Kanser ilaçlarına erişimde döviz tehlikesi

ANKARA - Türkiye'deki ilaç firmaları biyoteknoloji ürünleri olarak adlandırılan kanser ilaçlarını teknik altyapılarının olmaması nedeniyle üretemiyor. Yurt dışından ithal edilerek Türkiye'ye gelen ilaçlar için Sağlık Bakanlığı ile ilaç firmaları arasında en son 14 Şubat 2018 tarihinde kur anlaşması yapıldı. Anlaşma sonrası tıbbi ürünlerin fiyatlandırılmasında kullanılan 1 Euro'nun değeri 2.34 TL'den 2.69 TL'ye çıktı. Son günlerde 6 TL'nin üzerinde seyreden Euro, ilaç sektöründe de krizin habercisi durumunda. Önümüzdeki günlerde hastaların özellikle kanser ilaçlarına ulaşım noktasında sıkıntılar yaşaması beklenirken Türkiye'de faaliyet gösteren uluslararası ilaç firmalarında şimdiden küçülmeler başladı.

'DÖVİZ KURUNDAKİ OYNAMALAR İLAÇ TEMİNİYLE İLGİLİ SIKINTI YARATABİLİR'

Türkiye, Avrupa'da en ucuz ilaç tedarik eden 5 ülkenin ortalamasını alıp bu ülkelerden daha düşük seviyede ilaç alımı sağlıyor. Türk Tabipleri Birliği Merkez Konsey Üyesi, İç Hastalıkları ve Tıbbi Onkoloji Uzmanı Dr. Halis Yerlikaya'ya göre kamu yararı açısından olumlu gibi görünen bu politikanın handikapları var. Bu firmaların kâr amacı güden yapılar olduğunu hatırlatan Yerlikaya, Türkiye'deki mevcut döviz kurlarındaki değişimin bu firmaların tavırlarını da etkilediğini söyledi.

Kanser hastaları için kullanılması hayati olan bazı moleküllerin tedarikiyle ilgili sorunlar çıktığını belirten Halis Yerlikaya, "Örneğin geçmişte ithal edilen, kadınlarda meme kanserinin nüks etmesini önleyen 'Tamoksifen' adında bir ilaç vardı. Hayati bir ilaçtı ve kullanılmadığı zaman meme kanserinin nüks etmesi söz konusuydu. Dolayısıyla bu ilaç döviz kurundaki oynamalar nedeniyle uzun süre piyasada bulunamadı. Hastalar bu ilacı kara borsadan, yurt dışından kendi imkanlarıyla getirmek durumunda kaldılar. Sonuç itibariyle döviz kurundaki bu oynamalar Türkiye'deki mevcut ilaç politikaları da düşünüldüğünde ilaç teminiyle ilgili bir takım sıkıntıları beraberinde getirebilir. Geçmiş deneyimlerimiz bununla ilgili bazı emareleri barındırıyor. Benim pratiğimde şu an ilaç temini konusunda net bir sorun yok ama döviz kurundaki değişim ve ilaç firmalarının da kâr odaklı firmalar oldukları düşünüldüğünde böyle bir şey yaşanabilir. Önümüzdeki günlerde insanlar ilaçlara bu nedenlerden dolayı ulaşamayabilir" dedi.

'DÖVİZDEKİ DALGALANMA GERİ ÖDEME KAPSAMINDA OLMAYAN İLACI DA ETKİLİYOR'

Türkiye'de, geri ödeme kapsamında olmayıp Sosyal Güvenlik Kurumu'nun karşılamadığı ilaçlar var. Bu ilaçların fiyatlarının da döviz üzerinden değerlendirildiğini hatırlatan Yerlikaya, "Bu ilaçların bir kısmı bazı hastalar için umut kaynağı niteliğinde. Mevcut döviz kurundaki bu değişim bu ilaçların geri ödeme kapsamına alınmasını da geciktirebilir ya da uzun sürece yayılmasına neden olabilir. Geri ödeme kapsamına alınması muhtemel bir ilaç, sırf kurdaki dalgalanma nedeniyle daha geniş bir süreçte bu kapsama alınabilir" diye konuştu.

'BU FİRMALAR DA HAYIR KURUMU DEĞİL'

Dövizdeki dalgalanmadan ilaç sektörünün etkilenmemesi için önleyici politikalara ihtiyaç olduğunu belirten Yerlikaya, "Sabit döviz kuru belirliyorlar fakat bu firmalar da hayır kurumu değil düşünüldüğünde. Sağlık alanında mantalite değişikliği gerekiyor. Öte yandan ilaç politikaları belirlenirken ilgili derneklerin, meslek birliklerinin görüşlerinin alınması da gerekli. Ülkedeki genel politikalardan bağımsız ele alınacak bir süreç değil bu da. Türkiye henüz ilaç üretme noktasında ARGE çalışmalarını yapmıyor olabilir fakat ucuz ama hastalar için hayati olan bir takım ilaçlar var. Bunlar devlet tarafından kâr amacı olmadan üretilmesi gereken ilaçlar. Bu tür ilaçların üretilmesine katkı sağlanabilir" dedi.

ULUSLARARASI FİRMALARIN DÖVİZ ARTIŞI SONRASI REFLEKSLERİ

Edinilen bilgiye göre Sağlık Bakanlığı ile yabancı firmalar arasında yapılan kur anlaşmasındaki fiyattan kaynaklı, firmalar her geçen gün zarar ediyor. Firmaların bu zararı Türkiye pazarında küçülmeye giderek atlatmaya çalıştığını aktaran isminin açıklanmasını istemeyen ilaç firması yetkilileri, çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığını ve işten çıkarmaların artacağı bilgisini paylaştı. Dövizdeki artışla birlikte zarar etmek istemeyen uluslararası firmalar, sabit kur fiyatını arttırmak için çalışma, ilaç ihraç etmeme ve Türkiye pazarında küçülme gibi refleksler gösteriyor.