Prof. Başer: Pandemiden ölümler resmi rakamlardan dört kat fazla

DUVAR- Columbia Data Analytics Analitik Bölüm Başkanlığını yürüten MEF Üniversitesi İktisat Bölümü Başkanı Prof. Dr. Onur Başer’in yaptığı araştırmaya göre, Türkiye’de Covid-19 salgınının etkisi resmi rakamların çok çok üzerinde.  Prof. Dr. Başer, e-Devlet verilerinden hareketle Türkiye’de Covid-19 ölümlerinin resmi rakamların dört katından fazla olduğunu söylüyor.

Deutsche Welle Türkçe’den Aram Ekin Duran’ın haberine göre, 2017-2020 yılları arasındaki ölüm sayıları karşılaştırıldığında, 2020'de Türkiye’de Covid-19 kaynaklı ölümlerin sayısı 80 bini aşıyor. Prof. Dr. Başer, kamuoyuna ilk kez duyurulan araştırmasına ilişkin özetle şunları söyledi:

DOKUZ KENTTEKİ FAZLADAN ÖLÜM SAYISI 35 bin 165: Çalışmanın amacı Covid-19’un sağlık sistemine getirdiği yükün insan ölümlerine etkisini göstermek. Biz araştırmamızda tamamen kamuya açık e-Devlet'te yayınlanan günlük vefat verilerini kullandık. Türkiye'de e-Devlet uygulaması üzerinden yalnızca dokuz kentteki vefat sayıları günlük olarak yayınlanıyor. Bu kentler, İstanbul, Bursa, Denizli, Kahramanmaraş, Kocaeli, Konya, Malatya, Sakarya ve Tekirdağ. Diğer şehirler için bu rakamlar neden yayınlanmıyor, bilemiyorum. Türkiye nüfusunun yüzde 35’ini oluşturan bu dokuz kentte, 2020 yılının 17 Mart-31 Aralık tarihleri arasında kayda geçen vefat sayılarını son üç yıl ile karşılaştırdık. Ocak ayının ilk günlerinde tamamlanan araştırma sonucumuza göre, söz konusu dokuz kentteki fazladan ölüm sayısı 35 bin 165 olarak gerçekleşti.

SADECE 17 MART-31 ARALIK 2020 ARASI: Dokuz kentten elde edilen veriler, diğer kentlere de dağıtıldığında, bu sayı Türkiye geneli için 80 ile 120 bin arasında değişiyor. Bu sayı yalnızca 17 Mart-31 Aralık 2020 tarihleri arasındaki ölümleri kapsıyor. Ancak Sağlık Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, aynı tarihler arasında Covid-19 nedeniyle ölenlerin sayısı 21 bin 488 olarak açıklandı. Yani aslında Covid-19 kaynaklı ölümlerin açıklanandan dört kat fazla olduğunu söyleyebiliriz.

RAPORLAMA SORUNLARI: Özellikle ölümlerin hastalıkla ilişkilendirilmesinde standardın sağlanamadığı durumlarda, pandeminin kamu sağlığına etkisinin ölçülmesinde, fazla ölümlerin hesaplanması, epidemiyolojide sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Fazla ölümler pandemi sürecinde beklenen ölümlerin üzerindeki ölümlerin sayısı olarak hesaplanır. Covid-19’la direkt ilintili ölüm sayıları testlerdeki yetersizlik ve raporlama sistemindeki sorunlar nedeniyle pandemi süresince doğru sayılamayabilir. Fazla ölümler tarihsel sayılardan farklılık gösterdiği için, fazla ölüm sayıları bu tip sorunlardan arındırılmış sayıyı verir.

ÜÇTE İKİSİ DİREKT COVİD-19: Fazla ölümler sadece Covid-19 ile ilgili değil, tüm sağlık sebeplerinden dolayı ölenlerin sayısını kapsar. Pandemi sırasında Covid-19 sebebiyle hastanelerde yer bulamayan veya hastaneden virüs bulaşır korkusuyla tedavilerini erteleyen ve kanser, kalp gibi hastalıklar sebebiyle ölen hastaların sayıları da fazla ölümlerin içerisindedir. Diğer ülkelere baktığımızda fazla ölümlerin üçte ikisi direkt Covid-19 ile ilgili, üçte biri ise dolaylı ölüm olarak saptanıyor.

İSTANBUL’DA 16 BİN 870: 17 Mart yani ilk Covid vakasından bir hafta sonra ile 31 Aralık tarihi arasında dokuz ilimize baktığımızda, Bursa’da 4 bin 718, Denizli’de 2 bin 268, İstanbul’da 16 bin 870, Kahramanmaraş’ta 2 bin 187, Kocaeli’nde 1950, Konya’da 2 bin 352, Malatya’da 1423, Sakarya’da 3 bin 144 ve Tekirdağ’da 577 fazla ölüm gerçekleştiğini gördük. Türkiye nüfusunun yüzde 35'ini kapsayan bu dokuz şehrimizde, 2020 yılında toplam 35 bin 489 fazladan ölüm gerçekleşti.

VAKA/VEFAT ORANI 3.68: (Bundan sonraki süreçte Türkiye’nin vefat sayılarında güncellemeye gitmesi mümkün mü? Dünyada bunun örneği var mı? Sorusu üzerine) Rusya birkaç gün önce ölüm sayılarını düzeltti ve bu yıl 229 bin 700 olan fazla ölümlerin yüzde 81’inin Covid’den kaynaklandığını açıkladı. Biz Türkiye olarak vaka sayımızı düzelttik ama onunla beraber dünya listelerine baktığımızda oranlar arasında uyuşmazlık Türkiye’de göze çarpıyor. Türkiye'deki vaka/vefat oranının açıklandığı gibi yüzde 0.9 olmadığı anlaşılıyor, oran yüzde 3.68 civarında. Yani dünya genelinde Peru, Bulgaristan, Bosna Hersek, İtalya ve Yunanistan düzeyinde. Oysa şu anda açıklanan oranlar salgınla mücadelede örnek gösterilen tam kapanmaya giden Güney Kore (%1.5), Japonya (%1.4), Yeni Zelanda (%1.2), Lüksemburg (%1.1) gibi ülkelerden daha iyi. Böyle olunca biz salgının gerçek yükünü ölçemiyoruz, kapanma olmadan da kapanan devletlerden daha iyi durumdayız gibi bir yanılgı ortaya çıkıyor. (HABER MERKEZİ)