Öğretmen maaşları, 8 milyar nasıl beslenecek ve kriptonun sonu mu?

Bir öğretmen tanıdığımız var. Bekar, Çanakkale'de kirada oturuyor, 16 yıldır meslekte...

Cuma günü telefonla konuşuyoruz. Diyor ki:

- 9.600 lira maaş alıyorum. Kira, kredi kartı borçları, market falan derken, bitiveriyor. Resmen geçinemiyorum. Hiç böyle olmamıştı.

Evet, öğretmen maaşları en alevli konulardan biri son günlerde... Sadece öğretmenler değil elbette, artan yaşam pahalılığında tüm ücretler hızla eriyor.

Sosyal medyada öğretmenler maaş bordrolarını yayınlayıp duruyor, 8 ile 10 bin lira arasında değişiyor. Türk-İş’in belirlediği açlık sınırının (7.425 TL) biraz üzerinde, bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti (9.705 TL) ile eşdeğer... Tabii ki, kıdemine, ek derslere, okulun bulunduğu yere göre 13-16 bin lira arasında maaş alanlar da vardır.

CHP'li Erdoğan Toprak, "Öğretmen ve okul müdürlerinin aldığı en yüksek maaş, OECD ortalamasındaki en düşük maaştan az" dedi.

AB’DE ÖĞRETMEN BAŞLANGIÇ MAAŞI 2.088 EURO, TÜRKİYE’DE 694 EURO

Avrupa Birliği'nde ortalama aylık öğretmen başlangıç maaşı 2 bin 88 Euro (40 bin 213 TL).

Euronews haber sitesinde Kasım ayında yayımlanan Avrupa'da öğretmen maaşları ile ilgili habere göre, Türkiye'de ortalama aylık öğretmen maaşı 694 Euro (13 bin 330 lira).

En yüksek maaşlar Lüksemburg (5.756 Euro), İsviçre (5.581 Euro) ve Almanya'da (4.510 Euro).

Yunanistan'da 1.092, Bulgaristan'da 644 Euro...

En düşük maaşlar ise Arnavutluk (353 Euro), Bosna-Hersek (510 Euro) ve Sırbistan'da (553) Euro.

İngiltere'de ise öğretmenler 2022 itibarıyla okulun bulunduğu yere, deneyime, kıdeme ve öğretmen maaş ölçeğindeki puanına bağlı olarak aylık 2.333 ile 10 bin 946 sterlin arasında maaş alıyor. Londra dışında bir öğretmenin başlangıç maaşı yılda 2.333 sterlin, Londra'nın iç kesimlerindeki bir okulda öğretmeninki ise 2.875 sterlin...

ALMANYA’NIN ÖĞRETMENE OLAN DESTEĞİ…

Tabii ki, kişi başı milli gelir-alım gücü ile kıyaslamak lazım. Şöyle diyelim: Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) 2022 tahminlerine göre Almanya'da kişi başı aylık gelir (nominal) 4.033 dolar, Yunanistan'da 1.739, Bulgaristan'da 1.042 ve Türkiye'de ise 830 dolar.

Yani, Almanya'nın kişi başı milli geliri Türkiye’nin 4.86 katı iken öğretmen maaşı Türkiye'nin 6.5 katı…

Yunanistan'da da öğretmen maaşları sorunlu...  Çünkü kişi başı milli geliri Türkiye’nin 2.1 katı ancak öğretmen maaşı Türkiye'nin 1.6 katı…

Bu şu demek; Almanya öğretmenine kişi başı milli gelirine ve Türkiye ile kıyaslamalı kişi başı milli gelire göre daha fazla ücret veriyor.

Öğretmen maaşları azalan alım gücü, enflasyon, enerji faturaları nedeniyle Avrupa'da da eriyor ve birçok ülkede, şehirde öğretmenler greve gidiyor. Macaristan, Portekiz, İspanya, Almanya, Norveç, İngiltere ve Bosna-Hersek öğretmenlerin son aylarda grev ya da protesto yürüyüşü yaptığı ülkeler arasında...

