İşte ‘acil reçete’: CHP ilk 1 yılda ne yapacak? 

DUVAR - İktidarın ne yaptığından ziyade, enkazın nasıl kaldırılacağı merak ediliyor artık. İşin doğrusu bu konuda hemen herkesin ilk baktığı parti de CHP. Millet İttifakı’nın sol-sosyal demokrat kanadını temsil ediyor çünkü. Ve en acil sorunlar da ekonomide düğümleniyor. Kamucu politikalara ağırlık verilmesi, iktisadi paylaşımda adaletin tesis edilmesi beklentisinin giderek arttığı da aşikar.

Peki CHP’nin böyle bir çalışması var mı? Partinin çizgisi, söylemi, genel programı dışında bir “acil reçete” bulunuyor mu?

CHP içinde farklı alanlarındaki uzmanların, yöneticilerin görüşleri alınarak; sahadan gelen talepler dinlenerek bir çalışma yürütüldüğü biliniyor. Henüz netleşmemiş olsa da tartışmaya açılan bir taslak metin şekillenmeye başladı.

Gelin, “CHP ne yapacak?” sorusunun yanıtı konusunda fikir verebilecek bu taslağa bir göz atalım. Bakın CHP iktidarı alırsa, ilk 1 yılda acilen ne yapmayı planlıyor.

Ama önce iki şeyi hatırlatalım: Taslak nihai halini bulana kadar pek çok değişikliğe uğrayacağı muhakkak. İkincisi, aktarılan bilgiler sık dile getirilen, tahmin edilenler dışında öne çıkan somut maddeleri içeriyor. Başlıklar da taslaktaki haliyle korundu ve şimdilik bilgilendirme amacıyla 'yorumsuz' olarak aktarıldı.

SİYASAL VE HUKUKİ SİSTEM

Siyasal ve hukuki sisteme dair vaatler her gün dile getiriliyor zaten. Birkaç dikkat çekici madde şöyle:

- Siyasi Ahlak Yasası çıkarılacak.

- 15 Temmuz darbesinden sonra ilan edilen OHAL sürecinde hukuki dayanaktan yoksun tüm uygulamalar yargısal denetime tabi tutulacak.

- Anayasa değişikliğiyle yeni bir merkez-yerel dengesi kurulana kadar, yerel yönetimler merkezi idarenin boyunduruğundan uzak tutulacak.

- Kamu çıkarı ve güvenlik için stratejik önemi haiz özelleştirilmiş kurumlar tekrar kamulaştırılacak.

- Yargı kararı olmaksızın KHK'larla mesleğini yapamaz hale getirilen vatandaşların hakları iade edilecek.

- Seçim güvenliği için parmak boyası uygulaması tekrar getirilecek.

BASIN VE DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ

Basına ve sosyal medyaya sansürün tamamen kaldırılacağı belirtilirken, internet sitesi kapatmanın zorlaştırılacağı ifade ediliyor. Yine düşünce suçları nedeniyle hapiste olan gazetecilerin de derhal serbest kalacağı belirtiliyor. Müstakbel iktidar mimarisinin hayli farklı desenlere sahip olacağı ortadayken, “özgürlük-güvenlik” dengesini yine tartışacağız demektir. Üstelik bunun pek çok başka yasanın da değişmesini gerektirdiği de biliniyor.

EKONOMİDE DETAYLI VERGİ DÜZENLEMESİ

Geniş ve en önemli konu kuşkusuz ekonomi. Burada detaylı vergi düzenlemeleri öngörülüyor. Gelir Vergisi dilimlerini düşük gelir gruplarına avantaj sağlayacak şekilde genişletmek; zorunlu ihtiyaç maddeleri üzerindeki vergi yükünü azaltmak gibi özel politikalar var.

TARIM 

Taslakta geniş olarak yer alan başlıklardan birisi tarım. Hayli somut ifade edilmiş politikalar sunulmuş:

- Ürün taban fiyatlarını bir yıl önce belirlenecek.

- Hububat, baklagiller, yağlı tohumlu bitkiler ve yem bitkileri gibi ürünlerde ürün alım garantisi verilecek.

