Muratpaşa Belediyesi'nde doğrudan demokrasi denemesi: Komşu Meclisi

ANTALYA - Türkiye’nin ilk dijital demokrasi platformu olarak Murtapaşa Belediyesi’nin kurduğu “Komşu Meclisi”nde 2021 yılı bütçesinin nasıl kullanılacağı ilçede yaşayanlar tarafından oylandı. Amaç, mümkün olan en üst düzey dijital araç ve teknolojileri kullanarak, tüm Muratpaşalılar’ın kent yönetimine katılımını sağlamak ve ortak karar alma kapasitesini artırmak. Bunu yaparken nasıl bir yol izlediklerini Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal anlattı.

‘DOĞRUDAN DEMOKRASİNİN MÜMKÜN OLDUĞUNU GÖSTERMEK İSTEDİK’

“Muratpaşa Komşu Meclisi” fikri nasıl ortaya çıktı?

Geçmişte doğrudan demokrasinin olduğunu biliyoruz. Gerek Anadolu site devletlerinde gerek halen İsviçre’nin bazı kantonlarında doğrudan, herhangi bir temsili tablo oluşmaksızın bir meydanda, bir salonda ahalinin toplanarak o yerleşim biriminin sorunlarıyla ilgili karar verebildiğini biliyoruz. Böyle bir yöntem var. Tabii ilk çağlarda ya da Antik Çağ’da ortaya çıkan bu doğrudan iradenin yönetime yansıması modeli, giderek nüfusun artmasıyla, hayatın karmaşıklaşmasıyla yerini temsili katılıma bırakıyor. Yani insanlar temsilcilerini seçiyor, onlar da temsilcilerini seçiyor, o şekilde oluşan yönetim organlarıyla söz söylüyorlar. Şimdi tekrar doğrudan bütün insanların katılabileceği dijital olanaklar gelişti. Yeniden bütün insanların, şehirlerin ve ülkelerin yönetimine katılması mümkün hale geldi. Biz bunu göstermek istedik.

Yöntemin dijital olmasında korona virüsü salgınının bir etkisi oldu mu? Yoksa en başta proje dijital olarak mı ortaya çıktı?

Projemiz koronadan önce başladı. Hatta ilk olarak şubat ayında ek bütçeden 10 milyonluk kaynağı insanlarımızın görüşüne sunduk. Bu kaynağı, hangi tür hizmetlere harcayalım diye sorduk. Tam o esnada korona patladı. Tabii olağanüstü bir durum. Biz bu sistemi, dijital olanağımızı hemen koronaya uyarladık. Orayı kısa sürede bir dayanışma platformuna dönüştürdük. Hele hele aşevimizin bağış hesapları kapatıldıktan sonra müthiş bir işlevi oldu. İnsanlar internete yardım bıraktı, biz de o yardımları kamu verilerinden kontrol ederek, gerçekten almaya uygun mu değil mi diye bir süzgeçten geçirdikten sonra yardım alacak komşularımıza ulaştırdık. Birbirlerini görmediler. Hoş oldu, güzel oldu. Bu uygulamamızı devam ettiriyoruz. Son olarak 2021 bütçemizi bütün Muratpaşa’da oyladık.

‘BİLGİ ÇAĞINDA 18 YAŞINDA OLMAK ANLAMINI YİTİRDİ’

Bu oylamaya Muratpaşa’da yaşayan 13 yaş ve üzerindeki insanlar katılıyor değil mi? Neden 13?

13 yaşın üzerindeki insanlar artık bilgi çağında, günümüzde bilgisayar üzerinden donanımlarını çok ciddi noktalara ulaştırıyorlar ve bilgisayar kullanımına da hâkimler. Hatta bence 18 yaş anlamını yitirdi. Dünyayı ana hatlarıyla kavrama yaşı, entelektüel ergenlik diyebileceğimiz çağ, 10, 13’lü yaşlara kadar indi. Biz de o kuşak tamamen bilgisayarların başında olduğu için 13 yaşını dolduranlar katılsın istedik.

Telefona bir uygulama mı indirmek gerekiyor?

Hayır, telefona indirilmiyor. Direkt girip internet sitesinden oyunuzu kullanabiliyorsunuz. Böyle çok daha pratik.

2021 bütçe oylamasına katılım nasıl oldu?

38 bin kişi katıldı. Çok iyi bir rakam bu. Önce tüm bütçeyi tartıştırdık, sonra oyladık. Hatta ekim ayında insanlar kendi fikirlerine göre, az buldukları kalemlere koysunlar diye 9 milyonluk yeni bir oylama başlayacak.

‘İNSANLAR FORUMLARDA FİKİRLERİNİ BEYAN ETTİLER’

Peki, tartışma kısmı nasıl yapılıyor?

