Milyarca liralık araç muayenede yandaş müteahhit kapışması

Türkiye’nin en kârlı imtiyazlarından olan araç muayene hizmeti için iki yandaş inşaatçı, kıyasıya kapışıyor. Bir tarafta eski AKP Rize milletvekili Abdulkadir Kart, diğer tarafta milyarlık metro ihalelerini kapatan Batmanlı inşaatçı Metin Güneş var. İhale yarışının üçüncü ismi ise halihazırda bu hizmeti veren Ferit Şahenk.

Mecburi araç muayene hizmetinin özelleştirilmesi büyük tartışmalar yaratmıştı. Devlet eliyle, rekabet değil tekel yaratıldığı söyleniyordu. Öyle de oldu. 2004 yılındaki ihaleyi Akfen-Doğuş-TüvSüd konsorsiyumunun oluşturduğu TÜVTÜRK, 20 yıllığına 613.5 milyon dolara kazandı. TüvSüd, Alman şirketiydi. Şartnameye göre yabancılar ancak yerli bir ortakla ihaleye katılabiliyordu. İhalenin Anayasa ve kamu yararına aykırı olduğuna dair davalar sebebiyle devir 2007’de yapılabildi. Akfen yüzde 33 hissesini 2009 yılında Alman şirketine sattı.

Yıllar boyu araç muayenenin bir ‘soygun’ olduğu tartışıldı durdu. Son yıllarda fahiş zamlar sebebiyle çok daha dikkat çekiyor. Ama vatandaşın derdini dinleyen yok. Zira ortada 20 yıllık imtiyazın sağladığı milyarlarca liralık garanti bir gelir duruyor.

PASTA İŞTAH KABARTIYOR

İşte 2004 yılında yandaş isimler henüz böyle bir gücü olmadığından, gerekli standartları, kriterleri karşılayacak yabancı ortak bulma şansları bulunmadığından kaçırılan pasta için şimdi yandaş rekabeti sert.

Peki kim bunlar? Ortakları kimler? Önce pastanın büyüklüğüne bir bakalım…

Türkiye iki ana bölgeye ayrıldı. Şu an itibariyle 1. Bölgede 13.9 milyon araç var. 2. Bölge ise 14.8 milyon araç. Toplam 28.7 milyon müşteri demek bu. İki bölge için ayrı ayrı 15’er milyon dolar teminat yatırıldı. İhaleyi kazanan konsorsiyum hizmetleri alt şirketlere devredebiliyor. Yani alan şirket hizmeti fiilen vermek mecburiyetinde değil. CHP Milletvekili Bekir Başevirgen’in verdiği bir soru önergesine gelen yanıttan öğrendiğimize göre TÜVTÜRK, 2023 yılında 13 milyar 540 milyon lira gelir elde etmiş. 2022 geliri 5 milyar, 2021’de ise 4.1 milyar liraydı.

Yeni ihale 24 Şubat 2025 günü yapılacak. Her iki bölge için de ihalede üç konsorsiyum yarışacak. Bunlar şöyle: Doğuş-Tem Ortak Girişim Grubu, AGTT Ortak Girişim Grubu ve MOI Ortak Girişim Grubu.

İHALEDE KİMLER, KİMLERLE YARIŞACAK?

Doğuş zaten Alman ortağı ile 2007’den beri TÜVTÜRK ile araç muayene hizmetini veriyor. İhaleye beraber girdikleri Tem Kocaeli Araç Muayene İstasyonları AŞ de yine 2007’den itibaren alt şirket olarak hizmet verenlerden. Böylece şartnamede yer alan “en az 5 yıl araç muayenede işletici veya alt işletici olarak faaliyet gösterme” kriterine sahipler. Lakin rakipler epey güçlü. Hem de her açıdan.

İkinci sıradaki AGTT’nin ortakları şunlar: Aktur Araç Muayene AŞ, GGK Yapı, TüvSüd ve Test Taşıt Muayene AŞ. Görüldüğü gibi daha önce Doğuş ile çalışan Almanlar burada yer alıyor. Akkurt AŞ ise Zeybekci Holding ve Akça Holding’in ortaklığında kurulmuştu. 2007’den bugüne kadar TÜVTÜRK’ün taşeronu olarak hizmet veriyordu. Zeybekci Holding, eski Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin şirketi. Yeni ihale açıklandıktan sonra Zeybekci, Aktur ortaklığından çekildiğini duyurdu.

Böyle büyük bir kamu ihalesinde alt şirket bakanlık yapmış birinindi. Zeybekci araç muayenede 19 yıl taşerondu.

Konsorsiyumun esas yıldız ismi GGK Yapı. Kimin mi? ASL İnşaat’ın sahibi, eski AKP Rize Milletvekili Abdulkadir Kart… Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Keçiören’deki evinin kapı komşusuydu. Kolin ve Cengiz ile ortak nice İBB ihalesi aldı. TCDD, Ulaştırma Bakanlığı ihalelerinin abonelerinden. Saymakla bitmez. Özetle; kamu ihalesi besin zincirinin tepesinde yer alan ‘seçkin’ ekipten. Belli ki ballı araç muayene için güçlü yerli ve yabancı ortaklar bulmuş kendine.

TV 100 ÖVE ÖVE BİTİREMEDİ

Üçüncü konsorsiyumda ise yabancı olarak İspanyol ve ABD’li şirketler yer alıyor. Özellikle Opus’un ihaleye girmesi, dünya basınında ses getirmiş. Nereden mi biliyoruz? TV 100 medya kuruluşu öve öve bitiremiyor çünkü. Neden mi? Yerli ortağı yine inşaat ihalelerinin yanında yargıdaki rüşvet iddialarında da adı geçen Metin Güneş. Met-Gün ve Eze İnşaat’ın sahibi.

TV 100’ün sahibi Necat Gülseven ile yakın ilişkisinin ne boyutta olduğunu, gazeteci Timur Soykan’ın yaptığı “Yargıdaki Rüşvet Çarkı” haberinden öğrenmiştik. Hakimler ve Savcılar Kurulu’na yapılan şikayetlerde yer alan belgelerde savcılar ile görüşmeler yer almıştı. Benzer çok sayıda iddianın sürekli muhatabı olan bir isim. TV 100’ün ‘gizli ortağı’ olduğu dahi ileri sürülüp duruyor. Met-Gün İnşaat’ın ihale karnesi de ‘pekiyi’ ile dolu. Son olarak geçen yıl Eze İnşaat’ın, Kocaeli’ndeki üç metro ihalesini de üst üste alması tartışma yaratmıştı. Elbette hepsi İhale Kanunu’nun meşhur 21/B maddesi ile…

Görünen o ki, 20 yıl boyunca alana milyarlarca lira garanti gelir sunacak araç muayene ihalesinde yandaşlar arasında kıyasıya bir rekabet yaşanacak. Ama yarışın sonucunu belirleyecek olanın sadece teknik ve maddi ‘yeterlilik’ olmayacağı kesin.