DUVAR - SpaceX ve Tesla'nın CEO'su Elon Musk'ın sosyal medya platformu Twitter’ı 44 milyar dolara satın almak için anlaşmaya varması, kripto para piyasasında da yankılandı. Çünkü dünyanın en zengin insanı Musk, kripto para yatırımlarıyla da öne çıkan bir isim. Kimi zaman coin adı vererek, bazen de bir coini ima ederek kripto para piyasasına yön verebiliyor. Örnek vermek gerekirse, geçen yıl 7 Şubat’ta Dogecoin’i işaret ederek “Yani… Sonunda buraya kadar geldi” diye tek cümlelik bir tweet attı. Cümle kısaydı ama etkisi büyük oldu, Dogecoin bir anda yüzde 64 değerlendi. Yine 24 Mart 2021'de Bitcoin ile Tesla marka araçların alınabileceğini duyurdu. Bu açıklama öncesinde 50 bin dolar civarında olan Bitcoin, 65 bin dolar seviyesine gelerek rekor kırdı ve sonrasında hızla 40 bin dolar seviyelerine geriledi. Özetle, Elon Musk attığı kısacık tweetler ile yarattığı dalgalanmayla servetine servet kattı.

'FİYATI SPEKÜLATİF HAREKETLER BELİRLİYOR'

"Kripto paraları nasıl bir seyir bekliyor?" sorusunun yanıtı da, en azından şimdilik tam da bu iki tweet örneğinde yatıyor aslında. Gazete Duvar'a açıklama yapan 'Sorularla Blockchain' ve 'Sorularla DeFi - Merkeziyetsiz Finans' kitaplarının yazarı blokzincir (blockchain) uzmanı Turan Sert, şu aşamada kripto paralarda fiyatın, kısa dönemli gidiş gelişlerden ve spekülatif hareketlerden çıktığına işaret etti. Bu durumun nedenini ise "Bu teknolojiler henüz geniş kesimlerce kullanılmıyor. Bu nedenle de temel olarak değer yaratıp yaratmadığını şu aşamada kesinleştirmek zor olduğu için daha çok spekülatif olarak gidiyor fiyat dalgalanmaları. O nedenle bunlar olacak. Kripto para onbinden fazla paradan oluşan bir dünya. Kitleler bunu daha fazla kullanmaya başlarsa bu alana ilgi artar, ha kullanmazlarsa artmaz. O tamamen kitlelere kalmış bir durum, onu tespit edebilmek, şimdiden öngörmek zor" şeklinde özetledi.

NASIL DENETLENECEK?

Kripto paralarla ilgili bir diğer tartışma ise "nasıl denetlenecekleri" ve "ileride yasaklamalar olabilir mi'' soruları. ABD ve Avrupa Birliği'nin bir yasaklamadan ziyade özellikle ABD'nin stabil para denilen dolara endeksli kripto paraları daha çok denetlemek gibi bir niyeti olduğunu anlatan Sert "Şu anda o konuda çalışıyorlar. ABD Başkanı Biden'ın bir ay önce çıkardığı bir kararname vardı, kamu kurumlarına 'bu konuyu araştırın' dedi, hem merkez bankasının dijital parasını hem de kripto paralarla ilgili nasıl bir denetim olur diye. Çünkü hâlâ kripto paraların hangi kurum tarafından denetleneceği, dünya genelinde olduğu gibi belli değil. O konuda çalışıyorlar" dedi.

ENERJİYİ YUTAN BITCOIN AVRUPA'DA YASAKLANIR MI?

AB'nin ise kripto para madenciliği konusunda hassasiyeti olduğunu vurgulayan Turan Sert, bu konudaki durumu şöyle aktardı: "Bitcoin madenciliğinin çok enerji harcıyor olmasından dolayı Avrupa'da yasaklanması gibi tartışmalar var. Ancak kendi içlerinde, konu hakkında yeterince bilgilendirilmediklerini gösteren bir emare de var, şöyle ki; en büyük kripto para birimleri Bitcoin ve Ethereum madencilik üzerinden çalışıyor. Diğer blok zincirler madencilikle çalışmıyor, madenciliğin olmadığı enerji sarfiyatının olmadığı bir sistemleri var yeni çıkanların.

Ethereum da ona dönüyor, madencilikten enerji sarfetmeyen bir sisteme geçiyor. AB, 'madem Ethereum sistemi değiştiriyor, Bitcoin de madencilikten ona geçsin' diyor. Bu, konuyu tamamen anlamadıklarını gösteriyor çünkü Bitcoin'in madenciliği bırakması imkânsız. Bu bir felsefe; Bitcoin, madenciliğin kendi sistemlerini korumak için ve bir değer yaratması açısından elzem olduğunu düşünüyor. Hani derler ya '21 milyon Bitcoin var, yarın bir gün bu sayı artar mı diye?' Bütün Bitcoin topluluğu 'evet artar' derse artabilir ama artmaz, artmayacağını biliyoruz, temel anayasası gibi bu. Madencilik de aynı şekilde bu topluluk için temel anayasa maddesi gibi, değişmez."

KRİPTO PARALAR SÖYLENDİĞİ GİBİ MERKEZİYETSİZ Mİ?

