Maraş'ta kuyumculardan sitem: 'Deprem sonrası verilen sözler tutulmadı'

MARAŞ - 6 Şubat 2023’teki depremlerin üzerinden yaklaşık bir buçuk yıl geçti. Depremde 11 il etkilenirken merkez üssü olan Maraş adeta yerle bir oldu. Depremden 17 ay sonra yeniden ziyaret ettiğimiz kentte, deprem kaynaklı sorunlar devam ediyor.

Barınma hâlâ bir sorunken iş yeri sahipleri de depremden sonra 'normal' düzenlerine geçememekten ve verilen sözlerin tutulmamasından şikayetçi. Kentte birçok esnaf, mali olarak toparlanmaya çalışırken, değerli birçok malzemesi enkaz altında kalan kuyumcular ve imalatçılar sorunlarına çözüm bekliyor.

İMALAT YERLERİNE ŞEHİR MERKEZİNDE İZİN VERİLMİYOR

Depremde yıkılan binaların enkazı özel firmalar tarafından kaldırılırken, malzemeleri enkazda kalan kuyumcular, mallarını geri alamadı. Bu nedenle büyük zarar yaşayan kuyumcu esnafı, mallarının karşılığında kendilerine destek verileceğine dair verilen sözlerin henüz yerine getirilmemesi ve imalat yerlerinin şehir merkezinde olmasının yasaklanması nedeniyle zor günler geçiriyor.

6 Şubat depremlerinden önce açılan ancak depremle birlikte hasar aldığı gerekçesiyle kapatılan Kahramanmaraş Altın ve Mücevher Merkezi’nin bir türlü tadilattan geçirilip açılmaması kuyumcular için sorun yaratıyor.

Maraş’ta kuyumculuk yapan esnafla konuyla ilgili görüştüğümüzde, yıkılan iş yerlerinin altında kalan makinelerinin ve değerli eşyalarının enkaz olarak kaldırıldığını ve geri alamadıklarını söylediler. Konuyla ilgili maliyeye müracaatta bulunduklarını söyleyen esnaf, kendilerine ödeme yapılacağı yönünde söz verildiğini ancak henüz dönüş yapılmadığını da sözlerine eklediler. 

‘HER ŞEY GÜLLÜK GÜLİSTANLIK GÖSTERİLİYOR’

Oniki Şubat ilçesi Hayrullah Mahallesi'nde kuyumculuk mesleğini sürdürme uğraşında olan Mehmet Emlik, depremde anne ve babasını İsa Apartmanı’nda yitirmiş. Daha önce Altınşehir Mahallesi'nde 700 dükkanın bulunduğu Kahramanmaraş Altın ve Mücevher Merkezi’nde iş yeri olduğunu söyleyen Emlik, bölgeyi depremden sonra boşaltmak zorunda kalan yüzlerce esnaftan biri.

Depremden yaklaşık bir yıl önce açılan ve Altınşehir olarak anılan merkez, depremde büyük hasar alınca kapatılmış. Emlik, “Ben imalatçıyım, Altınşehir kapanınca bizler de elimizden geldiğince, dağlarda, köylerde, kenar mahallelerde, apartman altlarında çalışıyoruz. Evimize ekmeğimizi götürmeye çalışıyoruz. Ama seçime yakın yetkililer imalat yasak olduğu için apartman altındaki iş yerlerini kapattı. Benim de iş yerim mühürlendi. Hatta ilk benim iş yerim mühürlendi. İki gün sonra mührü kırdılar. Oy kaybetmemek için mavi boncuk taktılar herkese herhalde” diye konuştu.

“Büyükşehir Belediyesi'ne ait Arasa Otopark’ı bize tahsis ettiler” diyen Emlik, burada 182 tane iş yerinin faaliyette olduğunu belirtti Ancak imalatçılar için uygun olan Altınşehir'de herhangi bir çalışma yapılmadığını söyleyen Emlik, imalatçıların bu nedenle iş yapamaz hale geldiklerini dile getirdi. Emlik, yaşadıkları sorunları CİMER’e de yazdığını ancak şehir merkezinde imalat yapılamayacağı yönünde cevap geldiğini aktardı.  

