İstanbul'daki Suriye 5 ilçede toplandı!

DUVAR - İstanbul'daki Suriyelilerle ilgili, Doç. Dr. M. Murat Erdoğan'ın katkısıyla Marmara Belediyeler Birliği (MBB) Göç Politikaları Atölyesi tarafından yüz yüze görüşmeler ve anket yöntemiyle yapılan, "Kopuş'tan Uyum'a Kent Mültecileri-Suriyeli Mülteciler ve Belediyelerin Süreç Yönetimi: İstanbul Örneği" adlı bir rapor hazırlandı.

Marmara Belediyeler Birliği'nin hazırlamış olduğu çalışmada, Suriyeli mültecilerin kent merkezlerinde yaşamaya başlamasıyla ortaya çıkan "kent mültecileri"nin, yerel yönetimleri mültecilerin muhatabı haline getirdiği belirtildi.

Bu nedenle başta belediyeler olmak üzere yerel yönetimlerin mültecilere acil destek vermelerinin bir zorunluluk olduğu ifade edildi. Ancak mültecilerin kentte kalış süresi uzadıkça belediyelerin, daha önce planlamadıkları ve yasal yetkiler açısından tartışmalı sayılabilecek alanlarda mültecilere yönelik hizmet vermek durumunda kaldığı aktarıldı.

Dünyada en fazla Suriyelinin bulunduğu Türkiye'de, mültecilerin durumunu ve belediyelerin bu konuda pozisyonlarını ortaya koyan raporun ayrıntıları şöyle:

TÜRKİYE'DEN SONRA EN FAZLA SURİYELİ LÜBNAN'DA YAŞIYOR

Aralık 2017 tarihi itibarıyla dünya genelinde en fazla Suriyeli, yüzde 54'le Türkiye'de yaşıyor. Lübnan yüzde 18'le ikinci sırada yer alıyor.  Yüzde 11 Ürdün,, yüzde 11 Avrupa Birliği ülkeleri, yüzde 4'le Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve yüzde 2'yle Mısır izledi.

Türkiye'de geçici koruma altında yaşayan 257 bin 566 Suriyelinin kamplarda, 2 milyon 526 bin 51 Suriyelinin ise kamp dışında yaşadığı aktarıldı.

40 BİN ÖĞRETMENE İHTİYAÇ VAR

Türkiye’deki Suriyelilerin ortalama 3 yıldır yaşadıkları dikkate alınırsa Türkiye’de doğan Suriyeli bebek sayısının 230 bini aştığı belirtildi. Bu durumun geleceğe yönelik projelerde dikkate alınması gereken önemli bir husus olarak vurgulandı. Raporda, bu çocukların yüzde 80’inin bile Türkiye'deki eğitim sistemine entegre edilebilmesi için en az 40 bin yeni öğretmene, 30 bin dersliğe ihtiyaç olduğu kaydedildi.

'TÜRKİYE'NİN 81 İLİNE DAĞILDILAR'

Raporda, geçici koruma altındaki Suriyelilerin yaşadıkların on il ise, şöyle sıralandı: İstanbul, Şanlıurfa, Hatay, Gaziantep, Adana, Mersin, Kilis, Bursa, İzmir, Mardin. Suriyeli mültecilerin, 10 ilde bulunan 26 mülteci kampında yaşayan Suriyelilerin sayısı Aralık 2016 itibarıyla 257 bin 566 olarak gösterildi.

Bu sayı Türkiye’deki toplam Suriyeli mülteci sayısının sadece yüzde 8’i anlamına geliyor. Suriyelilerin yüzde 92’sinin 81 şehre dağıldığı ve “kent mültecileri” olarak yaşamını idame ettirmeye çalıştığı aktarıldı.

İSTANBUL'DA 540 BİN SURİYELİ YAŞIYOR

Rapora göre, Türkiye'de bulunan 3.2 milyon Suriyelinin 540 bini İstanbul'da yaşıyor. 3.2 milyon Suriyeliden 2.8 milyon Suriyeli geçici koruma kapsamında bulunuyor, 300 bin ön kayıtlı Suriyeli varken, 258 bin kamplardaki Suriye sayısı olarak gösterildi. Ayrıca raporda, tahminlere göre İstanbul'da yaşayıp Türkiye vatandaşı olmayan 1 milyon civarında insan olduğu düşünülmekte. Mültecilerin İstanbul'da yoğun olarak yaşadıkları semtler ise Esenyurt, Başakşehir, Sultangazi, Küçükçekmece, Bağcılar, Zeytinburnu, Fatih.

Kasım 2016 verilerine göre, İstanbul’da bulunan Suriyelilerin yüzde 86’sı Avrupa yakasında, yüzde 14’ü ise Anadolu yakasında yaşıyor.

EN FAZLA SURİYELİNİN YAŞADIĞI İLÇELER 

Küçükçekmece, Bağcılar, Sultangazi, Fatih ve Esenyurt ilçelerinin her birinde 30 binin üzerinde Suriyeli mülteci bulunuyor.

