Son dönemlerde çilingirleri meşgul eden ortak sohbetlerin başında rakı geliyor. Masadakilerin tercihleri farklılaştıkça seçim yapmak giderek zorlaşıyor. Elbette her masanın "bir bileni" devreye girince ortalık hepten karışıyor ve masaya gelen rakıya dair betimlemelerle sohbet bir çıkmaza doğru yönleniyor.
"Sevdim, beğendim, sert; sevmedim, beğenmedim, yumuşak, acı" gibi öznel görüşlerden öteye gitmeyen bu sohbetleri biraz tatlandırmak ve tutarlı hale getirmek adına, meyhane ortamında rakı tadımına dair birkaç tüyo vermek istedim bu hafta. Artık kendi çilingirinizin tadım etkinliğini kendiniz düzenleyebilirsiniz.
AĞIZDA NÖTR TADA VE TOKLUĞA DİKKAT EDİN
İçki tadımından önce ağız, dil ve damakta nötr bir tat olması önemlidir. Ayrıca aşırı tokluk hissi de uyaranlara karşı hassasiyeti zayıflatır. Dolayısıyla rakı masasında bir değerlendirme yapacaksanız tok olmamaya ve tadım öncesi bir şey yememiş olmaya dikkat edin. Öncesinde bir şeyler yediyseniz bol suyla ağzınızı ve dilinizi temizleyip bir süre bekledikten sonra tadıma başlayın.
ÇAY BARDAĞI KULLANABİLİRSİNİZ
Rakı kadehinde alkol buharlarının kokusunu duyumsamak ya da buna konsantre olmak zorlaşabilir. Mümkünse geniş ağızlı ve büyükçe bir çay bardağında bu işi denemenizi tavsiye ederim. Öte yandan profesyonel tadımlarda rakı kadehlerinin kullanıldığını da belirtmem gerekir.
SEK RAKIDAN BAŞLAYIN
Rakı, üzüm ve anasondan geçen aroma maddelerinin toplamından oluşan bir rayihaya sahiptir. Su katıldığı anda anasondan gelen aromalar daha baskın hissedilir. Dolayısıyla üzümü ıskalamamak ve toplam alkolün verdiği rayihayı yakalamak için rakı sekken tadıma başlamanızı öneririm. Öncelikle masanızda ya da yakınınızda sigara dumanı, kızartma kokusu vb. tadımı zorlaştırıcı kokular olmaması gereklidir. Bu ortamı sağladıysanız rakı kadehini burnunuza götürüp derin bir nefes çekin. Burnunuza gelen bu kokuyu tanımlamaya çalışın. Çiçeksi, meyvemsi, otsu kokuları duymaya odaklanın. Eğer mayalı hamura benzeyen kokular ya da genzinizi yakan benzin, dezenfektan vb. sentetik alkole benzeyen kokular alıyorsanız o rakı için ilk izlenimin olumlu olmadığını söyleyebilirsiniz. Bu kokuları daha iyi yakalayabilmek için, rakıyı ikinci bir kadehe hızla boşaltarak havalanmasını ve kokuların burnunuza erişmesini kolaylaştırabilirsiniz.
ŞİMDİ RAKIYA SU KATIN
Bu aşamada tercihinize göre tek ya da duble rakıyı bire bir ölçeğinde sulandırın. Rakının da suyun da uygun soğuklukta olması önemlidir. Öncelikle rakının görünüşüne odaklanmanız gerekir. Su katıldığında ve hemen sonrasında nasıl bir renk aldığına dikkat edin. Koyu, şeffaf olmayan mermerimsi bir beyazlık oluşuyorsa, bu anason miktarının yoğun olduğu anlamına gelir. Açık ve şeffaf bir beyazlama söz konusuysa da tersi geçerlidir. İdeal beyazlık için klasik “rakı beyazı” rengini hatırlayın. Ne çok açık ne de çok koyu buğulu ve kadehte homojen dağılan bir beyazlık, görünüm açısından rakıya tam not vermeniz için yeterlidir.
