Kiracıların 'ara zam' sitemi: Evden çıkmak da dert çıkmamak da...

DUVAR - Son dönemde ev kiraları en çok konuşulan konular arasında. Sebebi de son bir yıl içinde ev kiralarında yaşanan yüzde 100’ü aşan artış. Kira artışlarında başı yüzde 122 ile Antalya çekiyor. Bunu, yüzde 112,3 ile İstanbul, yüzde 106,7 ile Ankara, yüzde 98,2 ile Mersin ve yüzde 88,1 ile Kocaeli takip ediyor.

Kiralarda yaşanan artış nedeniyle kiracılar zor zamanlar geçiriyor. Gerek sosyal medyada gerekse de gündelik konuşmalarda ev sahibi tarafından çıkarılmak istenen bir kiracı hikayesi duymak olağan bir durum haline geldi. Ev sahipleri, evlerini daha yüksekten kiralamak için çeşitli sebeplerle kiracıları evden çıkarmaya çalışıyor ya da “ara zam” adı altında sözleşmedeki zam oranından daha yüksek bir artışı kabul etmeye zorluyor. Kiracı ve ev sahipleri arasında yaşana bu durum, kira tespit ve kira tahliye davalarındaki artışı da beraberinde getirdi. Son bir yılda toplam dava sayısı içinde kira tespit ve tahliye davaları yüzde 10’dan yüzde 20’lere çıktı. Kiracıları evden çıkmaya ya da ev sahibinin talep ettiği zammı kabul etmeye zorlayan bu süreci İstanbul’da yaşayan kiracılarla konuştuk.

‘TEK BAŞINA YAŞAMAK NEREDEYSE İMKANSIZ’

Özel bir üniversitede araştırma görevlisi olarak çalışan Cansu Saka, Şişli’de yaşıyor. Geçtiğimiz haziran ayında taşındığı evin kira sözleşmesinde zam oranı TÜFE olarak belirlenmiş. Ancak daha bir yıl dolmadan ailevi sebeplerini gerekçe gösteren ev sahibi tarafından evden çıkarılmak istediğini anlatıyor: “Ekim ayında ev sahibim beni arayıp evden çıkmamı istedi. Neden diye sorduğumda ailevi sebepler olduğunu belirtti. Evi 2 bin 800 liraya kiraladım. Mart ayında ‘ev bulun, çıkın’ dedi. Ancak bu süreçte ev kiraları çok arttı. Ev bulmak da zorlaştı. Ev bulamayacağımı söyledim.”

Saka’nın ev sahibiyle konuşmaları bu noktada sona ermemiş. Ev sahibinin arayarak "duygu sömürüsü yapmaya başladığını ve çıkmaları için uğraştığını" ifade ediyor. “Taciz” olarak nitelendirdiği bu aramalardan sıkıldığını söyleyen Saka, eşi ile satılık ev bakmaya karar verdiklerini belirtiyor ama satılık ev fiyatlarının da çok arttığını, bu fikirden de vazgeçmek zorunda kaldıklarını dile getiriyor. Saka, ev sahibinin hala satılık ev baktıklarını düşündüğünü vurgulayarak “Ev sahibime vazgeçtiğimizi söylemedim. O, ev bulup çıkacağız sanıyor. Ancak uygun fiyatlı ev yok” diye konuşuyor. Saka 10 senedir çalıştığını ve hayatında hiç bu kadar “gerilemiş” hissetmediğini anlatıyor. Eşi de çalışıyor ama ev kirası, faturalar derken maaşlarının yarısı gidiyor. Diğer yarısı ancak geçinmelerine yetiyor. Bu nedenle yurt dışına gitmeyi planladıklarından bahsediyor. Saka’ya göre tek başına yaşamak neredeyse imkansız. Evli olmasaydı, aile evine geri dönmek zorunda kalacağının altını çiziyor.

‘2 BİN 600 LİRA OLAN KİRAMI 5 BİN LİRA YAPMAK İSTEDİ’

Beşiktaş’ta yalnız yaşayan Tülay Karakaş, ev sahibinin fahiş zam artışını kabul etmeyenlerden. Bu nedenle ekim ayında iki senedir oturduğu evinden çıkacak. Karakaş, ev sahibinin bir yıl dolmadan “ara zam” teklif ettiğini bir yıl dolduğunda zamlı kira üzerinden tekrar zam yapmak istediğini belirtiyor. Karakaş’ın ev sahibinin teklif ettiği zam oranı yaklaşık yüzde 100. Bu nedenle kabul etmediğini anlatıyor: “İki yıl önce 2 bin liraya kiraladım. Daha sonra 2 bin 200 sonra da 2 bin 600 oldu. Yıl bitmeden kirayı 5 bine çıkarmak istedi. Ekim ayında sözleşme vakti geldiğinde de 5 bin üzerinden yeni sözleşme yapmak istiyormuş. Tabii ki çok ciddi bir oran, kabul etmedim. Ekim’de çıkacağımı söyledim. O güne kadar kirayı da şu an neyse o şekilde yatıracağım.”

