Kod-29 ile işçi kıyımı: Alnımıza sürülmüş bir kara leke

Cengiz Anıl Bölükbaş

GAZİANTEP - İş Kanunu'nun 25/2 maddesinde yer alan ve 'Kod-29' diye anılan ‘iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranış’ gerekçesiyle işten atma uygulaması Gaziantep'te giderek artıyor. Toplam 630 işçinin çalıştığı Yasin Kaplan Halı Fabrikası'nda Kod-29 ile atılan işçiler, esas gerekçenin ise sendikalaşma olduğunu belirtiyor. DİSK Tekstil Antep Bölge Temsilcisi Mehmet Türkmen "Kod-29 işçi kıyımına dönüşmüş durumda" dedi.

Gaziantep 4. OSB'de bulunan Yasin Kaplan Halı Fabrikası'nda DİSK Tekstil üyesi 16 işçi iş yavaşlatma gerekçesiyle Kod 29 ile işten atıldı. İşten atılan işçilerin direnişi üçüncü gününde devam ediyor.

'BİZİ RESMEN FİŞLİYORLAR'

Fabrikanın önünde bekleyen işçilerden Erkan Sarıoğlu, Kod-29 ile atılan işçilerin hepsinin 10-15 yıllık olduğunu vurgulayarak, "Biz kötü niyetli isek 15 yıldır bizi niye burada çalıştırıyorlar? Burada işten atılan işçiler mi ahlaksız yoksa kötü niyetle işten atan patron mu ahlaksız? Burada atılan işçilerin kıdem tazminatını vermeden attılar. Ailelerini perişan hale getirdiler" dedi.

Kod-29'un kaldırılması gerektiğini ifade eden Sarıoğlu, "Kod-29, Gaziantep Organize Sanayi'nin kanayan yarasıdır. Kod-29 ile atılan işçilerin tamamı mağdur durumda. İşten atmak yasak değilken bu kadar işçi işten atılmıyordu. Çıkarılan işçiler tazminat alabiliyordu. Şimdi yasak olmasına rağmen işten atmalar daha fazla ve işçiler haklarını alamadığı için daha mağdur durumda. Ayrıca bizi ahlaksızlıkla itham ettiği için başka firmalarda da iş bulamamakla karşı karşıyayız. Bizi resmen fişliyorlar ve başka bir yerde çalışmamızı da engelliyorlar" ifadelerini kullandı.

'DEVLETİN PATRONLARA VERDİĞİ BİR HEDİYE'

Fabrikanın önünde bekleyen işçilerden Ömer Avcı, daha iyi koşullarda çalışmak istediklerini söyleyerek şunları anlattı: "Patronlar kar ederken biz sadece karnımızı doyurabiliyoruz. Bir arkadaşımızı Kod-29 ile işten çıkardılar. Biz de Kod-29 ile işten çıkarılmasına karşı çıktık. Kod-29 şöyle bir şey; nereye gidersen git karşına çıkıyor. Senin resmen sicilini bozuyor. Kod-29 devletin patronlara verdiği bir hediye. Seni en ufak şeyde tüm haklarını elinden alarak çıkartabiliyor. Biz Kod-29 yüzünden atılmanın yasak olduğu bir dönemde işten çıkarıldık. Ben 10 yıldır burada çalışıyorum. 10 yıldır ahlaksız olmadım da şimdi mi ahlaksız oldum? İşveren Kod-29'u bir fırsat olarak kullanıyor. İşçileri atma yasağı fiili olarak yok aslında."

'500-600 KİŞİ İŞTEN ATILMIŞTIR'

Fabrikanın önündeki bir başka işçi Hasan Yazgan da şunları söyledi: "Bizim bir arkadaşımızı işten çıkardılar. Bunun üzerine yönetim bizi toplantıya davet etti. Toplantının ardından bizleri Kod-29 ile işten attılar. Fabrikanın yaptığı zammı beğenmedik. Bunun üzerine bizi baş kaldırıyoruz diye işten attılar. İçeride insan kaynakları müdürü 'hepiniz Kod-29 ile işten atıldınız, bunun devamı gelecek' dedi. Kod-29 dört - beş aydır gündemde. Bu süreçte 500-600 kişi işten atılmıştır. Kod-29'un kaldırılmasını istiyoruz. Kod-29 hayatımızı elimizden alıyor. Sanki alnımıza sürülmüş bir kara leke gibi."

