DUVAR - Rusya Devlet Başkanı Putin'in bu sabah Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a askeri harekat başlattıklarını duyurması, küresel piyasalarda yankı buldu. Petrolün varil fiyatı 2014'ten sonra ilk kez 100 doların üzerine çıkarak 103 doları görürken, emtia fiyatlarında ise yükseliş hız kazandı. Bölgeden gelen haberlerin ardından Avrupa'da mart vadeli kontratlarda doğalgaz fiyatları yüzde 27 artış gösterdi. Rusya, Avrupa'nın ithal ettiği doğalgazın yaklaşık üçte birini temin ederken, söz konusu sevkiyatların da yaklaşık yüzde 25'i Ukrayna üzerinden gönderiliyor.

Dünyanın önde gelen iki buğday üreticisi konumundaki Rusya ve Ukrayna'daki gelişmelerin etkisiyle buğday fiyatları günlük bazda yüzde 6, haftalık bazda 16, yılbaşına göre 21 arttı. Ekonomistlere göre piyasalar, Ukrayna'nın işgalini fiyatlıyor.

Rusya'nın askeri harekatının piyasalara etkisi şöyle oldu:

RUS BORSASINDA 180 MİLYAR DOLARLIK ERİME

Moskova Borsası RTS Endeksi'nde kayıp yüzde 45'e ulaştı. Rus rublesi dolara karşı yaklaşık yüzde 7 değer kaybetti. Dolar/Ruble paritesi 87 seviyesini aştı. Rus borsasında değer kayıpları nedeniyle açılışta geçici olarak durdurulan işlemler daha sonra yeniden başlatıldı. Rus borsasında işlem gören hisse senetlerinin piyasa değeri 180 milyar dolar eridi. Rusya'nın en büyük şirketi ve dünyanın en fazla doğalgaz çıkaran kuruluşu Gazprom yüzde 54 değer kaybıyla 127 rubleye indi. Rusya merkezli devlet bankası Sberbank hisseleri yüzde 46 düşüşle 114 rubleden işlem görüyor. Rosneft yüzde 53, Lukoil yüzde 48 ve Yandex yüzde 43 azalışla işlem görüyor.

Rusya Merkez Bankası kurda istikrarı sağlamak için döviz piyasasına müdahale etmeye başladı.

Enerji fiyatlarındaki yükselişler de dikkati çekerken, Rusya'nın metal üretiminde sahip olduğu önemli rol nedeniyle bakır, alüminyum ve nikel gibi metal fiyatlarındaki yukarı yönlü hareket de ivme kazandı.

Öte yandan dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya'nın küresel buğday ihracatındaki payı yaklaşık yüzde 20 düzeyinde bulunuyor.

UKRAYNA'DA İŞLEMLER DURDURULDU

Ukrayna Merkez Bankası, döviz piyasasındaki işlemleri durdurdu. Ülkede döviz çekimi yasaklandı. Banka döviz kurunu da 24 Şubat kuruyla sabitleme kararı aldı. Banka, mevduatlardan nakit çekişini de günlük 100 bin grivnayla (1 dolar yaklaşık 30 grivna) sınırladı. 

Yılda yaklaşık 21 milyon ton çelik üreten Ukrayna, üretiminin yüzde 60'ını ise ağırlıklı olarak Avrupa olmak üzere ihraç ediyor. Ülkenin pik demir üretimi de 2021 itibarıyla 20 milyon ton düzeyinde gerçekleşmişti. Avrupalı çok sayıda şirketin yatırımlarının bulunduğu Ukrayna'da demir ve çelik sektörünün de tehlikeye girebileceği belirtiliyor.

BORSA İSTANBUL'DA BÜYÜK KAYIP

Borsa İstanbul güne yüzde 7,59'luk kayıpla başlayınca devre kesici devreye girdi ve işlemler 10.30'a kadar geçici olarak durduruldu. Açılışta BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 153 puan geriledi. Bankacılık endeksi yüzde 6,69 ve holding endeksi yüzde 8,74 düşüş kaydetti. Tüm sektör endeksleri güne düşüşle başlarken, en çok kaybettiren yüzde 9,62 ile ulaştırma oldu. BIST 50 endeksinde panik satışları önlemek amacıyla 'yukarı adım' kuralı devreye alındı. Öğleden sonra borsadaki kayıplar yüzde 9'u aştı.

Ukrayna ile doğrudan ticari bağlantıları nedeniyle bazı şirketlerin kaybı daha büyük oldu. Türk Hava Yolları ve Pegasus hisseleri yüzde 10 düştü. Rusya'nın en önemli pazarlarından biri olması nedeniyle Anadolu Efes hisseleri yüzde 7,29 değer kaybetti. Enka İnşaat'ın kaybı yüzde 6'ya yaklaştı.

FAİZLER ARTTI

Yabancı yatırımcının TL erişim maliyetini gösteren gecelik swap faizi yüzde 184 seviyesini test ettikten sonra yüzde 91 düzeyine geriledi. 2-10 yıl vadeli tahvilerin bileşik faizinin yüzde 21’lerden yüzde 23’lere doğru artış gösterdi.

