Kur değişiyor, TL teklif edilemiyor: Fındık 3,3 doların üzerinde olmalı

TRABZON - Türkiye'nin dünya lideri olduğu ve yaklaşık 725 bin hektar alanda 13 ilde üretimi yapılan milli ürün fındıktan direkt ve dolaylı olarak 500 bin aile geçimini sağlıyor. Yaklaşan fındık hasadı sezonu öncesi üreticilerin gözü açıklanacak alım fiyatına çevrildi.
Geçen yıl Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 52 TL olarak açıkladığı fındık alım fiyatının yüksek enflasyon, artan döviz kuru ve katlanan maliyetler sebebiyle aynı oranda artırılması bekleniyor.

BEKAR: REKOLTE GEÇEN YILDAN DÜŞÜK

Ortahisar Ziraat Odası Başkanı Mustafa Bekar, yaptıkları çalışmalar sonucunda fındıkta rekolteyi geçen yıla göre yüzde 25 dolayında düşük beklediklerini söyledi. Trabzon'da geçen yıl üretimin 52 bin ton olduğunu belirten Bekar, "Bu yıl yaptığımız gözlemler sonucunda bunun 39 bin tona ineceğini tahmin ediyoruz. Fındık oluşumu bahçelere göre değişiyor. Benim bahçemde geçen yıla göre göre yarı yarıya oranda fındık var. Bu yılın çok yağışlı geçmesi, bahçelerde yer yer külleme hastalığı oluşumu rekoltenin düşme sebeplerinden" dedi.

Mustafa Bekar, fındık üretiminde maliyetlerin geçen yıla göre büyük oranda arttığını belirtti. Son dönemde petrol ürünlerine gelen zamların da maliyet artışlarını çok etkilediğini kaydeden Bekar, Tarım Bakanlığı'nın çiftçiye mazot desteği vermesi gerektiğinin de altını çizdi. Ziraat Odaları olarak her dönem bakanlığa mazot desteği için çağrıda bulunduklarını dile getiren Bekar, bu çağrılarının cevap bulmadığını ve çiftçinin yüksek maliyetler karşısında ezildiğini ifade etti.

'3,3 DOLARIN ALTI MAKUL OLMAZ'

"İğneden ipliğe her şeye gelen zamlar karşısında fındığın fiyatının da fiyatı artması gerekiyor" diyen Ortahisar Ziraat Odası Başkanı Bekar, geçen yıl açıklanan 52 TL'lik fiyatı olumlu karşıladıklarını belirterek beklentilerine yönelik şunları söyledi: "Geçen sene alan bazlı destek hariç 52 lira verilmişti. Alan bazlı desteğin fiyattan ayrı tutulması gerekiyor. 7 yıldır alan bazlı destek 175 lirada. Bu olacak iş değil. Bunun yeniden değerlendirilip yükseltilmesini bekliyoruz. Artık 175 lira bir şey ifade etmiyor. Aşırı zamlar, fiyat dalgalanmaları göz önüne alındığında, Türkiye'de bazı sıkıntıların olduğunu gösteriyor. 2018 ile 2022 arasındaki fındığa verilen rakamın 3.30 dolara tekabül ettiğini görüyoruz. Biz şu ortamda doların yükselmesi karşısında Türk lirası olarak şu fiyat olsun diyemiyoruz. Çünkü yarın ne olacağı belli değil. Onun için 3.3 doların üzerinde bir rakam verilmesi gerekiyor. Bunun altına düşülürse makul bir fiyat olduğunu söyleyemeyiz.

Türkiye şartlarına göre ve çiftçiyi de zorda bırakmayacak bir fiyat söylüyoruz. Kalkıp 5 dolar olsun diyemiyoruz. Türkiye'nin şu andaki durumu belli. Devlet bütün bu hayat pahalılığı karşısında yapılan zamlar karşısında Karadeniz'in olmazsa olmaz ürününü es geçmesin. Bütün üreticinin gözü kulağı açıklanacak fiyattadır. Fiyatların makul olması hepimizin beklentisidir. Devlet de bu beklentiyi yerine getirmekle görevlidir."

