‘Küçük Erzurum’dan hayır mı çıkacak?

Oğulcan Bakiler/Ecem Hanay

İZMİR - İzmir’in en büyük ilçelerinden biri olan Kemalpaşa, Manisa’yla bir geçiş noktası. Türkiye’nin en büyük sanayi merkezlerinden biri burada olduğu için bir işçi bölgesi... Aynı zamanda ilçede tarım da gerçekleşiyor. 6 mahalle, 29 köyü var; 104 bin kişi yaşıyor.

Kemalpaşa, AK Parti’nin İzmir’de 2015’teki yerel seçimi kazandığı iki ilçeden biriydi. 7 Haziran ve ardından 1 Kasım seçimlerinde İzmir’de en fazla oyu burada aldı. 16 Nisan’daki referandum için ‘hayır’ kampanyası yapan CHP ve HDP’nin 1 Kasım seçimlerinde aldıkları oy oranının toplamı yine de AK Parti oy oranının gerisinde kalmıştı.

İzmir’den 30 kilometre uzaklaşarak Kemalpaşa’ya halkın referandum oylarını öğrenmek için geldik. İlçe tabelasından sonra gördüğümüz ilk kahvehaneye girdik. Sözü referandumdan açınca, 2 yıldır burada yaşayan emekli bir öğretmen, “Hayır diyeceğim çünkü yetkilerin tek elde toplanması yanlış” diyor. Ardından kahvede oturan insanları uzaktan tek tek işaret ederek çoğunun CHP’li olduğunu ve ‘hayır’ oyu kullanacaklarını söylüyor.

İSİM VE FOTOĞRAF YOK

Kahvehanede kimle konuştuysak, ‘fişlenme’ korkusuyla ismini vermek ve fotoğraf çektirmek istemedi. Biz konuşurken masadaki kişi sayısı da artmaya devam etti.

Kemalpaşa’da yaşayanların referandumdaki tercihini sorunca bir emekli öğretmen: “Burada [Meral] Akşener’ci çok. Ben sosyal demokratım ama hayır kazanırsa, o ‘kına’ sayesinde olacak, çok cesur kadın. Birçok AKP’li de hayır diyecek, tarikatlara bağlı olanlar dışında tabii” diyor.

Çayları getiren garsona göre de 'buraya çok göç oluyor, yeni gelen Kürtler özellikle hayır diyecek' ve ekliyor: 'Ben de hayır oyu vereceğim.'

'Anayasa değişikliğinin içeriğini biliyor musunuz?' diye sorduğumuzda, milletvekili seçilme yaşının 18’e düşürülmesini örnek gösteriyor: “Ben 18 yaşındaki birine 5 tane çay sattıramam burada. Askerlikten muaf olacaklar bir de. Askerlik çok önemli. Askerlikte kurşun yersin, milletvekilliğinde para yersin.”

Kahvehaneden çıktıktan sonra yandaki bakkala bir şeyler almak için giriyoruz, referandumu da soracağız.

Kendimizi tanıttıktan sonra, 74 yaşındaki bakkal, “Erdoğan belediye başkanlığı döneminde içeriye alındığında çok gözyaşı döktüm. 8 aydır çocuğum içeride, şimdi de onun için gözyaşı döküyorum. Kuran kursunda hoca diye, sohbete gitmiş diye içeriye alındı. 8 aydır suçu neymiş bilmiyor, daha mahkemeye çıkarılmadı. Şimdi yanından geliyorum. Kurunun yanında çok yaş yandı. O yüzden hayır diyeceğim” diyor. Ağlamaklı bir şekilde bırakarak oradan da ayrılıyoruz.

İlçe meydanına geldiğimizde, AK Parti’nin kampanya bürosuna asılmış dev bir ‘evet’ posteri karşılıyor bizi. Bir yanda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, diğer yanda Başbakan Binali Yıldırım’ın fotoğrafları var. Yolun karşısında CHP’nin daha ‘mütevazi’ denebilecek bir kampanya bürosu var. Büronun dışında da ‘Neden hayır?’ yazıları...

'KARARSIZLAR ÇOK'

İçeriye giriyoruz, kadınlar kampanya çalışmasından yeni dönmüş. 50 yaşındaki Semra Hanım yorgun bir şekilde anlatıyor: “Bire bir çalışmalar yapıyoruz, ev ev, kapı kapı dolaşarak. Çok kapıdan kovulduk ama AKP’li olup kararsız olanlara ya da ne oy vereceğini sorunca ‘bize kalsın’ diyenlere de çok rastladık.”

Yaptıkları bir anketi gösteriyorlar. Hayır oyları büyük farkla önde... Anketteki mahallere ‘küçük Erzurum’ diyorlar. Bu mahallelerde yaşayanların çoğu Erzurum’dan göç etmiş.

Öbür yandan HDP’nin Kemalpaşa’da bürosu yok. İlçe eşbaşkanının telefonuna ulaşıyoruz. “HDP referandumda burada kampanya yürütmüyor, birkaç yıl önce saldırılar yapıldığı için bürosu da yok. Kemalpaşa’nın nabzını soracak olursanız, çalışma yapmadığımız için onu da bilemiyoruz” diyor.

'BAHÇELİ'YE KARŞI OLDUĞUM İÇİN HAYIR'

CHP’nin yaptığı anketi sormak için AK Partiye’ye gidiyoruz ama büro kapalı. Karşıdaki döner dükkanının önünde oturan bir kişi işaret ederek, “Onlar kampanya için dışarıda” diyor. Yanına geçiyoruz, emekli bir öğretmen ve “ülkücü” olduğunu söylüyor: “MHP’liyim ama Bahçeli’ye karşı olduğum için hayır diyeceğim.”