Öte yandan yaptırımlar nedeniyle Rusya uluslararası ticarette kripto para seçeneğini de gündemine alınca özellikle ABD'den bu konuda kripto para borsalarına baskı ve uyarılar geldi. Bu tartışma ise sosyal medyada, "Kripto para söylendiği gibi merkeziyetsiz değilmiş" eleştirilerine neden oldu. Blockchain uzmanı Turan Sert, bu konudaki ithamın yanlış olduğunu belirterek, şu açıklamayı yaptı: 

"Kripto paraların kendisi merkeziyetsiz ama kripto paralara ulaşmak için kullanılan borsalar merkezi borsalar. Bu borsaların bir merkezi olduğu durumda da, ABD ya da başka kurumlar o borsalara belli baskıları uygulayabiliyorlar. Uygulanan baskı ve borsaların bu işlemleri kabul etmemesi veya Rusya vatandaşlarının kullanımına kapatması, borsaların kendilerinin aldığı karar, kripto paraların merkeziyetsiz olmasıyla ilgisi yok. O borsanın merkezinin olmasıyla ilgili. (Bu durum nasıl aşılabilir sorusu üzerine): Kullanıcılar kripto parayı kendi cüzdanlarına çekerse, borsa olmadan kullanabiliyor, merkeziyetsiz finansta da sonuçta borsalar yok. Onu kendi dijital cüzdanları üzerinden yapıyor kullanıcılar. Dolayısıyla paranın merkeziyetsiz olmasıyla borsaların merkezi olmasını ayırt etmek lazım." 

TOPLAMDA 7,8 MİLYAR DOLARLIK KRİPTO PARA DOLANDIRICILIĞI İDDİASI ABARTI MI?

Kripto para dolandırıcılığı da özellikle son bir kaç yıldır haberlere konu oluyor. Güvenilir olmayan kimi kripto para borsaları eliyle yüzlerce milyon doların buharlaştırıldığı yazılıp çiziliyor. ABD merkezli Chainanalysis firması ise yaptığı araştırmaya göre dünya genelinde kripto para dolandırıcılığından kaybedilen para miktarının 7,8 milyar dolar olduğunu öne sürüyor.

Turan Sert'e göreyse bahsedilen rakam abartı. 7,8 milyar doların 2,8 milyar dolarının Thodex'e dayandırıldığını belirten Sert, "Böyle bir rakam yok, zaten devlet resmi bir açıklama yapmadı. Sektörün içindekilerle konuştuğumuzda, Thodex kaynaklı 250-300 milyon dolar gibi bir rakamdan bahsediliyor. Dolayısıyla Thodex kısmı dışındaki rakamın da doğru olup olmadığı bilinmiyor. Burada dikkat edilmesi gereken temel nokta, dolandırıcılığı borsaların yapıyor olması. Borsaların güvenilir olup olmadığını da devletlerin denetlemesi gerekiyor. Bu yapılmıyorsa, gerekçesini yetkililere sormak gerekiyor. Bu olayları kripto paralara atmaktan ziyade, kripto para borsalarına bakmak lazım. Kara para aklama, dolandırıcılık gibi yaftalar kripto paranın değil, merkezi borsaların sorunu" diyor. 

Bitcoin işlevsiz bir para mı?

Avrupa'da İslami bankacılık üzerine çalışan Alman ekonomist Michael Gassner geçen günlerde Anadolu Ajansı'na yaptığı açıklamada, "25 İslami kripto para biriminden sadece 5'i ayakta kaldı" dedi. Blok zinciri teknolojisinin, kripto paraya eğilimi yükselttiğini belirten Gassner, bununla birlikte fiyattaki sık değişkenlik nedeniyle Bitcoin ve diğer popüler kripto paraların güvenilirliğinin tartışıldığını söyledi ve ekledi: "Bitcoin, günümüzde çok kârlı bir yatırım olarak görülse de şu an uyuşturucu kaçakçıları bile sattıkları malın değerini Bitcoin'e göre belirlemiyor. Sonuç olarak bu, işlevsiz bir para birimi. Bitcoin'i bir kişiye taksitle araba satmak için kullanamıyoruz. Çünkü taksitle belirlenen miktarın değerinin ileride ne olacağını bilmiyoruz. Bu yüzden Türkiye, Mısır ve Endonezya başta olmak üzere bazı alimler, kıymetli eşya tarafından desteklenmeyen sanal parayı caiz olarak görmüyor."

Turan Sert ise konuya bu açıdan bakılacak olursa Türkiye gibi ülkelerde dövizle işlemler açısından da benzerliğin dile getirilebileceğini belirterek, şu yorumda bulundu: "Taksitlendirmeyi Bitcoin üzerinden yaparsanız, Bitcoin fiyatını bilmediğiniz için çok normal. Ancak Türkiye'de dolarla araba satmak da aynı şekilde. Dolarla araba sattığınızda, örneğin 'vadesini 3 ay boyunca bin dolar alacağım' deseniz, o bin doların da TL olarak ne olacağını bilemiyorsunuz. O zaman aynı mantıkla dolarla araba satmak da caiz olmaz. Yani aynı değişkenlik Türkiye gibi ülkelerde döviz kurları için de geçerli."