Prof. Dr. Mehmet Ceyhan: Süper taşıyıcıları yakalamak zorundayız

ANKARA - Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı ve Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Mehmet Ceyhan, Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa sürede dünyayı etkisi altına alan korona virüsü salgınına ilişkin Türkiye'nin mevcut durumunu ve önündeki tabloyu değerlendirdi.

Korona virüse ilişkin mücadele kontrol edilemez, vaka sayısı kısa süre içinde binlere, on binlere ulaşırsa İtalya'daki gibi kritik bir tablo ile karşılaşılabileceğini ifade eden Ceyhan, şu an bir öngörüde bulunmanın ise kehanetten öteye geçemeyeceğine işaret etti ve bu durumun yapılacak test miktarı ve sosyal izolasyon ile doğrudan ilişkili olduğunu söyledi.

'SUUDİ ARABİSTAN'I RİSK BÖLGESİ KABUL ETMEMEK DOĞRU DEĞİLDİ'

Türkiye'nin korona virüse karşı mücadelesinde umreden dönen yurttaşlara ilişkin planlamanın doğru yapılamadığını ifade eden Ceyhan, şunları söyledi: “O dönem Sudi Arabistan'da vaka olmadığı için bilim kurulu riskli bölge olarak kabul etmedi ve umrecilerin büyük çoğunluğu karantinaya alınmadı. Sudi Arabistan'ı risk bölgesi kabul etmemek doğru değildi. Umreye giden vatandaşların sadece Sudi Arabistan'dakiler ile teması olmadı, dünyanın çeşitli yerlerinden gelen çok sayıda insanla temas ettiler. Bu açıdan bakıldığında o vatandaşları Türkiye'nin içindeki bir halka gibi düşünün; her kaynak, halkanın merkezi ve o halkalar giderek genişliyor. Böyle düşünüldüğünde taşıyıcı sayısı her geçen gün artıyor.”

'SÜPER TAŞIYICILAR VİRÜSÜ YÜZLERCE KİŞİYE BULAŞTIRABİLİYOR'

Türkiye içinde bulaşmanın başlamasından sonra kontrol etmenin zorluğuna değinen Ceyhan,  "Artık yurt içi yerel bulaşma başladıktan sonra bir de 'süper taşıyıcı' diye bir şey var. İngiltere, Fransa ve Güney Kore'de salgının hızla yayılmasına süper taşıyıcılar neden oldu. Normalde bir kişi 2 ya da 3 kişiye bulaştırıyor. Maalesef bu süper taşıyıcılar; bir kişi yüzlerce kişiye bulaştırabiliyor. Kim hangi özelliği var, bilemiyoruz. Bunları yakalamak için daha çok test yapmak zorundayız” ifadelerine yer verdi.

'TEST MİKTARI ARTIKÇA ÖLÜM ORANI AZALIR'

Sağlık Bakanlığı'nın virüsün tespitini içeren testlerin bütün büyük şehirlerde yapılacağına dair açıklamasını 'doğru bir karar' olarak değerlendiren Ceyhan, şöyle konuştu:

“Şu ana kadar yurt dışı teması olan kişilerde test yaptık. Artık virüsü Türkiye’de almış yerli vakalarımız da var. O yüzden test ağını genişleterek, daha çok kişiye ulaşmamız lazım. Sağlık Bakanlığı da bu yönde bir karar aldı. Bu şekilde yapıldığında daha yüksek sayıda vaka bulacağız ancak ölüm oranı da daha düşük olacak. Yani yapılan test miktarı artıkça ölüm oranı azalır. Mevcut sistemde hasta hastaneye başvurduğu takdirde test yapılıyor. Test miktarının artırılıp hafif seyreden vakalara da test yapma imkânı olursa ölüm riskinin de önüne geçebilirsiniz.”