İlçede ‘hayır’ kampanyasını sadece CHP yürütürken, ‘evet’ kampanyasında da AKP yalnız kalmış gibi. MHP’nin hiçbir kampanya görseline rastlamadık.

Ardından ‘Küçük Erzurum’ dedikleri Mehmet Akif Mahallesi’ne gidiyoruz.

'CHP GELSE KAPI AÇMAM'

Evinin önünde oturan bir kadınla tanışıyoruz. Erzurumlu:

“Elbette evet diyeceğim, 61 yaşındayım bugüne kadar CHP’den ne fayda gördüm ki...”

“Değişikliğin içeriğini biliyor musunuz?”

“Ben detayına bakmıyorum, Tayyip Erdoğan tek olsun istiyorum. 15 Temmuz’da Amerika mı, Avrupa mı geldi durdurdu tankları, biz sokaktaydık. Tayyip Erdoğan da halkın arasındaydı. O gece kaçanların kim olduğu belli”.

CHP’nin mahallede anket yaptığını söylüyoruz, “hayır önde çıkmış” deyince: “CHP gelse kapıyı açmam, komşular da öyle, burada onlara kapı açan olmaz. CHP bu anketi nasıl yapmış ki?”

'MHP’YE GÜVENMİYORUM'

Bir kahvehaneye daha giriyoruz mahalleden çıktıktan sonra. Televizyonun kapalı olması dikkatimizi çekiyor. Ocakçıya soruyoruz, “Çok sıkıldık artık, eşimizden çok Erdoğan’ı görüyoruz televizyonda. Herkes isteyince, kapattık biz de” diyor. Burada da ‘Hayır’ diyenler çoğunluk. Ama aynı uyarı: Fotoğraf ve isim yok!

Kahvenin karşısında midye satan Mardinli Selim ise “HDP’liyim, hayır diyorum. Korkmuyorum, ismimi de yazabilirsin, bizim eşbaşkanlarımız vekillerimiz içeride, korkacak daha ne var?” diyor.

45 yaşında birisi yanaşıyor tezgaha. Hükümetin yatırımlarından etkilediği için evet diyeceğini söylüyor. “Evet kazanacak, çok açık seçik değil mi?”

67 yaşında emekli biri tezgaha geliyor, hayır oyu kullanacağını söylüyor, “MHP’lilerden hayır verenler çıkar deniyor ama ben burada tanıdığım MHP’lilerden yola çıkarak, MHP’ye güvenmiyorum” diyor.

İlçe merkezinden biraz uzaklaşmak istedik ve 5 kilometre mesafedeki Örnekköy’e gittik.

'SİYASETÇİLER SADECE HAKARET EDİYOR'

Köyde ilk karşımıza çıkan kahvehanedeki bir masaya oturduk. Arkamızdaki masanın yaş ortalaması en fazla 30. Oyun oynarken bir yandan bizimle konuşurlar mı diye yaklaşıyoruz. Yunus Emre Dalkılıç, 22 yaşında: “Evetçiyiz, ailecek AK Partiliyiz. Ama siyasetçiler sadece hakaret ediyor meydanlarda birbirlerine. Sosyal medyada ‘Herodot Cevdet’ var mesela, onu dinleyerek öğrendim ben anayasa değişikliğini. Siyasetçilerden değil”.

Kemalpaşa’yı sorunca, masadaki yaş ortalamasını yükselten 40’lı yaşlardaki biri: “Erdoğan’ı sevmediği için hayır diyecek çok MHP’li var burada. Ben idam cezası için evet diyeceğim.”

“Anayasa değişikliğinin içeriğini biliyor musunuz?”

Yunus Emre: “AKP gençlik kollarına girmeye çalıştım ben şimdiye kadar hep. 18 yaşında milletvekilliği çok iyi bir uygulama. 18 yaşında şehit olunuyor da neden milletvekili olunmuyor?”

Bizimle konuşan ‘hayır’ oyu kullanacak olanların, fotoğraf çektirmek ya da ismini vermek istemediğini söyleyince, “Darbe gecesi hepimiz sokaktaydık, her yere fotoğraf attık. Bu işler korkarak olmuyor. Korkacak bir şey de yok zaten” diyor Yunus Emre.

'KEMALPAŞA'DA HAYIR ÇIKACAK'

İzmir’e dönmek için ilçe merkezine geri geldiğimizde, araçtan bir kez daha iniyoruz. Bir dükkanın önünde çay içen üç ihtiyarla konuşuyoruz. İsimlerini vermek istemiyorlar.

Referandumda ‘evet’ diyeceklerini ama Kemalpaşa’daki ‘evet’ oylarının ‘fire vereceğini’ söylüyorlar. “Kimler fire verecek?” diye sorduğumuzda ise 'onu söylemeyiz' diyorlar.

Bir tanesi sesini yükselterek, “Bırakın tereddüdü, ‘evet’ açık ara götürecek” diye geçiştirmeye çalışıyor.

O sırada yanımıza AK Parti ilçe örgütünün kurucularından olduğunu söyleyen Ersin Kızılateş geliyor.

“Kim bu fire verenler?” diye sorduğumuzda, “Türkiye genelinde ‘evet’ ama Kemalpaşa’da ‘hayır’ çıkacak. Kürtler ve FETÖ yüzünden. FETÖ Kemalpaşa’da kamplaştı” diye yanıtlıyor.