Suriyelilerin sayısı Başakşehir, Zeytinburnu, Esenler, Sultanbeyli ve Avcılar’da 20 ile 30 bin arasında; Arnavutköy, Bahçelievler, Gaziosmanpaşa, Şişli, Ümraniye, Kağıthane, Güngören, Sancaktepe, Beyoğlu, Bayrampaşa ve Eyüp’te 10 bin ile 20 bin arasında; Beylikdüzü, Büyükçekmece ve Pendik’te 5 bin ile 10 bin arasında.

İstanbul’daki 10 ilçe belediyesinde mülteci sayısı bin ile 3 bin arasında, 5 ilçe belediyesinde ise bin kişinin altındadır.

İBB VERİ TABANI KURMALI

Raporda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) bünyesinde kurulacak bir veri tabanının sağlayacağı faydalar şöyle sıralandı: Konuya yönelik ciddi çabaları olan belediyelere kaynak sağlanması, ilçe belediyeleri arasında makul bir yük paylaşımı ve dayanışmanın sağlanabilmesi, istismarın ve mükerrer yardımların kontrol edilebilmesi ve sürecin daha iyi yönetilmesi.

İlçe belediyeleri ile yapılan neredeyse bütün görüşmelerde, mülteciler konusunda daha iyi hizmet verebilmek için bazı yasal değişikliklerin "mutlaka" yapılması gerektiği ifade edildi. Raporda yer alan değişiklik önerileri şu şekilde:

- Belediye Kanunu’nda değişiklik yapılarak T.C. vatandaşı dışındaki kişilere de hizmet verebilmenin yolunun açılması;

- Belediyelere mülteciler için kullanılmak üzere mülteci sayısına dayalı olarak özel bir mali desteğin merkezi bütçeden sağlanması

- Mültecilere yönelik uzman ve dil bilen eleman istihdamı imkanının yaratılması;

- Yerel yönetimler arasında ve yerel yönetimler ile merkezi kurumlar arasında ortak bir veri sistemi ve uygulamada koordinasyon sağlanması;

- Mülteciler konusunun bütün yönlerini ele alabilecek bir koordinasyon kurumunun oluşturulması;

- Devletin konuyla ilgili stratejik kararını belirlemesi ve bunun politikalara dönüşmesi;

- Kapsamlı ihtiyaç analizi yapılarak, politikaların kısa, orta ve uzun vadede bunun üzerine inşa edilmesi öneriliyor.

SURİYELİLERİN ÇALIŞTIKLARI SEKTÖRLER

Raporda, Suriyelilerin öncelikli olarak çalıştıkları sektörler; tekstil, inşaat, imalat, geri dönüşüm (kâğıt toplama), berberlik ve Suriyelilere öğretmenlik olarak sıralandı.

Ayrıca belediyelere, Suriyeli işletmeler ve çalışanlar çerçevesinde en sık yansıyan şikayetin çocuk işçiliği ve kayıt dışı işletmeler konularında olduğu ifade edildi. İstanbul’daki vatandaşların talep ve şikayetlerini bildirildiği “Alo 153” hattına yapılan Suriyelilerle ilgili şikayetlerde "güvenlik" ve "dilencilik" konularından sonra en çok ekonomik faaliyetlerin olduğu belirtildi.

BELEDİYELER: SURİYELİLER KALICI

İlçe belediyelerine Suriyeli mültecilerin gelecekleri, kalıcılıkları-geçicilikleri konusunda da yöneltilen sorular neticesinde, neredeyse yüzde 90’a varan orandaki çoğunluk, Suriyelilerin geçici değil, kalıcı oldukları görüşünü dile getirdi.

Ayrıca belediye yetkililerine göre, mültecilerle ilgili en önemli üç sorun dil farklılığı, işsizlik ve barınma alanı.

SONUÇ VE POLİTİKA ÖNERİLERİ

- Belediyelerin konuyla ilgili özel olarak istihdam ettikleri eleman sayısı oldukça sınırlıdır. Bu konudaki ihtiyacın her geçen gün arttığı ifade edilmektedir.

- Belediyeler, mülteciler konusunda uluslararası kurumlardan kaynak alma konusunda en şanslı kurumlardır. Ancak ulusal ve uluslararası kaynaklardan fon bulma ve proje yazımı konularında belediyelere eğitimler verilmeli ve belediyelerin, proje bazlı fonlara başvurmaları teşvik edilmeli.

- Mültecilerin aynı bölgelerde yoğunlaşmalarından kaynaklanan bir gettolaşma eğilimi mevcuttur. Bu bakımdan belediyelerin daha aktif biçimde kaynaştırma çalışmaları yapması konusunda yasal ve idari düzenlemeler ile teşvikler artırılmalıdır.

- Belediyelere mülteciler konusunda daha iyi bir hizmet verebilmeleri için; tercüman, psikolog, sosyal hizmet uzmanı vb. kişileri istihdam imkânı sağlanmalı.

- İstanbul gibi büyükşehir belediyelerinin olduğu yerlerde, bütün ilçe belediyelerini aynı çatı altında toplayan bir “Mülteci Veri Tabanı”nın oluşturulması gerekmektedir. Bu veri tabanı, belediye hizmetlerine özgü olarak hazırlanmalıdır. Veri tabanı oluşturulurken kişisel verilerin mahremiyeti hususu dikkate alınmalı; ayrıca ihtiyaç analizleri yapılarak sadece kısa vadede değil, orta ve uzun vadede yapılacakların planlanması da sağlanmalı.