Nijer'de darbe oldu, uranyum fiyatları yükseldi

DUVAR - Batı Afrika ülkesi Nijer'de ordunun yönetime el koyması sonrası uranyum fiyatlarında artış yaşandı. Buna göre, 26 Temmuz günü yaşanan darbeden önce 56,15 ABD Doları (1.514 TL) olan uranyumun spot fiyatı, darbenin ardından 56,25 dolara yükseldi. 

Reuters'ın haberine göre, Nijer'de uranyum madenleri olan Fransız nükleer yakıt şirketi Orano, geçen hafta bir açıklama yaparak, darbeye rağmen faaliyetlerini sürdürdüğünü bildirmişti. Orano bugün bir açıklama daha yaparak Fransa'nın ülkedeki vatandaşlarını tahliye etme planlarına rağmen operasyonel faaliyetlerini devam ettireceğini kaydetti. Şirket, ülkedeki çalışanlarının yüzde 99'unun Nijer vatandaşı olduğunu aktardı. 

'YUKARI YÖNLÜ HAREKET İÇİN KATALİZÖR GÖREVİ GÖRECEK'

Nükleer enerji ve kanser tedavisinde yaygın olarak kullanılan uranyum piyasasına ilişkin son durumu paylaşan UxC piyasa araştırması ve danışmanlık şirketi başkanı Jonathan Hinze, Reuters'a yaptığı açıklamada, "Bunun gibi olayların piyasa psikolojisine yansıması biraz daha fazla zaman alır. Gelecek günlerde ve haftalarda daha büyük etkiler görebiliriz" diyerek uranyum fiyatlarının daha da artabileceğine işaret etti. 

Jonathan Hinze, "Bu zamanda uranyumdaki genel anlamda sıkı olan arz-talep dengesini göz önünde bulundurduğumuzda, tüm emareler bunun yukarı yönlü hareketler için bir katalizör görevi göreceği yönünde" dedi. Halihazırda uranyum fiyatlarındaki yükselişin düşük oluşunu da değerlendiren Hinze, Orano'nun uranyumu uzun vadeli anlaşmalarla sattığına ve yaz aylarının spot piyasasında yavaş olduğuna dikkat çekti. 

AB, URANYUM TEDARİKİNDE RİSK GÖRMÜYOR

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Sözcüsü Adalbert Jahnz da Belçika'nın başkenti Brüksel'de düzenlenen günlük basın toplantısında, dünyanın en büyük uranyum tedarikçilerinden Nijer'de 26 Temmuz'da yaşanan askeri darbe sonrasında Fransa'ya uranyum ihracatının durdurulması hakkında açıklamalarda bulundu.

AA'nın aktardığına göre, "AB için bir uranyum tedarik riskinin olmadığını teyit edebilirim. AB kuruluşları, herhangi bir kısa vadeli arz riskini azaltmak için yeterli uranyum stokuna sahiptir" diyen Jahnz, orta ve uzun vadede dünya piyasasında AB'nin ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek miktarda uranyum bulunduğunu belirtti. 

Jahnz, Nijer'in AB için önemli bir doğal uranyum tedarikçisi olduğunu anımsatarak, bu uranyumun yakıt olarak kullanılması için zenginleştirilmesi gerektiğini anlattı.

NİJER: DÜNYANIN EN BÜYÜK 7'NCİ URANYUM TEDARİKÇİSİ

Radyoaktif zehirli bir metal olan uranyum, kanser tedavisinden denizciliğe, silah sanayisinden nükleer enerji tesislerine kadar birçok farklı alanda kullanılıyor. Afrika'nın en yüksek dereceli uranyum cevherine sahip Nijer, 2022 yılında 2 bin 20 metrik ton uranyum üretti. Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5'ini karşılayan Nijer, bu alanda en büyük tedarikçiler arasında yer alıyor. AA'nın paylaştığı bilgilere göre, Nijer, dünyanın en büyük uranyum tedarikçileri listesinde 7'nci sırada bulunuyor.

Tek başına küresel uranyum arzının yüzde 43'ünü karşılayan Orta Asya ülkesi Kazakistan, geçen sene ürettiği 21 bin 227 metrik tonluk uranyumla dünyanın en büyük uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor. Kazakistan'ı 7 bin 351 metrik tonla Kanada, 5 bin 613 metrik tonla Afrika ülkesi Namibya izliyor. Dünyadaki uranyum arzının yüzde 5'ini karşılayan Nijer'de 311 bin 110 metrik tonluk uranyum rezervi bulunuyor.

FRANSA ESKİ SÖMÜRGESİNDEN URANYUM TEDARİK EDİYOR

18 nükleer santralde 56 reaktörü çalıştırmak için yıllık ortalama 7 bin 800 metrik ton doğal uranyuma ihtiyaç duyan Fransa, eski sömürgesi Nijer'den yaklaşık 50 yıldır uranyum temin ediyor. Fransız devletine ait nükleer enerji şirketi Orano, Nijer devletiyle Sahra Çölü'nde yer alan Arlit kenti yakınlarındaki açık ocak maden sahasını işletiyor. Euratom Tedarik Ajansına (ESA) göre, Nijer, 2005-2020 döneminde, Kazakistan ve Avustralya'nın ardından arzın yüzde 19'unu karşılayarak Fransa'nın 3'üncü en büyük uranyum tedarikçisi konumunda bulunuyor.

Uranyum tedarikinde sadece Nijer'e bağımlı olmayan Fransa'nın halihazırda 3 yıllık ihtiyacı karşılayacak zenginleştirilmiş uranyum stoku olduğu tahmin ediliyor. Buna karşın AB uranyum ihtiyacının yüzde 25'ini Nijer'den karşılıyor. Nijer, Kazakistan'ın ardından AB'nin en büyük 2'nci uranyum tedarikçisi olarak kabul ediliyor.

ORANO NİJER DEVLETİYLE ANLAŞMIŞTI

Orano, ülkenin kuzeyinde bulunan ve dünyanın en büyük uranyum yataklarından biri olan Imouraren madeninin işletmesi için de Nijer devletiyle anlaştı. Yaklaşık 200 bin metrik ton rezervi olduğu tahmin edilen madende, uranyum çıkarma işlemi 2028'de başlayacak.

Öte yandan, Orano, Arlit kenti yakınlarındaki Akokan yer altı maden sahasında geride bıraktığı radyoaktif atıklarla da gündeme gelmişti. Toplamda 75 bin metrik ton uranyum çıkarılan ve rezervin bitmesiyle 2021'de kapanan maden sahasında, 20 milyon ton radyoaktif atığın ortada bırakıldığı tespit edilmişti.

Fransız sivil toplum örgütü, Radyoaktivite Hakkında Bağımsız Araştırma ve Bilgi Komisyonu (CRIIAD), maden sahasındaki radyoaktif atıkların kille kaplanması gerektiğini ancak Fransız şirketin bunu yapmadığını söyledi. CRIIAD'a göre, 20 milyon ton radyoaktif atık, bölgedeki 100 bin kişinin sağlığını doğrudan tehdit ediyor. (DIŞ HABERLER)