Refik Erduran hayatını kaybetti

DUVAR - Milliyet, Güneş, Meydan ve Sabah’ta köşe yazarlığı yapan, çok sayıda tiyatro oyunu kaleme alan gazeteci yazar Ahmet Refik Erduran, 88 yaşında hayatını kaybetti. Refik Erduran, Nazım Hikmet'in kız kardeşi Melda Kalyoncu ve yazar Leyla Umar'la yaptığı evliliklerle de adından çokça söz ettirmişti.

AHMET REFİK ERDURAN KİMDİR?

Ahmet Refik Erduran, 13 Şubat 1928 tarihinde İstanbul‘da Üsküdar Salacak’ta dünyaya geldi.

Kökleri Karamanoğulları Beyliği’ne dayanır. Babası Hüsamettin Erduran, Annesi Refika Hanımdır. Leyla (d.1924) adında bir ablası vardı. 4 yaşına kadar evde ona bakan Yaşlı bir Fransız dadısı vardı. Dadı hep Fransızca konuştuğu için küçüklüğünde Fransızcayı iyice öğrenmişti. Henüz okul çağı gelmeden ailesi Nişantaşı’na taşındı.

1934 yılında o zamanki adı 15. İlkokul olan Nilüfer Hatun İlkokulu’na başladı. 1938 yılında başladığı Robert Kolej’i bitirdikten sonra 1947 sonbaharında Amerika’da Cornell Üniversitesi’nde tiyatro tarihi okudu. Tuzla’daki Yedek Subay Okulu’nun ardından askerliğini Kore Savaşı sırasında Türk Tugayı’nda yedek subay olarak yaptı. 1954-1955 arasında TEF adlı haftalık mizah dergisini yönetti. Dergi, 1955’te kapandı. Yayıncılık ve filmcilikle uğraştı. Yayımcılık işlerini Ertem Eğilmez‘e bıraktı, tiyatro yazarlığına yöneldi. Daha çok güldürü ve vodvil türünde oyunlar yazdı.

BİRÇOK GAZETEDE KÖŞE YAZARLIĞI YAPTI

Milliyet, Güneş, Meydan ve Sabah’ta köşe yazarlığı yaptı. Devlet Tiyatroları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda ve özel tiyatrolarda 20 dolayında oyunu sahnelendi. Devlet Tiyatroları, İstanbul Şehir Tiyatroları, Gülriz Sururi–Engin Cezzar Tiyatrosu, Ulvi Uraz Tiyatrosu, Haldun Dormen Tiyatrosu, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Kenter Tiyatrosu, Yunus Emre Tiyatrosu, Tiyatro İstanbul, Yeditepe Tiyatrosu gibi topluluklar tarafından oyunları sahnelendi. İlk profesyonel tiyatro eseri Deli’yi 1957’de yazmıştır. Ününü ise Bir Kilo Namus ve Cengiz Han’ın Bisikleti adlı oyunlarıyla yapmıştır.

1986 yılında kısa adı ITI olan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü Türkiye Merkezi’nin başkanı oldu. 1989’da aynı örgütün Helsinki‘de yapılan Dünya Kongresi’nde Uluslararası Yazarlar Komitesi Başkanlığı’na seçildi. Amerika’nın Iowa şehrindeki Uluslararası Yazarlar Atölyesi tarafından bir davet alınca Amerika’ya gitti. Bir yıla yakın Yazarlar Atölyesi’nde bulunduktan sonra, bazı çalışmalarının televizyon kanallarında değerlendirilmesi amacıyla yedi sekiz yıl kalacağı Kaliforniya’ya yerleşti. Burada Milliyet’in Batı Amerika Haber Bürosu Şefi olarak gazeteciliğini de devam ettirdi. 1985 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti En Başarılı Köşe Yazarı, 1991 yılında Kültür Bakanlığı En Başarılı Oyun Yazarı seçildi. Ramiz ile Jülide oyunuyla 1995 yılı Yunus Emre Yarışması Başarı Ödülü’nü aldı.

