Proje aşamasından bu yana birçok yönüyle tartışılan İstanbul Havalimanı, 17 Mayıs’ta sekiz uçağın rüzgâr nedeniyle piste inememesi ve uçakların Çorlu Havalimanına yönlendirilmesiyle bir kez daha gündemde. Dün bu köşede, “Amacımız bağcıyı dövmek değil üzüm yemek” diyen 40 yıllık tecrübeli bir pilotun uyarılarını yazdık. O pilot, daha önce meslek örgütlerinin ve bilim insanlarının bölgedeki rüzgârlarla ilgili uyarılarını yetkililerin dikkate almadığını hatırlatarak bilimsel veriler ışığında 'alternatif bir pistin şart olduğunu' vurgulamıştı.
Köşenin başlığına da taşıdığımız "bu kadar büyük bir havalimanında hava durumu radarı neden yok?" sorusunu ve uçakların güvenli bir şekilde inip kalkabileceği yeni pistlerin nereye yapılması gerektiğini, konunun bilirkişisi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’na sorduk. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü hocası Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, İstanbul Havalimanı için kendisinden inşaat başladığında rapor istendiğini, yeni pistlerin bu rapordaki uyarılar ve havalimanına kurdukları meteoroloji istasyonunun verilerine göre planlanması gerektiğini belirtti.
Prof. Kadıoğlu’nun açıklamalarını başlıklarıyla alt alta sıralayalım, belki yetkililerin ilgisini bu kez çekmeyi başarırız.
METEOROLOJİ RADARI 3 MİLYON DOLAR
Hocam 'dünyanın en büyük havalimanı olduğu' söylenen bir havalimanında bir meteoroloji radarı olmaması eksiklik midir?
Ben bu “en büyük havalimanı” lafından hoşlanmıyorum. İhtiyacımız olan “çılgın” ve “büyük” sıfatları değil. Meteoroloji radarı her havalimanında yoktur ama olması lazım. Esenboğa Havalimanı protokol havalimanıdır ve orada da yoktur örneğin.
Kasım 2018’de bazı haberler yapılmıştı, İstanbul Havalimanı'nın içine bir meteoroloji kulesi yapıldığı, bunun bir ilk olduğu ve burada bir hava durum radarı yani meteoroloji radarı olacağı iddia edilmişti o haberlerde.
Meteoroloji kulesi koyuldu, bu doğru, Türkiye’de bir ilk olduğu da doğru ama radar o kulede olmaz. Meteoroloji radarı, havalimanının içine konulmaz, kıyıya kenara konulur çünkü radarlar dibini göremez. Soran olursa söyleriz radarın nereye koyulması gerektiğini ama soran yok. Genelde Devlet Hava Meydanları’na bağlı havalimanlarında meteoroloji ofisleri olması gerekenin tersine yerin altındadır. İlk defa tüm pistleri görebilecek bir kule yapmışlar. Bu iyi bir şey çünkü meteoroloji mühendisinin hava hareketlerini görmesi gerekir. Meteoroloji radarına gelince, genelde dağların tepesine konuluyor ama bu radarın havalimanını görmesi lazım. Havalimanının kıyısına köşesine koyulduğunda havanın aşağı doğru çöktüğünü, boran bulutlarını, rüzgâr kırımlarını vs.’yi çok iyi gösterir. Belki buraya da yapacaklar, bilmiyoruz. Değeri 3 milyon dolar civarında pahalı bir alet bu.
'BENDEN İSTENEN RAPORDA İDEAL PİST YÖNLERİNİ BİLDİRDİM'
Hocam, İstanbul Havalimanı pistlerinin yönü nedeniyle tartışılıyor. Buradaki rüzgârlar uçakların inişini ve kalkışını engeller mi? Konunun uzmanı olarak İstanbul Havalimanı için sizden görüş istendi mi?
İnşaatı alan firma, o zaman adı başkaydı, bana 'incele hocam' demişti, daha inşaat halindeyken. Türk Hava Yolları da o tarihte incelememi istedi. Onlara ideal pist yönlerinin nasıl olması gerektiğini raporladım. O raporda farklı pist yönleri de önerdim. Şimdiye kadar iki pist yapıldı. Diğerlerini benim önerilerim doğrultusunda yaparlar mı bilmem.
'DOĞU-BATI PİSTİ KESİNLİKLE YAPILMAMALI!'
Pistler için seçilen yerler hatalı mı?
İdeal pist, çapraz rüzgârdan etkilenmeyen pist demektir. Toplam altı pist planlandı diye biliyorum. Bir tanesi doğu-batı pisti. Onun kesinlikle yapılmaması lazım. Tüm rüzgârlara açık bir pist o. Yeni yapılacak pistlerin, yapılan iki pistin avantajları ve dezavantajları dikkate alınarak yeniden planlanması lazım. Uçaklar hangi yönlerde rüzgâr problemi yaşıyorsa ona göre farklı pistler yapılabilir. Uçaklar çapraz rüzgârın daha düşük olduğu bir piste inip kalkabilir.
'PİSTLERİN BİLİMSEL ANALİZLERE GÖRE YAPILMASI LAZIM'
Bundan sonraki pistlerin Ankara’nın ezberinden değil bilimsel analizlere göre yapılması lazım. Örneğin doğu-batı yönünde pistin savunulacak bir yanı yok. O olmaz! Biz raporumuzda “ideal pist” olması için "şu şu pistlerin bu kadar döndürülmesi gerekir, yeni pistleri de şuraya yapın" dedik. İleride pistler farklı yönlere konulabilir ve böylece çeşitlilik sağlanır. Her hava şartında pilotların aynı pisti kullanmak zorunda bırakılmaması lazım, alternatif yaratılmalı.
'ORAYA METEOROLOJİ İSTASYONU KURDUK'
Tamam ilk iki pist Ankara’nın dediği gibi yapıldı ama biz oraya meteoroloji istasyonu kurduk, o istasyon veri toplamaya devam ediyor. O veriler ışığında yapılsın yeni pistler. Pistlerin uzun ve geniş olması riski azaltır, tamam ama havalimanları aynı tarım gibidir, üstü açık fabrika gibidir, hava şartlarından etkilenir. Kafanıza göre pist yapamazsınız.
'İGA, PİSTLERİ METEOROLOJİK ÖLÇÜMLERE GÖRE PLANLIYORUZ DEMELİ'
Yeni havalimanında imaj problemi var. İGA’nın çıkıp biz meteorolojik ölçümleri yapıyoruz, yeni pistleri de ona göre planlıyoruz demesi lazım. (İGA: İstanbul Havalimanını inşa etmek ve 25 yıl boyunca işletmek üzere Ekim 2013 tarihinde Cengiz-MAPA-Limak-Kalyon Ortak Girişimi. Ö.A.Ç.)
Prof. Kadıoğlu’nun uyarıları böyle. Karayollarındaki yolcu taşımacılığında can güvenliği riski herkesin malumu. Bir zamanlar en güvenli yol olarak bildiğimiz “demiryolları”ndaki can alan kazalar özellikle yüksek hızlı trene güveni haklı olarak sarstı. Son yıllarda hükümet eliyle desteklenen havayolu taşımacılığında durum ne diye sormak da biz gazetecilerin görevi. Hele söz konusu olan siyasi iktidarın her fırsatta “dünyanın en büyük havalimanı” olduğunu vurguladığı ve başından bu yana bilimsel uyarıların dikkate alınmadığı iddiaları ile gündeme gelen İstanbul Havalimanı ise…