İzmir'de şehir plancılarından tepki: Sermayenin yararına uygulamalar tercih ediliyor

Cihan Başakçıoğlu

İZMİR - Depremzedeler için inşa edilecek konutlar için hazırlanan plan notunu yargıya taşıyacağını açıklayan TMMOB Şehir Plancıları Odası (ŞPO) İzmir Şubesi, İzmir Depremzedeleri Dayanışma Derneği'nin tepkisinin ardından biz açıklama daha yaptı.

'Deprem nedeniyle yaşanan mağduriyetlerde gerçek sorumlu km? Mağduriyetler nasıl giderilmeli?' başlıklı açıklamada, ilk olarak “Amacımız; meslek odası sorumluluğu çerçevesinde, depremden zarar gören vatandaşların kayıplarının devletin sorumluluğunda gerçekçi bir şekilde giderilmesi çağrısında bulunmak ve yaşanan bu felaketten dersler çıkararak, bir sonraki depremde veya başka doğal afette muhtemel can ve mal kayıplarını önlemeye yönelik işlemler tesis edilmesini sağlamaktır” denildi.

'30 İLÇENİN AYNI ÖZELLİKLERE SAHİP OLDUĞU KABULÜYLE...'

Kamu kaynaklarının halkın sağlıklı ve yaşanabilir bir kent için kullanılmasını talep etmenin herkesin ortak sorumluluğu olduğu vurgulanan açıklamada, devletin, kamu kaynaklarının yine kamu için kullanılacağı uygulamalar yaparak, depremden etkilenen yurttaşların ve şehrin sorunlarını giderebilmesi gerektiği ifade edildi. Güncel durumda ise depremden zarar gören yapılar özelinde değil, il genelinde yoğunluk artışı yaratan, bu yoğunluğun sosyal ve teknik donatı ihtiyaçlarına cevap vermeyen, yine vatandaşın değil sermayenin yararına olacak uygulamaların tercih edildiği belirtilen açıklamada şu ifadelere yer verildi:

“Deprem sonrasında şehircilik ilkeleri, kamu yararı esas alınarak başta Bayraklı ilçesi olmak üzere İzmir kentine müdahale edilmesi gerekirken; kapsamlı bir bilimsel çalışma yapılmadan 30 ilçenin de aynı özelliklere sahip olduğu kabulüyle, imar mevzuatına aykırı olacak şekilde hazırlanan “usul ve esaslar", İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 01.03.2021 tarihli ve 05.196 sayılı kararıyla onaylanarak yürürlüğe girmiştir."

YAŞANANLAR VE YAPILMASI GEREKENLER 6 MADDEDE SIRALANDI

Açıklamada yaşananlar ve yapılması gerekenler 6 madde de şu şekilde sıralandı:

* Ülkemizin deprem kuşağında olduğu açıktır. Ancak devlet, önceki depremlerden ders almayarak, can ve mal kayıplarını önlemek için etkin ve yeterli bir sistem geliştirmemekte ve şehircilik faaliyetlerini deprem riskini göz önünde bulundurarak yürütmemekte, binaların yer seçiminde, üretiminde, denetiminde aktif rol almamaktadır. Bu nedenle, her afette aynı ölçekte can ve mal kayıpları yaşanmaktadır. Yaşanan mağduriyetlerin giderilmesinde birinci derece sorumluluk devlete aittir.

* Vatandaşlar, ilgili kurumlar tarafından ruhsatlandırılan binalarda, devlet mekanizmalarına güvenerek barınmakta iken afet nedeniyle zarar görmüşlerdir. Vatandaşların, sorumlusu olmadıkları bir durumdan yaşadıkları mağduriyet nedeniyle borçlandırılmaları hakkaniyete aykırıdır. Oysa ki, basın açıklamamıza konu işlemde vatandaş, yaşadığı zarar ile başbaşa bırakılmaktadır. Kaldı ki, yeniden borçlanma olanağı bulunmayan vatandaşlar veya sermaye için çekici olmayan bir bölgede yer alan taşınmazların malikleri açısından bu uygulamaların hiçbir anlamı olmayacaktır. Hiçbir vatandaşımızın mağdur olmasını kabul edemeyiz. Bu nedenle vatandaşları fırsatçı sermaye ile baş başa bırakan bu anlayışı savunmak yerine mağdur olan vatandaşların her türlü zarar tazmininin ilgili sorumlular tarafından karşılanması gerektiği yönünde mücadele edilmelidir.

* Deprem sonrası oluşan tablodan; İzmir’de; toplanma alanlarının yetersiz olduğu, yaşanacak depremlerde “imar barışı” nedeniyle çok daha ağır bir tablonun oluşabileceği görülmüş, özellikle kent merkezlerinde belirli nüfus ve yapı yoğunluk değerlerinin aşılmaması, ulaşım altyapısının yeniden ele alınması gerektiği anlaşılmıştır. Basın açıklamasına konu işlem ise tam tersi yöndedir. Bu uygulamalar gerçek bir “çözüm” olmadığı gibi, mağduriyetin giderilmesine değil, devletin esas sorumluluklarını yerine getirmemesine hizmet etmektedir.

* Toplumun her kesiminden mülkiyet sahiplerince, taşınmazlarına yönelik imar hakkı veya kat artışı talep edilmektedir. Bu yaklaşım, fırsatçı sermaye için kentlere saldırma olanağı tanımaktadır. Toplumcu ve kamucu çözümler yaratılmadığı sürece vatandaşın müteahhitle başbaşa bırakıldığı hiçbir “çözüm”, afetler karşısında dirençli kentler oluşturamaz. Bu nedenle kat artışı talebi toplumun yararına değil sermayenin yararına olacaktır.

* Deprem sonrasında İzmir Büyükşehir Belediyesi ve ilçe Belediyelerince düzenlenen toplantılarda konunun çözümü için önerilerimiz hem sözlü hem de yazılı olarak iletilmiştir. Ancak tüm uyarılarımıza rağmen, “çözüm” diye sunulan “usul ve esaslar” ve parçacı plan değişiklikleri var olan sorunları derinleştirmekten ibarettir.

* Kentlerimizin toplum ve doğa yararı dikkate alınarak planlanması mümkündür! Sermayeye sunulan Şehir Hastaneleri, Yeni Otoyol Projesi, Çeşme Projesi, büyük ölçekli kentsel projelere ayrılan kamu kaynakları ile kentlerimizde var olan sorunların önemli bir kısmının çözülebileceği tartışmasız bir gerçektir.