Politik mizah örneği: Qirix

Karikatürist Doğan Güzel’in yazdığı, Kemal Gökhan Gürses’in yönettiği “Qirix” oyunu Amed Şehir Tiyatrosu’nda prömiyer yaptı. Çok sayıda davetlinin arasında Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Fırat Anlı’nın eşi özlem anlı da vardı.Oyunun ardından sahneye çıkan Özlem Anlı, oyunculara çiçekler vererek kutladı. Ardından, Fırat Anlı’nın gözaltına alındığı gün, “Qirix”ın provalarını izlediğini anlattı.

Davetliler arasında oyunun yönetmeni Kemal Gökhan Gürses de vardı. Yurtdışında olan Gürses, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu için hazırlamıştı oyunu. Ancak, malum, belediyeye kayyım atandı ve 31 DBŞT oyuncusunun sözleşmelerini iptal etmek, kayyımın ilk icraatlarından biri oldu. DBŞT oyuncuları ise boş durmayıp AŞT’yi kurdular. Oyunun prömiyerine telefonla katılan Gürses’in sesinde, bu başarıdan, tiyatro yapma inadından duyduğu heyecan vardı.

90’LARIN FENOMEN KARAKTERİ QIRIK

Türkçe Kırık olarak okunan Qirix, Diyarbakır’da lümpenler için kullanılan bir deyim. Bu deyim, büsbütün kötülemek, aşağılamak ya da küçümsemek için kullanılmıyor. Bir kültür olarak varlığını hala sürdüren Qirix’lık, kimi zaman bir övgü olarak kullanılıyor. Diyarbakırlıların meşhur ve sevgiyle anılan Qirix’ları var.

Qirix’ları geniş kesimlere tanıtan ve sevdiren ise, hiç kuşkusuz karikatürist Doğan Güzel oldu.

Doğan Güzel 1990’lı yıllarda Özgür Gündem gazetesi için çizmeye başladı Qirix karakterini. Qirix, Diyarbakırlı bir lümpen gencin yaşadıklarını, çevresindeki insanlarla birlikte anlatıyordu. Qirix’ta olaylar Diyarbakır gibi politik bir şehirde geçiyordu. Hal böyle olunca, lümpen de olsa, politikadan büsbütün uzak durmak mümkün olmuyor elbette. Bant karikatürün başkahramanı Kuto da kaçacak yer bulamıyor. Evde, gittiği kahvede, sevdiği insanlarla bir araya geldiğinde hep politika çıkıyordu karşısına.

Daha sonra kitaplaşan (Avesta Yay.) bant karikatürler, 90’lı yılların şiddet yüklü ortamında, özellikle gençlerin yüzünde bir gülümsemeye imkan veriyordu. İnsanların Kuto’da biraz kendilerini bulduğunu, diğer kahramanların arasından kimilerini yakınlarındaki insanlara benzettiğini de belirtmek gerekiyor.

Qirix, 90’lı yıllarda fenomen haline gelmişti. Gündem okurlarının çoğu, gazetenin manşetinden sonra, Kuto’nun yeni macerasını okuyordu. Qirix ile ilgili çok sayıda siyasi tahlilin yapıldığını da yazmalıyım.

İşte bu fenomen bant karikatür, AŞT tarafından sahneye taşındı.

MORAL VAAT EDEN OYUN

Kemal Gökhan Gürses’in yönettiği, Amed Şehir Tiyatrosu oyuncuları Yavuz Akkuzu, Elvan Koçer ve Sena Özbey’in rol aldığı oyun, Mart’ın son haftalarında seyirci karşısına çıktı. AŞT’nin Nisan programına göre Qirix, Nisan’da da seyircinin karşısında olacak.

Oyun, kurgusu iyi yapılmış skeçlerden oluşuyor. Qirix, her skeçte Kuto’nun arkadaşı Çeto’yla, ailesiyle, Siyasi Abê ve diğer kahramanlarla yaşadıklarını aktarıyor. Seyirci, güncel siyasi olayları, Kuto’nun yaşadıkları üzerinden okuyor. Tek tek skeçleri anlatmayacağım elbette. Ama oyun, politik mizaha güzel bir örnek demekle yetinebilirim.

Müzikle, dans ve halayla başlıyor oyun ve sonunda Aware (Avare) oyunuyla bitiyor. Bilmeyenler için, Aware oyunu, oyunda rol alanların karşılıklı atışmasıyla oynanıyor. Okunan komik manilerin de siyasi bir içerik taşıdığını belirtmeye gerek yok artık.

Yavuz Akkuzu, Elvan Koçer ve Sena Özbey deneyimli oyuncular. Küçük sahneyi çok iyi kullanıyorlar. Üç oyuncunun da performanslarını çok iyi. Qirix’ın ruhuna vakıf olduklarını ve hakkıyla sahneye taşıdıklarını söylemeliyim.

Qirix, OHAL koşullarında gerçekleşecek referandum öncesi izleyenlere moral vermeyi vaat eden bir oyun. Fırsat bulup mutlaka izleyin.