Portalımızda forum bölümü var, orada bir hafta boyunca bütçenin nasıl değerlendirilmesi gerektiği tartışıldı. İnsanlar “Şu doğru”, “Bu Yanlış” diye fikir beyan etti, sorunlarını anlatanlar oldu. Sonuçta bu hukuki altyapısı olan bir şey değil, hukuki yetki meclisimizde ama gelecekte bunun hukuki altyapısı da olacaktır. Bir demo gibi görebiliriz. Bizim kendimize verdiğimiz bir yön. Ufuk açma, ön açma diyebiliriz. Muratpaşa’ya da yakıştı.

Dijital oylamada suistimali nasıl önlüyorsunuz?

Onu şifre sistemiyle çözüyoruz. Arkadaşlarımız buna çalıştılar. Zaten şimdiye kadar herhangi bir suistimal söz konusu olmadı. Biz mahalle bazlı da oylama yapabiliyoruz, insanların nerede oturduğunu görebiliyoruz. Teknoloji çok rahat o konuda. Herhangi bir mahallenin konusunu, o mahallede oturanlara oylatabiliyoruz.

Hangi yaş grubu daha çok ilgi gösterdi?

Bilgisayarla haşır neşir olanlar daha çok gençler. Çok genç olanlar, zannedersem oyundan pek başını kaldıramıyor ama 30, 40 yaş grubu oldukça ilgili.

Ne tür dönüşler alıyorsunuz?

Kimisi anlayamıyor, anlayamayan az sayıda komşumuz var. Komşularımızın büyük bir kısmı da bunun büyük bir olanak olduğunu ve bütün dünyaya yayılabileceğini anlıyorlar, bundan da çok memnun oluyorlar. Yani kendi fikirlerinin alınmasından hangi insan memnun olmaz ki?

‘TÜRKİYE DEMOKRASİSİ AÇISINDAN UFUK AÇICI BİR DENEY’

Konuşmalarınızda dünyanın ilk demokratik meclis binasının yer aldığı Likya Birliği’nin başkenti Patara’nın Antalya'da bulunmasını ve 2020’nin de Patara yılı olmasını vurguluyorsunuz. 2020 yılında başlayan bu platformun başta Antalya olmak üzere, Türkiye’nin demokrasi mücadelesine nasıl bir katkısı olacağını düşünüyorsunuz?

Bütün insanların doğrudan, hiçbir delege, temsilci seçmeden kendilerini ifade etmeleri, ülke yönetimine de katılmaları demek. Onun bir ön çalışması gibi düşünülebilir. Dolayısıyla Türkiye demokrasisi açısından bence ufuk açıcı ve olumlu bir deney.  Zaten dünyada da çok az yerde var. Hatta bütün bir kenti oylamaya dâhil eden belediye olarak biz ilkiz.

Türkiye’de başka belediyeler sizinle irtibata geçerek bu uygulamaya ilgi gösterdi mi?

Telefonla bilgi alan belediyeler oldu. Zaten bizde böyle özgün çalışmalar hep vardır. Buna benzer ülkede ilk olan ve hatta dünyada da örneği pek fazla olmayan 7-8 tane ciddi projemiz var. Sürekli belediyelerimiz bize gelir. Bu projemizi de inceliyorlar. Aşağı yukarı her ay birkaç belediye, projelerimizi inceleme amaçlı bizi ziyaret eder.

Aynı zamanda Komşu Meclisi’nden gelen ve hayata geçirdiğiniz iyi fikirler oldu mu?

Oluyor. Zaten hemen hemen kötü fikir yok. Gelen fikirler çok iyi. Tabii sizin bir fikri uygulamanızın şartları var. Sadece çok iyi olduğu için uygulayamazsınız. Onun bütçesi, personeli var… Kamu kaynaklarını 510 bin kişiye adil dağıtmanız lazım. Kapsayıcılığı çok önemli. İyi fikirlerin arasından belediyecilik açısından uygulanabilir olanları alıyoruz.

KISA KISA KOMŞU MECLİSİ

    • Muratpaşa’nın 55 mahallesinin adını taşıyan “Mahalle Meclisleri” bulunuyor.

    • Oylamaya sunulacak konular “Komşu Formu”nda tartışılıyor.

    • İnsanlara kendi projelerini “Bir Fikrim Var” bölümünden iletiyor.

    • Muratpaşa’da resmi olarak ikamet eden herkes platformun doğal üyesi.

    • Tüm Muratpaşalılar eşit oy hakkına sahip.

    • Oy kullanma yaşı 13.

    • TC kimlik numarası ve cep telefonlarına gelen doğrulama kodu ile kayıt yapılıyor.

    • “Komşu Dayanışma Sistemi” ile komşular birbirine yardımcı olabiliyor.

    • İncelemek için www.komsumeclisi.com adresine bakabilirsiniz.