- Tarımsal destekler her yıl Ekim ayı öncesinde peşin ödenecek.

- Hiçbir tarım aracı haczedilemeyecek.

- Mazot, gübre dahil doğrudan gelir desteği kapsamında yapılan tüm ödemelerden kesilen her türlü vergi ve banka komisyonları kaldırılacak.

- Et ve Süt Kurumu, Çay-Kur ve TMO gibi KİT kuruluşları yeniden yapılandırılacak.

- Ziraat Bankası kuruluş amacına dönüp, çiftçiye çok ucuz kredi sağlayacak.

- Hasadın başlangıcından bitişine kadar, Dahilde İşleme Rejimi kapsamı hariç, hasat döneminde olan ürünlerin ithalatı yasaklanacak.

- Tarımsal üretimde kullanılan mazottan ÖTV alınmayacak.

- Her köye en az bir teknik personel ataması yapılacak.

- Bütünşehir Kanunu değişecek.

SANAYİ VE ALTYAPI

- OSB’lerde meslek okulları, kreşler, sağlık merkezlerinin bulunması zorunlu olacak.

- Belediye, özel sektör ve OSB’lerin arıtma tesislerinin enerji bedellerini devlet karşılayacak.

- Yeni OSB’lerdeki fabrikaları TOKİ yapmayacak. FABKA ismiyle sanayiciye işyerlerini yapıp teslim ettikten sonra devlet tarafından 7 yıl çok düşük faizle ödeme imkanı sunulacak.

- Devlet eliyle, sadece halka hizmet verecek ekmek ve makarna fabrikaları kurulacak.

- Teknoloji ve Altyapı Bakanlığı kurulacak ve Turkcell gibi firmalarından bakanlığın altyapı projelerine destek olacağı bir sistem kurulacak.

ESNAF

- Esnaf Bakanlığı kurulacak. Esnafa pandemi sürecinde verilen kredilerin faizleri silinecek.

- Mart 2020-Haziran 2021 arasında ödenmiş fatura bedelleri esnafa iade edilecek.

- Kiralarda stopaj kalkacak.

ENERJİ

- İhtiyaç sahibi 65 yaş üstü vatandaşlara Ekim ayından Mart ayına kadar yakacak yardımı yapılacak.

- TEİAŞ’ın özelleştirilmesinden vazgeçilecek.

- Elektrikli ve hibrit otomobillerde KDV ve ÖTV kalkacak.

- Elektrikteki yüzde 18 KDV, yüzde 1’e inecek.

- Elektrikte kayıp-kaçak ve sayaç okuma maliyetleri vatandaşa yansıtılmayacak.

- Doğalgaz tüketiminde KDV sıfırlanacak, doğalgaz birim tüketiminde vatandaşın ödediği ÖTV kalkacak.

ULAŞTIRMA

- 12 ton ve üzeri nakliye yapan tüm araçlara mazot desteği verilecek.

- Araç muayene ücretleri indirilecek.

- 65 yaşını dolduran ancak SRC belgesi alamayıp dijital kart alamayan profesyonel ağır vasıta şoförleriyle ilgili düzenleme yapılacak.

SOSYAL POLİTİKALAR

- Bir iş yerinde emekçilerin sürekli asgari ücretle çalıştırılmasının önü kesilecek. Asgari ücret üzerinden maaş alanların ücretlerinin 5 yıllık periyotlarla artırılması uygulamasına geçilecek. Burada işverenlere özel bir vergi teşviki sağlanacak.

- Emekliden muayene ve ilaç katılım payı alınmayacak.

- Asgari ücretin belirlenmesi sürecinde sendikalara grev hakkı tanınacak.

- Memurların grev hakkı anayasal güvenceye alınacak.

- Sendikal örgütlenmede baraj sistemi kaldırılacak.

SAĞLIK

- Sağlıkta ve ilaçta Katkı Payları ve Fark Ücretleri kaldırılacak.

- Türkiye’de ilaç, aşı, serum ve tıbbi cihaz üretimi stratejik sektörler olarak kabul edilecek.

