Merkel neden Batı Afrika’ya gidiyor?

ANKARA - Almanya Şansölyesi  Angela Merkel, Güney Kafkasya’dan sonra yönünü Afrika kıtasına dönüyor. Merkel 29 Ağustos’ta (yarın) Senegal, Gana ve Nijerya’nın da olduğu Batı Afrika’ya üç günlük bir ziyaret gerçekleştirecek. Bu ziyarette Alman lider sırasıyla Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall, Gana Devlet Başkanı Nana Akufo-Addo ve Nijerya Başkanı Muhammadu Buhar ile görüşecek. Şansölyenin  çantasında ekonomik ve bölgesel işbirliği olması bekleniyor.

HEM ZİYARET HEM TİCARET

Angela Merkel’in üç günlük turunun amaçlarından biri Almanya’ya 2015’ten bu yana yıllık bir milyonu bulan göç dalgasını durdurmak. Adli ve kolluk tedbirlerinin yetmediğini gören Alman Hükümeti, Nijerya, Gana ve Senegal ile kıtadaki çatışmaların azaltılması için 2017’den bu yana görüşmeler yapıyor. Alışıldık tedbirlerin yanında Berlin bu defa Afrika ülkelerine yatırım yaparak hem çatışmaları azaltmayı hem de istihdam odaklı projelerle göçmenlerin “insanca bir yaşam” umuduyla Almanya kapılarına  dayanmasını önlemeye çalışıyor.

Kapitalist ekonomi koşullarının şekillendirdiği bir küresel dünyada yaşandığı  dikkate alındığında Almanya’nın bu çabasının iki boyutu var. Birincisi, Almanya, bölgesel çatışmalar nedeniyle Almanya’ya olan göçü sınırlandırmaya çalışıyor. Bu başarılırsa iç kamuoyunda göçmenlere dönük politikası nedeniyle eleştiri alan Merkel’e yönelik eleştirinin dozu düşecek. Ayrıca ekonomik olarak pazar arayışında olan Alman şirketlerine yükselmesi beklenen Afrika pazarında alan açılmış olacak. İkincisi, küresel rekabet dinamiği. Afrika’ya akan yatırımlar incelendiğinde şaşırtıcı olmayacak şekilde Çin ilk sırada yer alıyor. Buna karşı Almanya, ilk onda bile değil. ABD, Rusya gibi devletler Afrika pazarında dikkat çeken diğer aktörler. Bu noktada Berlin’in küresel rekabet dinamiklerini gözettiği ve sahada kendisine ve şirketlere alan açmaya çalıştığı söylenebilir.

ALMANYA: AFRİKA’DA BEN DE VARIM

Göç dalgasının son durağı olmak, Almanya yetkilerine bir nevi krizi fırsata çevirme zemini yarattı. Afrika’da gittikçe artan küresel yatırım yarışı Almanya’nın bu atılımını pekiştirdi. 1 Aralık 2016’dan Kasım 2017’ye kadar G20’nin Başkanlığını üstlenen Almanya, söz konusu dönemde Afrika kıtasında alt yapıdan büyük projelere kadar özel girişimi destekleyen Compact with Africa adıyla bir inisiyatif başlattı. Aralarında IMF, Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası ve G20 gibi uluslararası kuruluş ve oluşumlar da bu atılımı destekliyor. Hâlihazırda Benin, Fildişi Sahili, Mısır, Etiyopya, Gana, Gine, Fas, Ruanda, Senegal, Togo ve Tunus’tan oluşan 11 devlet söz konusu inisiyatifin birer parçası.

Almanya’nın küresel işbirliği projelerinin yanında kendi imkânlarıyla Afrika’ya dönük eyleme geçirdiği diğer projesi; Afrika için Marshall Planı... Projeye bu ismin verilmesinin nedeni, 1948-1951 arasında ABD’nin Avrupa’yı onarmak için uygulamaya soktuğu ekonomik yardım paketiyle benzerliği. Marshall Planı, Avrupa’nın 2’inci Dünya Savaşı sonrasında harabeye dönen ekonomisini onararak hem SSCB’nin başını çektiği Doğu kampına karşı Batıyı güçlendirmeyi hem de Am erikan şirketlerine Avrupa pazarında yer açmayı hedefliyordu.

Almanya’nın Marshall Planı, 2035’te küresel sanayinin işgücü merkezi olması beklenen Afrika kıtasında hem küresel bir aktör olarak kendisine hem de yenilebilir enerjiden finansa kadar olan alanlarda kendi şirketlerinin eliyle projeye katılan ülkelere ekonomik yardımlarda bulunmayı vaat ediyor. Projeye katılan ve Afrika’ya yatırım yapan Alman şirketlerine vergi indirimi de cabası.

Afrika için Marshall Planı, “Afrika’ya başka bir yardım mümkün” adıyla duyurulmuştu. Yani Berlin, bir yandan kıtanın kalkınmasını sağlayarak Avrupa’ya dönük göç dalgasını yavaşlatmaya diğer yandan da kendi şirketlerinin Afrika’da alacağı pastayı artırmaya çalışıyor. Yani yeni bir Afrika bölüşüm rekabetinde Almanya ben de varım diyor.

Merkel’in Senegal, Gana ve Nijerya liderlerinin yanında, Gana’da Alman iş insanları tarafından organize edilecek yuvarlak masa toplantısına katılacak olması ve Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu Başkanı Jean-Claude Brou ile görüşecek olması, ziyaretin hedefini açık ediyor.