Şimdi rakıyı tekrar koklamak gerekecektir. Meyhane ortamında rakıyı ya da farklı kadehlerdeki rakıları koklamadan önce bir çay tabağına konulmuş toz kahveyi koklamak işe yarayabilir. Hazırsanız kadehten tekrar bir burun nefesi alın. Bu aşamada öncelikle anasondan gelen karakteristik kokuya odaklanmalısınız. Anason karakteristik kokusuyla kendisini kolayca belli ederken üzüm alkolünün meyvemsi, çiçeksi, baharatımsı kokularını fark etmeyebilirsiniz. Tadımın uyanık olmanız gereken bir aşamasına gelmiş bulunuyorsunuz. Burada tüm dikkatinizi anason haricinde duyduğunuz kokuları yakalamaya ve tanımlaya verin. Bu kokuları, koku hafızanızdaki çiçekler, meyveler, baharatlar ya da doğada geçirdiğiniz anlarla eşleştirmeye çalışın.
İLK YUDUMU ALIN
Rakının görünüş ve koku açısından değerlendirilmesinden sonra sıra içim tadına gelmelidir. Bu aşamada dilde, damakta bıraktığı tadı tanımlamaya çalışmalısınız. Bir yudum aldığınız rakıyı önce yavaşça ağzınızda çevirin ve yine yavaşça yutun. Meyhane ortamında dikkatinizi vereceğiniz ilk husus, ağzınızda homojen bir tat bırakıp bırakmadığı olmalıdır. Bu rakının dengeli olup olmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır. Eğer sert bir alkol tadı ya da acımsı bir tat ile anason ağırlıklı şekerimsi tatları bariz bir şekilde ayırabiliyorsanız pek de dengeli bir rakı tüketmiyorsunuz demektir. “Bir şey anlamadım bir yudum daha alacağım” derseniz, bunu bir çatal ucu tuzsuz peynir ya da birkaç tane beyaz leblebi yedikten ve yine küçük bir yudum su içtikten sonra yapmalısınız. Şimdi rakıyı yuttuktan sonra damakta ve boğazda tadı ne kadar süreyle hissettiğinize odaklanın. Rakının etkisi kısa sürede geçiyorsa buna kısa bitişli, belirli bir süre damak ve genzinizde tat hissediyorsanız bunu uzun bitişli olarak tanımlamalısınız. Toplamına bakarsak yine dil ve damakta hissettiğiniz meyvemsi, odunumsu, baharatımsı, çiçeksi kokuları tanımlamanız gerekecektir. Sentetik kokuların varlığı ya da alkolün geniz yakacak denli belli olması, suratınızda bir ekşime gibi etkiler o rakıya iyi bir tadım notu vermemeniz için gösterge olacaktır.
SON OLARAK BACAKLARA YA DA GÖZ YAŞLARINA ODAKLANIN
Genel olarak içkilerin kadeh cidarında bıraktığı izlere bacak ya da göz yaşı adı verilir. Rakının içindeki anetol cidarlara damlacıklar şeklinde yapışır ya da kadehin ucundan rakı yüzeyine doğru bir yol oluşturur. Bu izin veya yolun belirginliği, sürekliliği rakıdaki anasonun tazeliği, yağ verimi gibi özellikleri bize anlatan göstergelerdir. Bunlara bakarak uzun bacaklı ya da kısa bacaklı gibi tanımlama da bulunabilirsiniz.
SIRA GELDİ PUANLAMAYA
Tüm bu aşamalardan sonra kendinize bir değerlendirme skalası bulmanız ya da yaratmanız gerekecektir. Bunu bir ila on ya da beş arasında kendiniz de oluşturabilirsiniz. Ancak önemli olan tadım puanına etki eden her unsuru objektif olarak değerlendirmenizdir. Tekrarlarsak; Görünüş, Burun, Damak, Bitiş ve Bacak izleri sıralamasıyla yapacağınız bir tadım meyhane ortamında olsa da o rakı hakkındaki fikirlerinizin daha nesnel olmasına yardımcı olacaktır. Hem de çilingiri meşgul eden sohbetin daha nesnel olmasını sağlayacaktır.