- Evlilik öncesi çiftlere uygulanacak tüm genetik testler ücretsiz olacak. Hamilelik sürecindeki tüm genetik testler de zorunlu ve ücretsiz olacak.

AİLE KURUMU

- Yeni evli çiftlerin ilk satın alacağı evde KDV yarıya inecek.

- Aileyi ilgilendiren konularda çiftlerin ikisinin de imzası olması şartı aranacak.

- Eşlerden biri, yatırım, satın alma gibi konularda tek başına karar alıp hareket edemeyecek.

- Evlenen çiftlere belli bir üst limit çerçevesinde ilk altı ay kira desteği verilecek.

- Evlenme konusunda psiko-sosyal yeterlilik gözetilecek. Bu sayede, uzun vadede aile içi şiddetin önlenmesine ve evliliklerin sağlıklı şekilde sürmesine katkı sağlanacak.

GENÇLİK

- İlk oyun konsolu ve ilk cep telefonu için ÖTV sıfırlanacak.

- İlk internet aboneliklerinden vergi alınmayacak.

- Üniversiteye kayıt yaptıran 18 yaş üstü her gence kültür sanat etkinliklerinde kullanabileceği 1.000 TL bakiyeli kart ya da mobil uygulama tanımlanacak.

- Gençlerden pasaport çıkarma harcı ve yurtdışına çıkış harcı alınmayacak.

- Gençlerin alacağı ilk sıfır otomobilde ÖTV sıfır olacak.

- Yeni mezunların ilk işe girişlerinde iki yıl süreyle vergi ve prim ödemelerini devlet karşılayacak.

- “Doğduğun Yerde Doy” projesiyle köylerine dönen gençlere hayvancılık ve tarım alanında kuracakları işletmeler ve kooperatifler için geri ödemesiz destek verilecek. Bu işletmeler 3 yıl süreyle vergiden muaf olacak.

- Motosiklet ehliyetleri motor hacimlerine göre verilecek. Düşük hacimli motosiklet ehliyeti ve kullanım süresini doldurmadan bir üst hacimli motor ehliyeti alınamayacak. Böylelikle gençlerin, tecrübe sahibi olmadan kullandıkları güçlü motosikletlerle kazalarda hayatını kaybetmesinin önüne geçilecek.

- Gençler, sigorta kapsamında olduğu aile bireylerinin vefatı halinde ilk sigortalı işgününe kadar sigorta hizmetinden yararlanmaya devam edecek.

- Eğitimine devam eden bütün öğrenciler toplu taşıma araçlarından ücretsiz yararlanacak.

KADINLAR

- Kadın cinayetlerinin failleri için ceza indirimi, iyi hal indirimi uygulanmayacak.

- 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü resmi tatil olacak.

- Kamu yönetim kademelerinde en az yüzde 33 kadın kotası uygulanacak.

- Kadın STK’larına kira desteği verilecek.

- Yönetim ve üst düzey kademelerinde kadın oranı yüzde 35 ve üzeri olan özel sektör şirketlerine vergi indirimi sağlanacak.

ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK

- Daha önce ormanlık alan vasfı taşıyan alanların imara açılması engellenecek.

- Orman arazilerine yapılacak oteller derhal yıkılacak. Bu işe dahil olan bürokrat ve şirketler hakkında yargı çerçevesinde gereği yapılacak.

- İstisnalara dayanarak ormanlık alanları ranta dönüştüren kişi ya da şirketlerin yatırımları devletleştirilecek.

- Kapsamlı bir Hayvan Hakları Yasası çıkarılacak.

- Ekolojik Turizm ve Ekolojik Politikalar Bakanlığı kurulacak.

- TEMA gibi güvenilir STK’lara devlet de destek verecek.

- Olumsuz ÇED raporlarına rağmen açılan maden ocakları kapatılacak.

- Bütün müze girişleri bedava olacak.

- Son 20 yıldır yangınlardan zarar gören ve ihalelerle satılan alanları yeniden kamulaştırılacak.