KARA KUĞULAR İSİMLİ SEÇKİN BİRLİĞE KATILDI

1995 yılında Bosna’ya giderek Sırplara karşı kurulan Kara Kuğular adlı seçkin birliğe katıldı, gördüklerini Milliyet’te dizi olarak yayımlandı. Ardından 'Bosnalı Samuraylar' başlığıyla kitaplaştırdı. Yurt içinde ve dışında sinema, televizyon senaryoları yazdı. Atatürk’ün toplumu yeniden yapılandırmadaki hızını anlatan Metamorfoz (Başkalaşım) adlı senaryosu TRT tarafından 1992’de filme çekildi. Kiraladığı tekneyle kayınbiraderi Nazım Hikmet‘in yurt dışına kaçmasına yardım etmiştir. Eski karısı Tülay Güngör’ün kızıyla evlendiği için Denişikâyette bulunulan ve mahkeme kararıyla evliliği iptal edilen Refik Erduran, ‘Pınar Hanım’la yurt dışında yeniden evleneceğiz’ açıklaması yapmıştı. Erduran'ın farklı evliliklerinden dört çocuğu var.

İLK EŞİ NAZIM HİKMET'İN KIZ KARDEŞİ

1.eşi: 1950 yılında evlendiği ilk eşi Nazım Hikmet’in kız kardeşi Melda Kalyoncu'dur. 5 yıl evli kaldılar.1955 yılında boşandı. Murat (d.1953) adında bir oğlu vardır.

2.eşi: 1958 yılında gazeteci Leyla Umar ile evlendi. 1960 yılında boşandılar ancak beraber yaşamaya devam ettiler. 1977 yılında ayrıldılar.

3.eşi: Tülay Güngör ile 1992 yılında evlendi. 5 yıl evli kaldılar. 1997 yılında boşandı.

4.eşi: eski eşi Tülay’ın kızı Pınar (d.1965) ile 1997 yılında evlendi. Ferhat (d.1997) adında bir çocuğu oldu. Kerem ve İpek (d.2002) adında ikiz çocuk sahibi oldu. Bir avukat evliliklerini bitirmek için dava açtı, mahkeme sonucunda evliliği 2003 yılında iptal edildi.

Yazdığı Tiyatro Oyunları :

1957 – Deli, İstanbul Şehir Tiyatrosu

1958 – Bir Kilo Namus

1959 – Cengiz Han’ın Bisikleti

1959 – İp Oyunu

1959 – Karayar Köprüsü

1960 – İkinci Baskı

1961 – Büyük Jüstinyen

1962 – Aman Avcı

1962 – Ayı Masalı

1965 – Direkler Arası Kanto

1965 – Uçurtmanın Zinciri

1966 – Kartal Tekmesi

1967 – Kelepçe

1969 – Turp Suyu

1973 – Canavar Cafer

1980 – Efendimiz Efendimiz

1985 – Bunu Yapan İki Kişi

1991 – Tamirci : Ankara Devlet Tiyatrosu

1995 – Ramiz ile Jülide : Kent Oyuncuları

1996 – Eşek Dağın Sevdalısı : Kent Oyuncuları

1997 – Halay (oyun) : İstanbul Şehir Tiyatrosu

1997 – Seher Vakti : Tiyatro İstanbul

1998 – Yemenimin Uçları : İstanbul Devlet Tiyatrosu

1999 – Bordello

2003 – Bağış (Tülay Erduran ile)

2003 – Seher Vakti

2003 – Sekiz Oyun

2004 – Bahçemdeki Ayı : Ankara Devlet Tiyatrosu

2006 – El Ele : Ankara Devlet Tiyatrosu

2012 – Açıl Kafam Açıl : İstanbul Devlet Tiyatrosu

Kitapları:

1954 – Yağmur Duası

2003 – Domuz

2004 – Er Oyunu

2004 – Kavşak: “Dünyayı Kadınlar Kurtaracak“

2004 – Neşe’nin Şarkıları

2004 – Sabiha (Sabiha Sertel‘in yaşamöyküsü,)

2005 – İblisler, Azizler, Kadınlar (Anı)

2007 – Jetonlar Düştükçe

Senaryo:

1992 – Metamorfoz