Suriye cumhurbaşkanı Hafız El Esad bir gün İsrail başbakanı Simon Peres ile karşılaşmış. Peres Esad’a, “Muhaberat'ınla çok övünüyorsun ama Lazkiye kıyılarına denizaltı gönderdik haberiniz bile yok” demiş. Esad da, “Sen adamlarını gönder de o denizaltının altına baksınlar” cevabını vermiş. Peres adamlarını göndermiş ve bir de ne görsünler? Denizaltının altında Suriye Muhaberat'ının damgası var!
İki ülke arasındaki amansız rekabette Suriyelilerin anlattığı bu hikaye elbette gerçek değil ama aşağıda anlatacaklarımız gerçek.
İsrail–Suriye mücadelesi tarihindeki en önemli isimlerden biri Kemal Emin Sabit yani Eliyahu (Eli) Ben- Shaul Cohen’dir.
Geçtiğimiz günlerde İsrail’in bugüne kadar yetiştirdiği en büyük casuslardan bir olan Eli Cohen’in Suriye’de yakalanıp idam edilmesinin video görüntüleri yayınlandı. (1)
Eli Cohen 1924’te Mısır İskenderiye’de Suriye asıllı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Bazı kaynaklar ailenin Deyrezzor’dan göçtüğünü iddia etse de kendi adına açılan internet sitesinde aslının Halepli olduğu yazıyor. (2) Aile 1914’te göçmüş Halep’ten.
Aynı sitede yer alan bilgilere göre Eli 1947’de Mısır ordusuna girmek ister ancak 'güvenilir' bulunmadığı için bu isteği kabul edilmez.
1951’de Yahudi karşıtı kampanyada tutuklanır. 1955’te ise İsrail İstihbaratı Batı ile Mısır’ın arasını açmak için provokatif eylemlerde bulunur ve İngiliz ve Amerikan misyonlarına saldırılar düzenler. Beklenti Batı’nın bu saldırıları Mısırlıların yaptığını düşünmesidir. Ancak İsrail istihbarat birimi keşfedilir ve Eli bu birime yardım edenlerden biridir, ama doğrudan bağlantısı ispat edilemez.
Eli daha sonra yaklaşık 10 bin Yahudi’nin Mısır’dan İsrail’e kaçırılması ile sonuçlanan Goshen operasyonunda görev alır.
Eli 1957’de botla İsrail’e kaçar ve 1960’ta MOSSAD tarafından işe alınır. Birkaç aylık eğitimden sonra Arjantin’e gönderilir ve burada Kemal Emin Sabit adını kullanmaya başlar.
Bu arada Hitler’in bürokratlarından Rademacher 1945’te İngilizler tarafından tutuklanmış, kefaletle serbest bırakıldıktan sonra Almanya’ya gönderilmiş ve Nazilerin yardımı ile 1952’de Suriye’ye kaçmıştır.
Eli Cohen’in ilk görevi Redemacher’e suikast düzenlemektir. Eli Cohen Suriye’de saklanan Rademacher’e 1962’de bombalı bir mektup götürür ancak operasyon başarısızlıkla sonuçlanır.
Eli bu görevden önce 1961’de BAAS partisine üye olmuştur. Kendisini 'Suriye asıllı Arjantinli işadamı' olarak tanıtır.
Eli 1962-65 arasında Suriye’nin güney cephesine geziler yapar ve burada 1967’deki 6 gün savaşlarında çok işe yarayacak bilgileri toparlayarak İsrail’e verir.
1963’te BAAS’ın kongresine katılır ve Şam radyosunda gönüllü olarak çalışır. Burada kapalı toplantılardan bilgi edinmeye başlar.
Eli 1964’te Suriye’nin İsrail’e saldırı planlarını ele geçirir ve kardeşi vasıtası ile bunları İsrail makamlarına ulaştırır. Eli’nin verdiği bilgiler doğrultusunda İsrail uçakları Suriye ordu mevzilerini bombalar.
Eli bu arada Suriye’de çok büyük güven tesis etmiş ve savunma bakanlığı müsteşarlığına getirilmiştir. İleride başbakan olabileceği bile düşünülmektedir.
MOSSAD Eli Cohen için çok ayrıntılı bir plan yapmış ve Eli, üst düzey bürokratlar, subaylar, istihbarat şefleri ile ile iyi ilişkiler geliştirmiştir.
"Arjantin’den gelen zengin işadamı" Eli, Suriye’de de aynı hayatı sürdürür ve evinde verdiği partilerde misafirleri daima Suriye’nin üst düzey isimleridir.
Hatta iddialara göre 1963 – 66 yılları arasında cumhurbaşkanlığı yapan Emin Hafız ile yakın ilişki kurar. Emin Hafız daha sonra bu iddiaları reddedecektir.
NASIL KEŞFEDİLDİ?
Eli Cohen’in yüksek bürokrasi ile arası iyidir ama o dönemde istihbaratın başına getirilen Albay Ahmet Süveydani kendisinden şüphelenmektedir. Eli bu nedenle gizlice İsrail’e gider ve keşfedilmekten korktuğunu söyler. Ancak MOSSAD kendisinden son bir görev ister ve tekrar Suriye'ye gönderir.
Eli, İsrail’e bilgileri radyo sinyalleri vasıtası ile geçmektedir. Suriye Muhaberat'ı bir takım sinyaller yakalamıştır ancak bu sinyallerin nereden çıktığı tam olarak tespit edilemez. Suriye, Sovyetler Birliği’nden yardım ister. Cihazlar getirilir ve bir plan yapılır. Plana göre bir akşam yabancı misyonların tümünün katılacağı bir davet gerçekleştirilir. Bu arada aynı saatlerde ülkedeki tüm radyo yayınları durdurulur, tek sinyal çıkan yer Eli’nin evidir. Baskın yapılır ve Eli Cohen yakalanır.
Eli, Suriye’de o dönemde de var olan olağanüstü hal yasasına göre yargılanır ve idama mahkum edilir.
Dönemin İsrail başbakanı Golda Meir, Cohen’in idam edilmemesi ve Eli’nin idamı halinde oluşacak sonuçlarının Şam tarafından dikkate alınması için kampanya başlatır. Dönemin Papası 6. John da devreye girer ama sonuç değişmez ve Eli Cohen Eli Cohen 18 Mart 1965’te Şam’ın Merce meydanında asılarak idam edilir. Son yolculuğunda yanında bir haham vardır.
Eli son mektubunda eşine özetle şunları yazar: Sana son sözlerimi yazıyorum. Lütfen geçmiş için ağlama. Çocukların babasız kalmaması için evlen. Çocuklara selamlar.
Eli Cohen yaşamında Golan tepelerini ziyaret etmiş ve Suriyeli yetkililere ağaçlandırma yapmaları için tavsiyede bulunmuştur. Suriyeliler ağaçlandırma yaparlar. 1967’de bu ağaçların dikildiği yerlerin Suriye ordu mevzileri olduğu İsrail bombardımanından sonra ortaya çıkar.
Eli Cohen İsrail’de bir kahraman olarak anılıyor. İsrail 1965’ten beri Eli Cohen’in naaşının iadesi için çaba harcıyor ancak Suriye geri vermiyor. 2007’de Türkiye de devreye girmişti iade için ancak sonuç değişmedi.
(1) http://www.jewishpress.com/news/breaking-news/rare-captured-footage-released-shows-israeli-spy-eli-cohens-execution-video/2016/09/20/
(2) http://www.elicohen.org/resources/chronology.php.htm