Karakaş’ın ev sahibinin zam artışı talebiyle ilgili sunduğu gerekçe şu olmuş: “Zekeriyaköy’de oturuyorum, işim Osmanbey’de. Aylık benzim masrafım 4 bin lira zaten. Kiran, benzim masrafımı karşılamıyor.”

Karakaş, bunu duyduğunda şaşırmış, kişinin ihtiyaçları üzerinden kira artışı talep etmesini "saçma" buluyor. Ev sahibinin ev boşaldıktan sonra evi “5 bin ya da 6 bine rahat kiralama" planı yaptığını söylüyor. Yine de gidecek bir yeri olduğu için kendini şanslı hissediyor ve “ya olmasaydı?” diye soruyor.

‘ZAMMI MECBUREN KABUL ETTİM’

Kadıköy’de yaşayan Ahmet Öztürk, ev sahibinin “ara zam” talebini kabul etmek zorunda kalanlardan. Yedi yıldır aynı evde oturduğunu söyleyen Öztürk, yaşadıklarını şöyle anlatıyor: “Ev sahibim yıl içerisinde ikinci bir kira artışı yaparak 2 bin lira olan kiramı 2 bin 500’e çıkarmak istedim Ben de mevcut şartlar ölçüsünde düşünüp bunu kabul etmek zorunda kaldım.”

Teklifi kabul etmeden önce ev aradığını da belirten Öztürk, “Her yer korkunç şekilde, utanmazca fiyatlara kiralanıyor. Zaten teklifi kabul etmemin sebeplerinin başında bu vardı. Kiracılar bu yüzden çaresiz kalıyor. Ev sahipleri de bunu bildikleri için geri adım atmıyor” diyor.

Öztürk’e göre, buradaki esas suç ev sahiplerinde değil, hükümette… “Yanlış ekonomi politikalarının ceremesini yukarıdan aşağıya yapılan baskıyla herkes hissediyor; olan en altta kalan emekçilere oluyor” diye konuşan Öztürk, kiraların makul seviyelerde olmasının ev sahipleri açısından da avantajlı olduğunu, ödenemeyen kiralar yerine sürdürülebilir fiyatlarda uzlaşılması gerektiğini sözlerine ekliyor.

‘ARA ZAM SÖZLEŞMEYE AYKIRI DİYEREK İHTAR ÇEKEBİLİRSİNİZ’

Avukat Berkay Akkuş, kira hukuku davalarında uzman isimlerden... Kiracıların sahip olduğu haklarla ilgili bilgi vermeden önce mahkemelerde kira ve kiracı arasındaki davalarda ciddi artış olduğunu vurguluyor. Akkuş, hangi durumlarda ev sahibinin kiracıyı evden çıkarabileceği ile ilgili şunları söylüyor: “En temel gerekçelerden biri kiranın yatırılmaması. Ev sahibi bir kira dönemi içinde iki kere kiranın ödenmemesi halinde ihtar çekerek, sözleşme bitimine bir ay kala kiracının evden çıkmasını talep edebilir. Ev sahipleri kendileri ya da akrabalarının oturacağı gerekçesini sunarak da evden çıkılmasını isteyebiliyor. Buradaki önemli nokta ev sahibinin kiraya verdiği evi dışında barınacağı bir yeri olmaması ya da o evde barınmaya mecbur olması… Kira sözleşmesi bitimine bir ay kala ihtar çekerek bu gerekçeyle evin boşaltılmasını isteyebilir. 'Almanya’da kızım, oğlum geliyor' da geçerli oluyor ama mahkemeler, evde oturacağı belirtilen kişinin de başka barınma seçeneği olup olmamasına bakıyor.”

Akkuş, ev sahiplerinin “ara zam” adı altındaki zam talepleriyle karşılaşan kiracıların haklarıyla da ilgili “Ev sahibine ihtar çekerek yaptığının sözleşmeye aykırı olduğunu iletebilir ve kirasını rutininde ödemeye devam edebilirsiniz. Ancak zammı kabul eden kişi daha sonradan geriye dönük dava açamaz. Çünkü sözleşme yenilenmiş oluyor” diyor.