İstanbul'da belediyelerin yönetişim karnesi yayınlandı

DUVAR - Argüden Yönetişim Akademisi, yerel yönetimlerde yönetişim kalitesini artırmak üzere hazırladığı “Belediye Yönetişim Karnesi” 2023 sonuçlarını paylaştı. 2018 yılındaki ilk çalışmadaki 5.0 ortalama, 2023 yılında 5.6’ya yükseldi. Son beş sene içerisinde bazı belediyelerce gerçekleştirilen Avrupa Yönetişim Markası, Entegre Raporlama ve Katılımcı Bütçe gibi çalışmaların da katkısıyla üst dilimde yer alan belediye sayısı 3’ten, 9’a çıktı.  

Yönetişim kalitesinin iyileşmesiyle vatandaşın yaşam kalitesinin artmasına katkı sağlamayı hedefleyen Belediye Yönetişim Karnesi, kamuya açık verilerden hareket ederek İstanbul’daki 37 ilçe belediyesini iyi yönetişim uygulamaları açısından değerlendiriyor. İlki 2018 yılında yayınlanan Belediye Yönetişim Karnesi, İstanbul ilçe belediyelerini iyi yönetişim perspektifinden hem kendileriyle kıyaslama imkânı hem de iyi örneklerden öğrenme fırsatı sunuyor.

Argüden Yönetişim Akademisi, 2018 yılında dünyada bir ilke imza atarak vatandaş merkezli yerel yönetişim kalitesini ölçme ve öğrenme aracı geliştirdi. 2018’de ilki hazırlanan Belediye Yönetişim Karnesi’nin yaklaşımı Birleşmiş Milletler ve OECD (Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü) tarafından yenilikçi iyi örnek gösterilirken, Türkiye’de de çeşitli yerel yönetimler ve STK’lar tarafından benimsenmeye başladı. İstanbul İlçe Belediyelerinin iyi yönetişim uygulamalarının kamuya sundukları açık veriler incelenerek vatandaş bakış açısıyla değerlendirildiği 2023 araştırmasının sonuçları 11 Ocak 2024’te Altınbaş Üniversitesi 100. Yıl Salonunda düzenlenen bir konferansla kamuoyuna sunuldu.

'YEREL YÖNETİŞİM KALİTESİ VATANDAŞIN YAŞAM KALİTESİNİ DOĞRUDAN ETKİLİYOR'

Yerel yönetimlerin karar alma ve kaynak kullanma süreçlerinde iyi yönetişimi bir kültür olarak benimsemeleri vatandaşın güven ve memnuniyetini artırırken yaşam kalitelerini de geliştirir. Karar alıcılara emanet edilen yetki ve kaynakların etkili ve adil kullanılması da demokrasinin gelişimini ve kalkınmayı sağlar.  Konferansın açılış konuşmasını Argüden Yönetişim Akademisi Mütevelli Heyeti Başkanı Dr. Yılmaz Argüden yaptı. İyi yönetişimin bir kültür olarak yerel yönetimlerden başlayarak her kurumda benimsenmesinin önemine değinen Dr. Argüden şunları söyledi:

“Yerel yönetimler, vatandaşın kamu yönetimiyle en sık temasta bulunduğu alanları oluşturuyor. Kentleşmenin olağanüstü boyutlarda hızlanmasıyla, yerel yönetimlerin toplumsal yaşamımızdaki yeri giderek daha fazla önem kazanıyor. Sürdürülebilir ve kapsayıcı yönetimin yeşerebileceği iklimi tesis eden iyi yönetişim, katılımcı demokrasinin yerel yönetimlerde gelişimi için de fırsat sunuyor. Sürekli öğrenme kültürünü benimseyerek vatandaşlar ile paylaşılan bilginin kalitesini, kapsayıcı ve anlamlı katılımcılığın kalitesini ve hizmet süreçlerinin kalitesini geliştiren kamu kurumları, toplumsal güveni de artırıyorlar. İyi yönetişim ilkelerini bir bütün olarak hayata geçiren yerel yönetimler, vatandaşın kendilerine daha çok güven duymasını ve vatandaş memnuniyetini sağlıyorlar.”