ASGARİ ÜCRET TOPLUMUYUZ, ÜCRETLER ASGARİ ÜCRETİN ÜZERİNE ÇIKAMIYOR

Bir de şu var, Türkiye'de sadece öğretmenler gibi belli bir kesim değil, hemen hemen tüm ücretliler açlık sınırında... Şurası net: Asgari ücret toplumuyuz. Çünkü Türkiye'de asgari ücret civarında ücret alanların oranı yüzde 57'dir.

DİSK-AR’a göre, bu oran Romanya'da yüzde 21, Portekiz'de yüzde 20, Yunanistan'da ise yüzde 4'tür.

Ayrıca, özel sektör çalışanlarının yüzde 21.8’i asgari ücretin altında, yüzde 70’e yakını ise asgari ücretin altında ve civarında ücretle çalışıyor.

Asgari ücret Avrupa standartlarının çok gerisinde... Türkiye, 27 Avrupa ülkesi arasında Arnavutluk’un ardından en düşük asgari ücreti veren ikinci ülke durumunda...

SOSYAL DEVLET ÖRNEKLERİ; 400 STERLİN ENERJİ, 650 STERLİN YAŞAM MALİYETİ DESTEĞİ

Ayrıca, sadece ücret değil, Avrupa'da hükümetler özellikle artan enerji ve gıda faturalarından dolayı hanelere sosyal destekleri artırıyorlar. Avrupa’da enerji faturaları desteklere rağmen rekor kırıyor, perakende doğal gazın fiyatı Ekim 2021’e göre ikiye katlandı.

İngiltere'de hükümet Ekim ile gelecek yıl Mart arasında her haneye 6 taksitte toplam 400 sterlin enerji desteği verecek.

Ayrıca, enerji desteğine ek olarak geçim sıkıntısı çeken hanelere bir kereye mahsus olmak üzere 650 sterlin "yaşam maliyeti" ödemesi yapılacak.

İTALYA, PAHALILIĞA KARŞI VATANDAŞINA 52 MİLYAR EURO DAĞITIYOR

İtalya'da hükümet, yıllık geliri 20 bin Euro'nun altında olan 22 milyon işçi ve emekli için 150 Euro'luk bir yardım dağıttı.

Son olarak Eylül ayında yaklaşık 14 milyar Euro değerinde bir yardım paketi açıkladı. Ocak ayından bu yana yardımlar 52 milyar Euro'nun üzerine çıktı.

ALMANYA, ARALIK AYI FATURALARINI ÖDEYECEK, 300 EURO GAZ DESTEĞİ VERDİ

Almanya, ülkedeki her ev ve küçük ve orta ölçekli işletmenin Aralık ayındaki aylık gaz faturasını ödeyecek. Tek seferlik ödeme, Alman vatandaşlarını artan enerji faturalarından korumak için iki aşamalı bir planın parçası.

Hükümet ayrıca, bir kereye mahsus olmak üzere tüm işçilere 300 Euro enerji yardımı yaptı.

Hükümet, Ekim ayında 200 milyar Euro'luk bir doğal gaz yardım fonunu onaylarken, doğal gazdaki katma değer vergisini Mart 2024'ün sonuna kadar yüzde 19'dan yüzde 7'ye düşürme taahhüdünde bulundu.

Sadece bu üç ülke değil; birçok Avrupa Birliği (AB) üyesi ülke vatandaşlarına enerji ve yaşam maliyeti desteği veriyor.

Sosyal yardımlar bununla da bitmiyor. Sosyal devlet olmanın gereği olarak; çocuk, eğitim, kira, sağlık, işsizlik konularda da destekler var.

Bunları tek tek yazmayalım ama şu var; Türkiye'nin bu konularda daha gidecek çok yolu var.

Aslında, bu hafta küresel ekonomi, artan dünya nüfusu ve kıt gıda kaynakları gibi konularda yazacaktım. Öğretmenlerin maaşına bir dokunayım da devam ederim dedim. Laf nerelere geldi...

9.7 MİLYAR BİR ARADA YAŞAYACAĞIZ, BESLENMEK İÇİN GIDA ÜRETİMİ YÜZDE 70 ARTMALI

15 Kasım itibarıyla dünya nüfusunun 8 milyar kişiye ulaştığı tahmin ediliyor. Bu 1950’nin 3 katı… 2000 başında ise 6 milyar kişiydik, 20 yılda yüzde 50 kalabalıklaştık.