 Dolar, kur korumalı mevduat faizinin devreye alındığı Aralık 2021'den itibaren ilk kez 14 lira barajını geçerken, gram altın ise 900 lira sınırına dayanmış durumda. Yüzde 5 değer kazanan dolar 14,73 lirayı gördü.

40 MİLYAR DOLAR TURİZM GELİRİ SORU İŞARETİNE DÖNÜŞTÜ

Hükümet, yüksek enflasyon ve ekonomik krizin etkilerini hafifletmek için umudunu bu yıl rekor kırması beklenen turizm gelirine bağlamış durumda. Bu nedenle de baz etkisi ve turizm kaynaklı 40 milyar dolarlık döviz girişi beklentisiyle, enflasyonun yaza doğru düşüşe geçeceği sıklıkla dillendiriliyor. Ancak turizm gelirlerinin yüzde 25'inden fazlası Rusya ve Ukraynalı turistlerden geldiği için bu beklenti kocaman bir soru işaretine dönüşmüş durumda.

CARİ DENGEYİ OLUMSUZ ETKİLEYECEK

Başta turizm ve ihracat gelirleri olmak üzere yükselen enerji fiyatlarıyla birlikte cari dengenin olumsuz yönde etkilenmesi bekleniyor. Uzmanlar, küresel piyasalarda emtia talebinin artmasının, kısa-orta vadede maliyet enflasyonunu da yukarı çekeceğini belirtiyor.

AVRUPA'NIN EKMEK SEPETİ

Avrupa'nın 'ekmek sepeti' olarak bilinen Ukrayna, dünyanın büyük 5'inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor. Türkiye de dışarıdan hububat alımının tamamına yakınını bu iki ülkeden sağlıyor. Ulusal Hububat Konseyi verilerine göre Türkiye geçen yıl 9 milyon ton buğday ithal etti. Söz konusu miktarın yaklaşık yüzde 65'i Rusya, yüzde 15'i de Ukrayna'dan alındı. İthal buğdayın önemli bir kısmı, un ihracatçısı şirketler tarafından kullanıldığı için ihracat sıkıntısı baş gösterebilir.

ASYA, AVRUPA, ABD PİYASALARINDA SATIŞ TRENDİ

Küresel piyasalar negatif bir seyir izliyor. Asya borsaları ve ABD ile Avrupa endeks vadeli kontratlarında düşüşler yüzde 3'e yaklaştı. Artan risk algısıyla tahvil piyasasına talebin arttığı da gözlenirken, ABD'nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 2 seviyelerinden düşüşe geçerek yüzde 1,87'nin altını gördü.

New York borsasında, dün artan jeopolitik risklerin etkisiyle satıcılı seyir devam etti ve kapanışta Dow Jones endeksi yüzde 1,38, S&P 500 endeksi yüzde 1,84 ve Nasdaq endeksi yüzde 2,57 değer kaybetti. Dün 96,2 seviyelerinden kapanan dolar endeksi, bugün yüzde 0,5'lik artışla 96,6 seviyelerinde bulunuyor.

MART VADELİ DOĞALGAZ FİYATLARI YÜZDE 27 ARTTI

Ukrayna'da Sovyetler Birliği döneminde inşa edilen, Kardeşlik ve Birlik adlı boru hatlarında yaşanabilecek aksaklıklar, sevk edilen Rus gazının hacimlerinde önemli düşüşlere neden olabilir. Bölgeden gelen haberlerin ardından Avrupa'da mart vadeli kontratlarda doğalgaz fiyatları yüzde 27 artış göstererek 115 euroya yükseldi.

Rus enerji şirketi Gazprom, bugün yaptığı açıklamada, sözleşmeler doğrultusunda Ukrayna üzerinden doğal gaz sevkiyatına devam edildiğini duyurdu. Günlük yaklaşık 100 bin varil petrol sevk edilen Dostluk boru hattı, ağırlıklı olarak Slovakya ve Çekya gibi Doğu Avrupa ülkelerine enerji sağlıyor.

ENFLASYON YÜKSELİYOR

Gelişmelerin enflasyon beklentilerinde yukarı yönlü riskleri artırdığı bir ortamda dün açıklanan Euro Bölgesi'nin ocak ayı enflasyon rakamları da yüzde 5,1 ile tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı.

Pay piyasaları tarafında ise karışık bir seyir izlenirken, Almanya'da DAX 30 endeksi yüzde 0,42 ve Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,1 geriledi, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,05 yükseldi. Avro/dolar paritesi dün yüzde 0,2 değer kaybıyla 1,1305 seviyelerinden kapanmasının ardından bugün 1,12 sınırına kadar geriledi.

Asya tarafında ise artan jeopolitik risklerle kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 2,2, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1,7, Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 3,2 ve Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 2,7 düşüşle seyrediyor. (EKONOMİ SERVİSİ)