Argüden Yönetişim Akademisi Danışma Kurulu Üyesi Enver Salihoğlu yaptığı açılış konuşmasında Belediye Yönetişim Karnesi raporunun yönetici ile yönetilen arasındaki güven ilişkisinin kurulması için değerli bir çalışma olduğunu vurgulayarak, “21.yüzyılın demokrasi yöntemi, birlikte yapalım, birlikte yönetelim anlayışı diyebiliriz. Yerel yönetimler de bunun en güzel uygulama alanı. 5 yıl sonra yeniden yapılan bu değerlendirme ise, eski ile mukayese bakımından da önem arz ediyor” dedi.

Araştırmanın yaklaşımını aktaran Dr. İnan İzci; “Bu çalışma dünyada ilk kez, vatandaş merkezli iyi yönetişim ölçme aracıdır. Temel amacımız; iyi yönetişim kültürünü geliştirmek. Karne belediyelerimizin performanslarına değil işleyiş ve iş yapış şekillerine odaklanıyor diyebiliriz. Bu karnede Belediyeler tarafından paylaşılan herkese açık belge ve bilgilerle değerlendirilme yapıldı” şeklinde konuştu. 

Araştırma sonuçlarını paylaşan Dr. Erkin Erimez ise, sonuçları bir önceki karneyle kıyaslayarak 5 yılda yönetişimde iyi bir iyileşme söz konusu olduğunu belirterek “Bazı alanlarda güzel ilerlemeler, bazı alanlarda ise gerileme mevcut diyebiliriz. Fakat bu bir süreç, eksiklikleri fark ederek iyileştirmeye çalışmak bu çalışmanın ve iyi yönetişimin en önemli parçası” ifadelerini kullandı. 

Konferansta ayrıca 2018-2023 kıyaslamalı sonuçlarına göre iyi yönetişim yolculuklarında ilerleyen belediyeler yönetişim yolcuklarında nasıl ilerlediklerini paylaştı. Düzenlenen panelde Avcılar, Bağcılar, Fatih, Kadıköy, Sultanbeyli ve Şişli Belediyeleri yer aldı.

Avcılar Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Rana Seymen, ulusal bir kalkınmadan bahsedebilmek için yerel kalkınmanın olması gerektiğinin altını çizerek bunun içinde şeffaflık ve uzlaşma mekanizmalarının geliştirilmesi gerektiğini aktardı.

Bağcılar Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Serbay Öztürk, “Belediyeler arası iyi örnekleri paylaşma fırsatı yaratan Akademi'ye teşekkür ediyorum. Bu çalışmalar stratejik planlama çalışmalarımıza ışık tutuyor” dedi. 

Fatih Belediyesi Başkan Danışmanı Çise Kan, veri temelli çalışmayı günlük çalışmalarına da aktardıklarını ve yaptıkları tüm projelerde maksimum verimi gördüklerini belirtti.

Kadıköy Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Can Nurkan Akbal, Entegre Düşünce ve Entegre Raporlamanın belediyelerine çok faydalı olduğunu belirterek İçişleri Bakanlığının bunu mecburi hale getirmesinin herkes için daha yararlı olacağını düşündüklerini aktardı.

Sultanbeyli Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürü Mehmet Aktaş, Yönetişim Markası kullanma hakkını her sene almak üzere örgütlendiklerini vurgulayarak bu amaç için çalışmanın faydalarını gördüklerini söyledi.

Yönetişim Markası Kullanma hakkını elde eden Şişli Belediyesi Şehir Plancısı  Bahar Yıldırım  ”Katılımcı bütçede tüm kesimlerin, 7 yaşındaki çocukların dahi görüş ve önerilerinden faydalanıyoruz. Çünkü her yaştan tüm topluma hizmet ediyoruz ve herkesin düşüncesinden yararlanmanın önemli olduğuna inanıyoruz” dedi.

