önemli bir fırsat olarak görüyoruz. IRSP her zaman işçi sınıfının ulusal özgürlük mücadelesinin merkezinde ve cephesinde olması gerektiğinin farkında. Katalonya ve İskoçya'daki yoldaşlarımızdan öğrendik ve bağımsızlık hakkı için sıradan insanların kitlesel ayaklanmalarına şahit olduk, biz böylesi bir ivmeyi, işçi sınıfına içkin bir şekilde burada, İrlanda'da inşa etmek istiyoruz.
Son aylarda sermaye sınıfı, Birleşik İrlanda kampanyasına dahil olmaya başladı, masada kendilerine bir yer istiyorlar. Çünkü dertleri birliğin ardından halkın değil, kendi ceplerinin talepleriyle inşa edilecek bir İrlanda istemeleri. Biz bunun yaşanmasına asla izin vermeyiz. Bu nedenle İrlanda işçi sınıfının Birleşik İrlanda kampanyasının öncüsü olması için politik gücünü inşa ediyor ve kolaylaştırıyoruz.
IRSP'nin öngördüğü İrlanda, halkın ihtiyaçlarının kârın ihtiyaçlarından önce geldiği 32 bölgeli sosyalist cumhuriyettir. Kapitalist finans krizinin etkileyemediği, hem ekonomik, hem de çevresel olarak sürdürülebilir bir İrlanda.
* Paskalya Ayaklanması: Birinci Paylaşım Savaşı'nın devam ettiği sırada, 1916 yılında Dublin'de başlayan ayaklanmadır. Çeşitli cumhuriyetçilerin önderliğinde İrlanda Cumhuriyeti ilan edilir, ancak bir hafta süren çatışmaların sonucunda Britanya ayaklanmayı bastırır. Cumhuriyetçilerin önde gelen isimleri infaz edilir.
** The Troubles: 1960'larda Kuzey İrlanda'da başlayan çatışma ortamı. Britanya yanlısı Ulster paramiliterlerinin, Britanya ordusunun ve İrlanda cumhuriyetçilerinin karşı karşıya geldiği çatışmalı yılların tamamına verilen isimdir. The Troubles döneminin, 'İyi Cuma' anlaşmasıyla birlikte 1998 yılında sona erdiği kabul edilir.
Daha fazla bilgi için: