Prof. Dr. Atmış: Bir günde şov için milyonlarca fidan dikmek doğru değil

Osman Çaklı

UŞAK- Tarım ve Orman Bakanlığı geçen yıl olduğu gibi bu yıl da 11 Kasım Milli Ağaçlandırma Günü'nde "Geleceğe Nefes" etkinliğinin düzenleneceğini açıkladı. Geçen yıl düzenlenen etkinlikte 11 milyon fidan dikilmesi hedeflenmiş, sonrasında bu sayının üzerine çıkılarak 14 milyona yakın fidanın toprakla buluşturulduğu ifade edilmişti. Aynı gün içinde 11 milyon fidanın dikilmesi tartışmalara neden olmuş, fidanların yaşayıp yaşamadığı kamuoyu tarafından merak edilmişti. Ormanlaştırma etkinliklerine ilişkin Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Atmış, fidanların ekolojik koşullar dikkate alınmadan dikildiğini ve uygulamanın yanlış olduğunu ifade etti.

‘YANLIŞ UYGULAMA ORMAN EKOLOJİSİNE ZARAR VERİYOR’

İklim, bakı gibi kriterler dikkate alınmadan aynı günde 11 milyon fidan dikilmesi ne gibi sonuçlara yol açıyor?

11 milyon fidan toprağa dikilebilir. Fakat bu mantıklı değil. Atıyorum aynı gün Türkiye'nin yedi farklı coğrafi bölgesinde fidan diktiniz. Son iki yıla dönüp baktığımızda kurak mevsimler yaşıyoruz. Toprakta su yok, iklimsel koşullara bakınca kimi yerler soğuk kimi yerler sıcak... Teknik olarak bütün coğrafyada aynı anda fidan dikimi yapılamaz. Toprak tava gelmişse fidan dikilir. Dikim mevsimi içinde de toprağın tavda olmadığı yani ıslak, kuru, donmuş halde bulunduğu, rüzgarlı ve soğuk hava şartlarında dikim yapılmamalıdır. Aksi durumda orman ekolojisi bozulduğu gibi aynı zamanda fidanların yaşama şansı azalıyor. Bu anlamda dikim yapılacak yörenin koşullarında uygun fidan türlerinin olması gerekiyor

‘ZEYTİN ERİK ELMA AĞACI DİKİP ORMANLAŞTIRDIK DİYEMEZSİNİZ’

Peki 81 ile aynı fidan mı dikiliyor? Ayrıca fidan dikiminde dikkat edilmesi gereken kriterler neler?

Her yere aynı fidan dikilmiyor. Türkiye Ormancılar Derneği açıklamasında da söyleniyor bu husus. Bir kere seçilen türler orman ağacı olmalı. Gidip zeytin, erik, elma ağacı dikip sonra biz burayı ağaçlandırdık, ormanlaştırdık diyemezsiniz. Orman kurmak için orman ağacı kullanılmalı. Dikim yapacak kişilerin dikim konusunda bilgili olması gerekmektedir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından çalıştırılan kalifiye orman işçileri dahi bir günde en fazla 80-100 adet fidan dikebilmektedir. Çünkü dikilecek fidanların kalitesinin kontrol edilmesi, sağlıksız fidanların dikilmemesi, fidanların kök temizliğinin yapılması ve dikimde fidanların kök boğazına kadar toprağa gömülmesi zorunludur. 

‘PLANSIZ AĞAÇLANDIRMA ORMAN YAPISINA TEHDİT’

Meseleye bütünlüklü bakarsak, sadece ağaçlar değil bölgenin doğal yapısı da hatalı uygulamadan etkileniyor demek yanlış olmaz değil mi?

Hatalı dikim sonucunda zaten yapı bozuluyor. Dışarıdan gelen türe biz egzotik tür deriz. Geçmişte bu tür hatalar oldu. Farklı amaçlarla dikilen fidanlar oldu. Yanlışlar görüldü. Son yıllarda yörenin ekolojik türüne uygun türlerine dönüldü. Son zamanlarda orman ağacı olmayan bir sürü türün ormanlara dikildiğini gördük. Orman yangınlarından sonra kampanyalar başlatıldı. "Eline fidan alan gelsin her yere dikelim, tohum atalım, ormanı yeniden var edelim" deniyor ama bu çok yanlış ve orman yapısını tehdit eden bir yaklaşım. Ormanlaştırma bir planlama gerektirir. Hangi türler dikilecek bunlar ne kadar alan kapsayacak sayısı ne kadar olacak gibi planlama yapılır. 

'GEÇEN YIL DİKİLEN FİDANLARDAN KURUYANLAR OLDU'

Geçen yıl milyonlarca fidan dikildi, bunların akıbeti hakkında bilgi var mı?

Yanlış zamanda yanlış tür havalar şartlar uygun olmadığı için geçen yıl dikilen fidanlarda kuruyanlar oldu. Onlar söküldü yerine başka fidanlar dikildi. Ayrıca bu fidan dikimi herkesin yapabileceği bir şey değil. Fidan dikerken tecrübeli, bilgili orman işçileri olmalı. Onlar herkesin diktiği fidanı kontrol edip yanlış dikimse doğrusunu yapar. 83 milyon fidandan bahsedildi. Bu kadar insanı nereden bulacaksınız, bizim önerimiz bu iş Kasım'da başlar Nisan'a kadar program dahilinde hangi ilde iklim koşulları uygunsa çocukları da buna dahil ederek, orman yaban hayatı ve ekosistemi hakkında bilgi verir çocukları da bilinçlendirmiş olursunuz. Tek günde bu işi yapmanın şovdan başka karşılığı yok.

‘YANGINDAN 6 AY-1 SENE SONRA AĞAÇLANDIRMA YAPILMALI’

Son olarak, orman yangınlarından sonra da ağaçlandırma çalışmaları sıkça gündeme geliyor. Yanan bir bölgeye ne zaman sonra fidan dikimi yapılırsa sonuç alınır?

Yangından sonra toprakta kalan tohumlarla bölge kendini yeniler. Sizin müdahale etmenize gerek yok. Anayasa gereği de yanan ormanların yerine yeni ormanlar yetiştirilir maddesi var. OGM gider bölgeye bakar, orman kendini yenileyecekse orası kendi haline bırakılır. Yapılan çalışmada kendine yetemeyecekse 6 ay ile 1 senelik zaman için de yeniden ağaçlandırma çalışması yapılır. Maalesef ormanlaştırma çalışmaları ülkemizde siyasi şova dönüştürülüyor. Madem bunu konuşacaksak siyasetin tercihini de konuşmak gerekiyor. Asıl tehlike enerji ve maden sahalarına açılan bölgelerdir. Bunu yaparken ormanları yüz bin parçaya ayırdılar. Mevcut doğal ormanları korumayıp gidip üniversite, yol kenarına ağaç dikip orman diktiğinizi söylüyorsunuz, burada çelişki var. Ormanlar düşünülüyorsa bunun önüne geçilmeli.