Motosikletli kuryeler: Motordayken hayatta kalma şansımız yüzde 50

Seçkin Sağlam

ÇANAKKALE - Onsekiz Mart Üniversitesi öğrencisi, Refikcan Uysal, motosikleti ile geçirdiği kazada yaşamını yitirdi. Uysal’ın hayatına mal olan motosiklet kazası, tüm motosiklet sürücülerinin ama özellikle motosikletli kuryelik yaparak geçimini sağlayanların trafikte yaşadıkları sorunları bir kez daha gündeme getirdi.

1915 Çanakkale Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Settar Yurdakul, “Bizler, motosikletin üzerine bindiğimiz anda yaşama şansımız yüzde 50. Biz hala az tehlikeli iş sınıfındayız” diye konuştu.

‘MOTOSİKLET KURYELERİNİN İŞ YÜKÜ ARTIYOR’

ÇOMÜ Spor Bilimleri Fakültesi 3. sınıf öğrencisi Uysal’ın, iş çıkışı bir arkadaşıyla çay içti. Motosikletiyle ÇOMÜ Terzioğlu Kampüsü’nde bulunan öğrenci yurduna giderken kaza geçirdi, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. 1915 Çanakkale Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Settar Yurdakul, pandemiyle beraber kuryelerin iş yükünün arttığını, Çanakkale’de kaza oranının yüzde 50 arttığını söyledi.

Pandemi döneminde, özellikle ev ve iş yerlerine yapılan siparişle motosikletli kuryeler büyük rağbet görürken, kuryelerin iş yükü de güvenlik riski de arttı. 1915 Çanakkale Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Settar Yurdakul şöyle konuştu:

“Biz önceden lahmacun, pide, hamburger götürüyorduk. Şimdi öyle değil; su, deterjan, kola, alkol, sigara gibi ihtiyaçları da götürüyoruz. Artık, neredeyse her alışveriş kuryeler üzerinden siparişle yapılmaya başlandı. Çanakkale, nispeten küçük ölçekli bir şehir olmasına rağmen, bir kuryeye, günde 30 ile 70 arasında paket düşüyor. Şu anda resmi olarak çalışan, gerçekten bu iş ile ailesine bakan kurye sayısı 100 kişi civarında. Büyük firmaların kuryeleri de Çanakkale’de çalışıyor. Yani sadece esnaf ve yerel kuryeler değil, şirketlere bağlı, kimi yarı zamanlı çalışan kuryeler var. Dolayısıyla 200’ü de geçer sayımız” dedi. Pandemi sürecinde, Türkiye genelinde çok sayıda motosikletli kurye kazaları gerçekleşti ancak bunların çok azı gündem oldu. Birçoğu ise sigortasız ve güvencesiz çalışma koşullarına bağlı olarak, sıradan kaza haberleri olarak yansıdı. Yurdakul, “Bugün üç kişi vefat etse, biz ancak bunun bir tanesini bilebiliyoruz. Diğerlerini görmüyoruz, haberimiz olmuyor. Üniversite öğrencisi Refikcan kardeşimizden de kaza yaptığı gece haberimiz olmadı, sonrasında oldu. Sigortasız kurye varsa, yarı zamanlı ya da başka şekillerde çalışan, bunlardan haberimiz olmuyor maalesef.”

‘KAZA ORANIMIZ YÜZDE 50 ARTTI’

Motosiklet kazalarının birçok nedeni olduğunu ifade eden Yurdakul, kuryeler üzerindeki iş yükünün artmasının yanında, yollardaki düzenlemelere de dikkat çekti. Çanakkale’de kaza oranının yüzde 50 arttığını dile getiren Yurdakul, “Belediyelerin yol düzenlemeleri ve yol bakımlarından kaynaklı olarak da sıkıntılarımız var. 5-10 santimlik çukurlar, logar kapaklarının açık kalması veya en küçük bir yağmurda kaygan duruma gelmesi… Ya da araç sürücülerinin motor sürücülerine yönelik trafikteki sorumsuz hareketleri de kazalara neden oluyor. Ama tabi ki, en büyük sorun kuryelerin üzerindeki iş yükü. Tüm bu sebeplerle, Çanakkale’de, haftada ortalama en az üç kaza oluyor” dedi.

