Metal işçisi kadınlar: Suyumuzu çıkarıp posamızı atıyorlar

DUVAR - Ekmek ve Gül sitesi 1 Mayıs öncesi çeşitli iş kollarında çalışan kadın işçilerle bir araya geliyor. Kadın işçilerin çalışma koşullarını, işçi sağlığına ilişkin sorunları, beklentileri ve taleplerini dosya halinde yayınlıyor. SGK kayıtlarına göre 45 bine yakın gıda ürünleri imalatı yapan fabrika bulunuyor. Özellikle kadın işçilerin tercih edildiği iş kolunda işçilerin en büyük sorunların ağır çalışma koşulları ve yetersiz iş güvenliği önlemlerinin yanı sıra “ucuz” ve “geçici” işçi  olarak görülmek olduklarını söylüyor.

'ÖMRÜMÜZÜ ASGARİ ÜCRETE VERDİK'

Ekmek ve Gül'ün konuştuğu Bandırma’da tavukçuluk sektöründe çalışan 14 yılık bir kadın işçi, 'zamlarla aynı oranda maaşlara zam yapılmamasına tepkili; "22 yaşımdan bu yana burada çalışıyorum. Buraya ömrümü verdim diyebilirim. Fakat bunun karşılığında asgari ücretten sadece biraz daha fazla bir para elime geçiyor”

Aynı fabrikada 6 yıldır ileri işlem bölümünde çalışan başka bir kadın cenazesi olduğu gün işe getirildiğini söylüyor; “Bu fabrikada yaşadığımız sıkıntılar anlatmakla bitmez. Mesela geçtiğimiz 29 Ekim’de cenazem olmasına rağmen zorla işe getirilmeye çalışıldım. İşe gitmeyince de tutanağa savunma yazdırdılar. Hem cenazem var hem o gün aslında resmi tatil fakat işe gitmeyince uyarı yedim. Bazen köleden bir farkımız yok diye düşünüyorum.”

Öte yandan dosyanın bugünkü bölümü ekonomik krizin etkilerinin görüştüğü metal sektöründe çalışan kadın işçilere ayrılmış. 2018’in Temmuz ayında resmi rakamlara göre sektörde 1 milyon 582 bin 714 kişi çalışıyordu, Ocak 2019’da ise sayı 1 milyon 521 bin 942’ye düştü. Kadın işçiler sektörde daha çok, otomotiv ve yan sanayi ile elektronikte, kısmi olarak da ana metal alanında çalışıyor. Yoğun olarak da montaj, kalite kontrol, paketleme bölümlerinde, kimi fabrikalarda ise preslerde çalıştırılıyorlar.

'BACAK BACAK ÜSTÜNE ATTIM UYARILDIM'

Sektörde çalışan kadınlar, "Kadın olamalarına bakılmadan iş koşullarının giderek ağırlaştığını, bunun da sağlıklarını etkilediklerini" anlatıyor.

Ankara Sincan’da bir beyaz eşya fabrikasının montaj bandında iki vardiya usulü çalışan Belgin, üniversite mezunu, açıktan bir bölüm daha okuyor. Dışarıda mesleği ile ilgili iş bulmakta zorlandığı için buraya işçi olarak girmiş, işyerinde pozisyon açılırsa ‘beyaz yakalı’ kadroya geçiş yapmak istiyor. Temel sıkıntısı ise şef ve amirlerin baskısı, mobbing. Ekmek ve Gül'e konuşan Belgin; "Bir defasında bacak bacak üstüne atarak çalıştığı için ‘çalışma adabına uymayan davranışlar sergilediği’ gerekçesiyle uyarılmış, bu yüzden saatlerce ağladığını anlatıyor"

'SUYUMUZU SIKIP, POSAMIZI ATIYORLAR!'

Belgin, henüz 29 yaşında olmasına rağmen, eklem ve sırt ağrılarının dayanılmaz halde olduğunu söylüyor. Genelde gece vardiyalarında iş kazaları yaşandığını belirterek, “İş kazası olduğunda hep biz suçluymuşuz gibi, işçilerin üzerine geliyorlar, bu rahatsız edici” diyor.

Derya sürekli aynı hareketi yapmaktan bileğinde oluşan sinir sıkışmasını şöyle anlatıyor; "Elimi alçıya bile aldılar ama beni daha rahat çalışabileceğim bir yere almadılar. Resmen kullanılamayacağım ana kadar kullandılar, benim resmen suyumu sıkıp içtiler, posamızı atıyorlar. Önlem alınabilirdi ama almadılar”

Çorlu’daki elektrikli ev aletleri fabrikasında çalışan Nuran ise, “performans kriterlerini” şöyle anlatıyor; "Bize verilen bir sayı var ve o sayıyı tutturmak zorundayız. Tuvalete gidiyoruz. Çıktığımda bakıyorum formenimiz kapıda bekliyor, içeride ne kadar durduğumu tespit etmek için. Başımızda bilgisayarlar var. Oradan hem performansımızı hem de bizi takip ediyorlar. Bu yıl çalıştığım yer ödül almış. Üretim rekoru kırdığı için. Bu ödül karşılığında bize ise 300 lira para dağıtıldı. Bir de bu sistem bizim yararımızaymış gibi gösteriyorlar. Hayır, değil. Çünkü insanca değil!”

METAL İŞÇİSİ KADIN YÜZDE 16 DAHA AZ KAZANIYOR

Birleşik Metal-İş Sendikası 2017’de yayımladığı Metal İşçisinin Kimliği araştırmasında yer alan kadınlarla ilgili verileri, bu yıl 8 Mart’ta “İmalat Sektöründe Kadın İşçi Raporu” adı altında yeniden sundu. Bu rapora göre metalde kadın işçiler erkek işçilerden yüzde 16 daha az ücret alıyor.

Rapor, kadın işçilerin iş kazaları, işe bağlı sağlık sorunları, maruz kalınan olumsuz koşullar bakımından erkek işçilere göre daha fazla ve farklı sorunlarla karşı karşıya kaldığını da gösteriyor:

- Kadın işçiler göz yorgunluğu ve görsel odaklanma sorunlarını erkek işçilere göre iki kat daha fazla yaşıyor.

- Zor duruş şekli veya harekete maruz kalan kadınların oranı erkeklerden daha fazla. Kadınların yüzde 54’ü boyun, omuzlar, kollar veya elleri etkileyen kemik, eklem veya kas sorunları yaşıyor.

- Baş ağrısı veya göz yorgunluğu kadınların yine yüzde 44 ile sık karşılaştığı sağlık sorunlarından.

- Stres, depresyon veya anksiyete sorunları kadınların erkeklerden daha fazla yaşadıkları işe bağlı sağlık sorunlar.

- Erkeklerle kadınlar arasında koruyucu donanım kullanımı arasında da önemli farklar var. Koruyucu donanım sağlanmayanların önemli bir kesimi kadınlar.