'YASAKTAN ÖNCE BU KADAR İŞÇİ ATILMAMIŞTIR'

DİSK Tekstil Antep Bölge Temsilcisi Mehmet Türkmen, işten atma yasağının işçilerin tazminatını alarak ve işsizlik fonundan yararlanarak atılmasının yasaklanmasına dönüştüğünü belirtti.

Türkmen, "Antep Organize Sanayi'de yasaktan önce bu kadar çok işçi atılmamıştır. Bu yasak yokken işçiler işten atıldığında büyük bir çoğunluğu tazminatını alarak işten çıkartılıyordu. Ancak şimdi Kod 29 ile atılıyor ve tazminatlarını alamayıp işsizlikten yararlanamıyorlar. Üstelik ahlaksızlıkla suçlanıyorlar" dedi.

'İŞÇİLER PAZAR GÜNÜ İŞTE GİTMEK ZORUNDA'

Kod 29 ile işten atılan işçilerin, başka iş yerine başvurduğunda sicillerinde kötü niyet ve ahlaksızlık göründüğünü ifade eden Türkmen, "Bu uygulama Antep için işçi kıyımına dönmüş durumda. Sadece sendika olarak sahip olduğumuz bilgiye göre birkaç ayda yüzlerce işçi işten atıldı. Sendikalı olan, pazar mesaisine kalmak istemeyen işçiler Kod 29 ile işten atıldı. Pandemiden önce atılan her on işçiden biri Kod 29 ile işten atılırken şu an atılan tüm işçiler Kod 29 ile atılıyor" diye anlattı.

Türkmen, Antep'te birkaç istisna dışında bütün fabrikalarda işçilerin pazar günü işe gitmek zorunda olduğunu da anlattı. Türkmen, "pazar günü işe gitmeyen işçi ya Kod 29 ile işten atılıyor ya da ücretsiz izne yollanıyor. İş yerinde zam talep eden, insanlık dışı uygulamalara, baskıya, haksızlığa itiraz eden ya da sendikalı olma hakkını kullanan her işçi kendini Kod 29 ile tazminatsız şekilde kapıda bulabiliyor" dedi.

PANDEMİDE İHRACAT REKORLARI

Antep Başpınar organize Sanayi Bölgesi'nin patronların suç cennetine döndüğünü belirten Türkmen, "Pandemi dönemi işçiler için felaket olurken patronlar için fırsata dönüştü. Haziran ayından bu yana Antep Sanayi Odası ve patronlar her ay ihracat rekorları açıkladı. Talebimiz Başpınar’da işçi kıyımına dönen bu Kod 29 uygulamasının kaldırılması, işten atma gerekçesinin patron tarafından kanıtlanması, işten atmaların gerçek anlamda yasaklanması. Antep'teki tüm işçilere bu zulme, bu kıyıma karşı mücadele etme çağrısı yapıyoruz" diyerek sözlerini tamamladı.

Kod-29’la yani iş kanununun 25/2 maddesinde yer alan ‘iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırı davranış’ gerekçesiyle işten atılma ya da ücretsiz izne gönderilerek açlığa mahkum ediliyor.

KOD 29 NEDİR?

Kod 29, İş Kanunu’nun 25. maddesinin ikinci bendinde sayılan “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller (davranışlar)” gerekçesiyle iş akdinin feshedildiğini gösteriyor. İşverenlerin, Sosyal Güvenlik Kurumu'na işten çıkardığı işçilerle ilgili bildiriminde verdiği kod numarası nedeniyle bu uygulama Kod 29 olarak adlandırılıyor. Bu maddeden atılan işçiler işsizlik ödeneğinden faydalanamıyor. Kod 29 kısa çalışma ödeneği alınmasına da engel.  Kod 29 ile atılan işçi kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alamıyor.