‘OLAN KURYEYE OLUYOR’

Motosikletli kuryelerin mutlaka sigortalı olarak çalışması gerektiğinin altını çizen Yurdakul, kimi iş yerlerinin hiç sigorta yapmamasına, kiminin düzensiz yatırmasına tanık olduklarını ifade etti. Büyük ölçekli firmaların ise “esnaf kurye” modeline geçtiklerini ifade ederek “Kurye ile bağı sadece getir-götür üzerine kurulmuş bir sistem var. Dolayısıyla bu kuryeler sigortasız çalıştırılıyor. Böyle olunca da o kurye kaza yaptığında, o firmalar herhangi bir sorumluluk üstlenmiyor. Esnaf kurye modelinde, kurya çalıştığı saat üzerinden ve götürdüğü paket üzerinden hizmet bedeli olarak faturasını kesiyor, KDV’sini ödüyor, parasını alıyor. Bunun dışında büyük firmaların kuryeler üzerinde bir sorumluluğu da kalmıyor. Büyük firmalar kendini koruma altına alıyor ama olan kuryeye oluyor” diye konuştu.

‘ÖRGÜTLENEREK HAKLARIMIZA SAHİP ÇIKMAYA ÇALIŞIYORUZ’

Akdeniz Motosikletli Kuryeler Federasyonu, İç Anadolu Kuryeler Federasyonu ve Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu olmak üzere üç federasyon kurulduğunu ifade eden Yurdakul, Türkiye Motosikleti Kuryeler Konfederasyonu’nu kurma çalışmalarının devam ettiğini söyledi:

“Örgütlenmenin, motosikletli kurye kardeşlerimizin haklarının savunulması ve korunmasında, iş ve işçi güvenliğinin sağlanması konusunda çok büyük katkıları olacağını düşünüyoruz. Hem dernek hem de federasyonlarımız üzerinden motosikletli kurye kardeşlerimize çalışma prensipleri, iş disiplinleri ve güvenlikleri noktasında online da dahil olmak üzere eğitimler veriyoruz. Federasyonumuzda oluşturulan fonlar üzerinden Mesleki Yeterlilik Belgeleri veriyoruz. Bizler, motosikletin üzerine bindiğimiz anda yaşama şansımız yüzde 50. Biz hala az tehlikeli iş sınıfındayız. Bunun da çok tehlikeli iş sınıfına alınması noktasında çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Kaza yapma oranımız çok yüksek ama hayatta kalma şansımız çok düşük maalesef. Şu anda birlik ve beraberliğimizi sağlayarak, haklarımıza sahip çıkmaya çalışıyoruz."

‘ÇALIŞMA SAATLERİ DE İŞ YÜKÜ DE FAZLA’

Motosikletli kuryelerin çalışma saatleri ve iş yükünün giderek arttığını dile getiren Yurdakul, günde ortalama 12 saatten 17 saate kadar çalışan kuryeler olduğunu, buna rağmen sigortaların yine 30 gün üzerinden işlendiğini, geriye kalan fazla mesainin ise çoğu zaman alınmadığını söyledi. “Çanakkale’de soruna farklı çözümler getirmeye çalışıyoruz, belli bir saatten sonra paket başına ücret alınmasını sağlıyoruz. Biraz da örgütlenince, dernek ve federasyonlar kurulunca bu sorunlar da peyderpey çözülüyor. Ama tabi yine de motosikletli kuryeler üzerindeki iş yükü ve yaşamsal iş güvenliği sorunu devam edecektir. Asıl bu sorunlar üzerinden mücadele etmeye de çalışıyoruz” ifadelerine yer verdi.