'PAZARA ERKEN İNDİRMEYİN'

Üreticinin fındığından yüksek verim alması için de uyarılarda bulunan Bekar şöyle devam etti: "Üreticimiz fındığını zamanında toplamalı. Zamanında toplanan fındık, olgunlaşmış, randımanı yüksek fındık demektir. Erken topladıkları takdirde hem kendileri hem de devlet zarar eder. Çünkü erken toplanan fındığın randımanı düşük olur. Fındığı harmanlarken sert zemin kullanılmalı, tercihen beton zemin. Fındık yağmurdan korunmalı. Fındığın üzeri örtülmeli ve örtü ile fındığın arasında 20 cm mesafe olmalı. Fındık patostan sonra kumaş çuvallara koyulmalı, naylon çuvallar kesinlikle tercih edilmemeli. 

Fiyatın serbest piyasada düşmemesi için ürün pazara erken indirilmemeli. TMO'nun alım sezonunum beklenmesi üreticinin faydasına. TMO'nun fındık alımına başlamasından bir süre sonra fındık pazara indirilebilir. Fındık baronlarının karşısında TMO'nun, devletin gücü olarak üretici için sürekli ve erkenden devreye girmesi gerek. Fındık fiyatının hasada başlanmadan açıklanması lazım."

ALBAYRAK: HERKES ÜRETİCİNİN SIRTINA BASIYOR

Trabzon Fındık Üreticileri Derneği Başkanı İsmail Albayrak ise artan maliyetler karşısında fiyatın en az 3 kat artması gerektiğini ifade etti. Maliyetlerin geçen yıla oranla yüzde 300 arttığını ifade eden Albayrak, "Şu an işçi yevmiyesi 600 lira oldu. Petrol fiyatları çok fazla arttı. Ben 4 dönüm fındık bahçemi 3 bin 500 TL'ye biçtirdim. Gübre fiyatları yüzde 300 arttı. Geçen yıl kilosunu 30 liradan aldığım gübre bu yıl 80 lira oldu. Piyasa çok vahşileşti. Bu mekanizma üretici aleyhine, tefeciler yararına çalışıyor. Herkes üreticinin sırtına basma uğraşı içinde. Çünkü üretici sahipsiz" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin tarım politikasının doğru olmadığını ve tarımdan bile isteye vazgeçildiğini vurgulayan İsmail Albayrak, kırsal nüfusun şehirlere göç ettirildiğini ve bunun sonucunda tarımın çöktüğünü ifade etti: "Köylerde genç nüfus yok. Çünkü tarım artık kimseyi besleyemiyor. Herkes taşeron işçi, geçici işçi, güvenlik diye devlete sığınma peşinde. Bu korkunç bir tablo. Dünya örgütlerinin çağrısıyla köyler boşaltıldı, ilk önce tarım, sonra her şey çöktü. Yönetenler bunu göremedi mi? Gördüler ama üreticinin çökmesi onların umurunda değil ki."

'FINDIK 150 LİRA OLMALI'

Üretimin yüzde 70'inin Türkiye'de olduğu fındığın piyasasının Avrupa'da belirlendiğini ifade eden Trabzon Fındık Üreticileri Derneği Başkanı Albayrak, üreticinin yok sayıldığını dile getirdi ve şöyle devam etti: "Fındık iç ve dış tefecilerin elinde. Siyasi iktidarla birlikte bu tefeciler fiyat belirliyor. Maliyet hesabı yok, geçim derdi yok, refah payı yok. Geçen yıl 70 lira istedik 52 lira verildi. İspanya'da kabuklu fındık satış fiyatı 10 euro. Oranın fındığının bizimki gibi bir kalitesi yok. 10 euro bugün 300 TL. Doğu Karadeniz'in fındığı olmazsa dünyada çikolata sanayii ayakta kalamaz. Yurtdışındaki fındığın kalitesi bizim fındığımızın randımanın yarı yarıya düşük seviyesinde. Ama oradaki fındık 10 euroya satılıyor bizimki 52 TL'ye.

Geçen yıl benim fındığım yüzde 51 randıman verdi, 50 liradan ücretini aldım. Bu yıl en az 3 katını vermesi gerekir ki rahat rahat bahçeme gireyim. Fındık fiyatının en az 150 lira olması gerekiyor. Ama bu fiyatı vereceklerini tahmin etmiyorum. Fiyatı belirleyen tefeciler. Kamu dediğimiz devlet otoritesi üreticinin yanında tavır koymadığı sürece bu kısır döngü devam edecek."