Emlik “Ben şuna inanıyorum; bu deprem Kahramanmaraş'ta olmadı, Türkiye'de de olmadı. Başka bir devlette oldu herhalde. Biz artık buna inanıyoruz. Her şey gül gülistanlık gösteriliyor ama insanlar çok büyük zorluk çekiyor. Van depreminde hükümet, 4 ya da 7 yıl boyunca vergi almamıştı. Hatay, Adıyaman büyük kayıplar ve yıkım yaşadı. Lütfen depremi unutmayalım ve yaşadıklarımızı unutmayalım" ifadelerini kullandı. 

‘BİZ DE KANUNU BİLİYORUZ AMA…’

“Benim 4 iş yerim, başka arkadaşımın ise 5 iş yeri vardı. Depremden sonra biz her yerden sürülüyoruz. Biz imalatçı olduğumuz için apartman altlarında, şehir merkezinde imalat yapmamızı yasaklıyorlar. Biz de kanunu biliyoruz ama Kahramanmaraş'ta iş yeri yok, yer yok. Biz bir deprem geçirdik. O zaman bize bir yer göstersinler. Büyükşehir Belediyesi bizi şu anki bulunduğumuz otoparktan da çıkarıyor” diyen Emlik kullandıkları otopark alanı ile ilgili bir iddiada bulundu. Emlik’in iddiasına göre, belediye kendilerine otoparkı boşaltma gerekçesi olarak Azerbeycan’la bu alanda bir proje yapılmasını göstermiş. 

“Azerbaycan hükümeti diyormuş ki, ‘Kimseyle uğraşmak istemiyorum, boşaltılacak yerleri boşalt, yıkıp yapacağım" diye konuşan Emlik, şöyle devam etti: "Bu kadar mağdurken bize, ‘Herkes kendi başını çaresine baksın’ diyorlar ve bu Kahramanmaraş'ta sadece biz kuyumcuların değil bütün esnafın sıkıntısı var.”

''DEVLET ÖDEYECEK’ DEDİLER AMA ELİMİZE BİR ŞEY GEÇMEDİ’

İsmini vermek istemeyen bir gümüş imalatçısı da şunları anlattı: “Depremden önce 100 metrekare dükkanım vardı. Deprem olduğu zaman tüm malzemeler enkaz altında kaldı, belediye yetkilileriyle konuştum, 'mahkemeye vereceğim' dedim. Sonra 'maliyeye bildirin kayıplarınız önlenecek' dediler. İnceleme yapıldı ama aradan geçen zaman içinde hiçbir geri dönüş olmadı. Atölye olduğu için kilolarca bakır vardı, makine, teçhizat vardı, ortalama 20-25 ton demir vardı. Ne var ne yoksa toplayıp götürmüşler. Normalde emniyet ekipleri kasayı alıp götürmüşler ama yıkım ekipleri içeride ne var ne yok hepsini toplamış.”

Ulaştığı yetkililerin enkazı özel bir şirketin kaldırdığını söylediğini aktaran esnaf, “'Devlet ödeyecek’ dediler ama elimize bir şey geçmedi. Firmanın ismini istedik ama ulaşamadık, sonuçsuz kaldı. Bütün atölyelerin durumu aynı şekilde” dedi

Depremden önce 20 bin lira kira verdiği iş yerini şimdi malzemeleri ile yeniden kurmak istese 4 milyon liraya mal olacağını söyleyen esnaf, “Buna da imkan kalmadı. Bu şartlar altında da çalışamıyoruz zaten. 'KOSGEB destek verecek' dediler birkaç arkadaşımız başvurdu ama para yok. Bekliyoruz, ödenek yok" ifadelerini kullandı.