ARAŞTIRMANIN 2023 SONUÇLARI

Belediye Yönetişim Karnesi’nde veri toplamak ve karneleri oluşturmak için 7 iyi yönetişim ilkesiyle 4 yönetişim sürecini ve kurumsal öğrenmenin 3 boyutunu yansıtacak 227 gösterge kullanıldı. Bu göstergeler, vatandaşlar başta olmak üzere diğer tüm paydaşlarının, ilçe belediyelerine dair dijital alandaki belge ve bilgilere başvurarak “mevcut” (evet) ya da “mevcut değil” (hayır) şeklinde değerlendiriliyor. Araştırmada belediyeler kendi aralarında sıralanmıyor, çalışmalarına göre belli puan aralıklarında gruplanıyor.  Bu gruplar ise 0 ile 100 puan arasında 8 gruptan oluşuyor. Araştırma sonuçlarına göre, İstanbul ilçe belediyelerinin ortalamasında 2018 yılına göre ilerleme görülüyor. 2018’de 37 belediyenin çoğunluğu 375-624 puan aralığından gruplanırken 2023’te çoğunluk 500-624 puan aralığına ilerledi. İstanbul İlçe Belediyeleri’nin iyi yönetişim karne notları büyük ölçüde 749 puanın altında kalıyor. 625-749 puan aralığında yer alan belediyeler alfabetik sıra ile Avcılar, Bağcılar, Beşiktaş, Çekmeköy, Kadıköy, Maltepe, Sarıyer, Sultanbeyli, Şişli.  Bu belediyelerin paydaş ve vatandaş odaklı Entegre Raporlama yapmaları, Avrupa Yönetişim Mükemmelliği Markası’nı kullanım hakkı elde etmeleri, katılımcı bütçe süreçlerini kullanmaları, kapsayıcı politikalar benimsemeleri, sürekli öğrenmeye ve gelişime önem vermeleri ise dikkat çekiyor.

Buna karşın Arnavutköy Ataşehir, Bahçelievler, Bakırköy, Başakşehir, Beykoz, Beylikdüzü, Beyoğlu, Büyükçekmece, Esenler, Esenyurt, Eyüpsultan, Fatih, Gaziosmanpaşa, Kağıthane, Kartal, Küçükçekmece, Sancaktepe, Sultangazi belediyeleri 500-624 puan aralığında yer alıyor. 2018 yılında belediyelerin bulunduğu en düşük grup olan 250-374 puan aralığındaki Büyükçekmece ve Esenyurt belediyelerinin 2 grup birden ilerlemesi ise güzel bir gelişme olarak dikkat çekiyor.

375-499 puan aralığında ise, Bayrampaşa, Güngören, Pendik, Silivri belediyeleri yer alırken, 250-374 puan aralığında Çatalca belediyesi yer alıyor.

İlçe belediyelerinin karnesi süreç yönetişimi, yönetişim ilkeleri ve öğrenme döngüsünden oluşan 3 ana başlık altında belirleniyor ve buna göre bir karne puanı ortaya çıkıyor.

Bu üç ana başlığın altında ayrıca ayrıntılı alt başlıklar bulunuyor. İlçe belediyelerinin genelinde en düşük puanlar temsiliyet ve katılım, ölçme ve öğrenme, sorumluluk ve duyarlılık alanlarında görülüyor.

Genel olarak ele alındığında ise, en yüksek puan alan karneye sahip olanlar da dâhil olmak üzere, belediyelerin iyi yönetişim alanında önemli gelişim alanları bulunduğu gözleniyor.

Argüden Yönetişim Akademisi tarafından hazırlanan raporda belediyeler düzeyinde iyi yönetişimi geliştirmek için somut politika önerileri de yer alıyor.

Veri temelli yönetim anlayışının benimsenmesi, bilgi paylaşım kalitesi, anlamlı ve etkili paydaş katılım kalitesi, belediyelerde entegre yönetişim anlayışının belirlenmesi, sürekli öğrenme ve gelişim başlıkları altında toplanan bu politika önerileri altında ayrıca bu alanlara ilişkin yasal düzenlemeye ilişkin öneriler de bulunuyor.