'HIZLI KİTLERİN DUYARLILIĞI YERLİ KİTLERE GÖRE DÜŞÜK'

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, dün Meclis'i bilgilendirdiği toplantıda ABD'ye 500 bin korona virüs tespitinde kullanılan kit gönderildiğini ve Çin'den gelecek hızlı tanı kitinin bugünden itibaren devreye sokulacağını açıkladı. Prof. Dr. Ceyhan'a göre, kandaki antikorlara bakan bu testin duyarlılığı yerli kitlere göre daha düşük.

Ceyhan, “Şu an mevcut kit sayımız ile yeterli test yapamayacağımız açık. Dünyada da test bulmakta zorluk çekiyoruz. Sağlık Bakanı kan testi ile takviye edeceklerini söyledi. Şu an yerli kit ile virüsün DNA'sına bakan bir test uyguluyoruz. Kan testi kişinin bağışıklık durumu ile bağlantılı bir testtir. Virüsü taşıyan kişilerin bağışıklık sisteminin iyi çalışmadığı düşünülürse bu cevaplarda sıkıntı olacaktır. Dolayısıyla kan testinin duyarlılığı da düşük olacaktır. Ama daha çok insana bakma ihtimaliniz olacak, bu da iyi bir durum” dedi.

'TÜRKİYE TABLOSU ÖNGÖRMEK KEHANETTEN ÖTEYE GİTMEZ'

Bu süreçte korona virüse ilişkin Türkiye tablosu öngörüsünde bulunmanın kehanetten öteye gidemeyeceğini ifade eden Ceyhan, şunları söyledi:

“Bu durumun 3 hafta sonra, havalar ısınınca biteceğini söylemek de kehanetten öteye gitmez. Bu virüsün hangi ortam sıcaklığında ne kadar canlı kalacağı dahi bilinmiyor. Bakıldığında Güney Yarımküre'de şu an yaz ama ciddi şekilde vaka artışları var. Şu an bu tamamen salgının nasıl seyredeceğine bağlı. Bu da halkın 14 kurala uyması ile doğrudan ilişkili. Halk kurallara uyarsa salgın yavaş seyreder, ama uymazsa kontrol edemeyiz. İtalya'daki tablo ile karşılaşmak tamamen halkın alacağı tedbirlere bağlı. İtalya'da devlet tedbirleri ilk vaka çıkar çıkmaz aldı; ancak halk bu uyarıları dikkate almadığı için vaka artı.”

'ÇİN'İN AÇIKLAMASI TAMAMEN İLACI PAZARLAMAYA YÖNELİK'

Çin'de korona virüse karşı 2 ilacın etkili olduğuna yönelik açıklamaları da değerlendiren Ceyhan, “Çin böyle bir açıklama yaptı ama bilimsel bir karşılığı yok. Tamamen ilaç pazarlamaya dönük. Yüzde 97 iyileşen bir hastalıkta -korona virüs gibi- bir ilacın etkin olduğunu söyleyebilmek için bir örneklem büyüklüğü gerekir. 9 bin 800 kişiye ilaç verilip, bir o kadarına da verilmeden takip edilir. Çinliler, Favipiravir diye şeyden bahsediyor. İlacı 30 kişiye vermişler 50 kişiye vermemişler. İyileşme görüldüğünü söylüyorlar. Bu hastalık o kadar değişken seyrediyor ki, o yüzden o çalışma güvenilir değil. Henüz korona virüse ilişkin ne etkili bir ilaç ne de etkili bir iğne var” diye konuştu.

TEST SONUÇLARI NEDEN GEÇ ÇIKIYOR?

Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, yapılan test sonuçların hastaların eline geç ulaştığına dair iddiaları da yanıtladı: “Korona virüs testleri yüzlük kitler halinde geliyor. O açıldığında 100 örneği çalışabiliyorsunuz. Siz vakaya bir kit kullanırsanız geri kalan 99 test boşa gider. O yüzden biriktirilerek çalıştırılıyor.  Kişiye test yapıldığı zaman test kiti yeni açılıyorsa dördüncü gün yeterli sayıya ulaştığında hemen bir saat içinde çalıştırılıyor. Beklemeler bu yüzden oluyor”