2030’da 8.5 milyar, 2050’de 9.7 milyar olacağız. İnanılmaz rakamlar ve oranlar, öyle değil mi?

Peki, dünyamız 8 milyar insanı besleyebilecek kadar gıda üretmeyi sürdürebilecek mi? Zaten açlık geri döndü, pandemi ve Ukrayna savaşı nedeniyle dünya nüfusunun yüzde 10’u açlıktan etkileniyor.

Birleşmiş Milletler’e göre, artan gıda talebini karşılamak için 2050’ye kadar bitkisel ve hayvansal gıda üretiminin yüzde 70 artırılması gerekiyor. Bunun için daha fazla tarımsal üretim, daha çok tarım arazisi, yenilikçi tarım teknikleri gerekiyor. Ve en önemlisi sera gazı salınımlarının azalması, temiz su ve temiz toprak gerekiyor.

ENERJİ KRİZİNDE KÖMÜR YAKMAKTAN KİM TAVİZ VEREBİLİR?

Ve işte, dünya liderleri iklim değişikliğiyle mücadele için son planlarını açıklamak için Mısır’ın gösterişli sayfiye kenti Şarm El-Şeyh’teki COP27 zirvesinde bir araya geldi. Adında anlaşılacağı gibi bu 27’inci zirve… Yine havanda su dövüldü.

Zaten büyük bir enerji krizi yaşanıyor. Başta Almanya olmak üzere çoğu ülke enerji açığını kömür yakarak kapatmayı planlıyor ve fosil yakıt konusunda taviz vermek istemiyor.

BEKLENENDEN DAHA DERİN BİR RESESYON GELİYOR

Ekonomide durumlar iyiye gitmiyor. Dünyanın iki büyük bankasından da resesyon mesajları geldi. ABD Merkez Bankası (FED) yetkilileri ve Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Christine Lagarde, ayrı ayrı yaptıkları açıklamalarda, enflasyonu aşağı çekmek için yavaşlayan ekonomi pahasına faiz oranlarını artırmak zorunda olacaklarını, daha sıkı para politikalarının yolda olduğunu belirttiler.

Boston FED Başkanı Susan Collins, FED’in Aralık toplantısında 75 baz puan da dahil olmak üzere mümkün olan tüm faiz artırımlarının masada olacağını söyledi. Bu mesajlar, piyasalarda “beklenenden daha derin resesyon” olarak fiyatlandırıldı.

Dow Jones, FED’ten faiz artırımları konusunda daha fazla ipucu beklerken haftayı başladığı seviyede bitirdi. Endeks Cuma günü yüzde 0.6 yükselişle, 33.745 puandan kapandı.

Petrol fiyatları ise hem ekonomilerde durgunluğun beklenenden derin olacağı ve hem de Çin’de artan Covid vakalarının endişesiyle 6 haftanın en düşük seviyesine düştü. Brent petrolünün varili hafta içinde 96 dolardan 88 dolara indi.

KRİPTO ÇILGINLIĞININ SONU GELDİ Mİ?

Kripto dünyası kendine gelemiyor. Piyasanın ciddiye alınan işlemcileri, halen 16.600 dolarda olan Bitcoin’in 13.500 dolara kadar gerileyebileceğini söyledi ve tüm pozisyonlardan çıkılmasını önerdi.

The Economist dergisi, bu hafta kapağında “Kripto’nun Çöküşü” başlığına yer verirken, kripto dünyasının giderek küçüldüğünü ve ortaya çıkan her skandal, spekülasyon ve batışın gerçek yenilikçileri korkuttuğunu ve endüstrinin küçülmesini daha olası hale getirdiğini yazdı.

Dergi, tüm kripto para birimleri geçen yıl zirveye çıktığında piyasa değerinin 3 trilyon dolara çıktığını, şimdi ise 2021 başındaki seviyesi olan 830 milyar dolara indiğini vurguladı.

Kaynak: www.euronews.com, www.theguardian.com, www.bruegel.org, www.en.wikipedia.org, www.weforum.org, www.bbc.com/turkce, www.turkis.org.tr, www.arastirma.disk.org.tr, www.educationtay.com, www.investing.com, www.tradingeconomics.com