Rusya'daki Türkiyeli seçmen 'değişim' istiyor

MOSKOVA - Mehmet Düz, Rusya'da yaşayan tekstil işiyle uğraşan bir Gazete Duvar okuru. Dünya Kupası'nı izlemek için Moskova'ya geldiğimden bu yana bana bir çok konuda yardımcı oldu. Rusya'da da sandıkların 16-17 Haziran'da açık olacağını söylediğinde oy vermeye birlikte gitmeye karar verdik. Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği binasında onlar oylarını kullandı ben de Rusya'daki seçmenin nabzını tutmaya çalıştım...

Seçim günü oyunu verdikten sonra Mehmet'le Türkiye'deki iktidarın Rusya'daki hayatını nasıl etkilediği, kime neden oy verdiği hakkında konuştuk.

Oyunu kime ve hangi partiye verdin? Neden?

Parlamento için HDP'ye Cumhurbaşkanlığı için de Muharrem İnce'ye oy verdim. Muharrem İnce'ye destek verdim çünkü şu anda bizim için değişiklik yaratabilecek yegane insan o ve en yakın aday da o. Meral Akşener ve diğerleri daha önce gelmiş ve denenmiş kişiler, bakanlık yaptığı dönemleri de biliyoruz. Muharrem İnce en azından bu gidişe dur diyebilecek bir adam. İktidara gelince ne yapar ne eder bilemiyorum. Çok da büyük bir beklentim yok. Ülkeyi normale döndürsün, tekrar demokratik bir hale getirsin o bile bizim için şu anda lüks yani... İnsanlar eskisi gibi kime oy verdiğini söylesin. Seçecekleri adamlar cezaevine girmesin. Siyaset yapabilsin. En azından eski günlerdeki gibi olsun. Yoksa kalkıp bize köprüler, bağlar, bahçeler yapsın gibi bir beklentim yok.

Sen 23 yıldır buradasın, Türkiye'de 16 yıldır AK Parti iktidarda. Daha önce de koalisyonlar vardı. İlk geldiğinden bu yana Rusya'daki hayatında neler değişti? Türkiye'nin Rusya'yla ilişkileri senin hayatını nasıl etkiledi?

İlk geldiğimde yıl 1995'ti. Tansu Çiller iktidardaydı. Rusya ile yakın bir ilişkimiz yoktu. Ticari olarak bakınca Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarı Rusya'yla en iyi ilişkileri kuran iktidar. 20 senedir gördüğüm, şahit olduğum bu. Bu konuda başarılı oldu. Buradaki bürokrasiyi hızlandırmak için Rusya'yla vizeyi kaldırması çok önemli bir olaydı. Ama çok sürmedi. Uçak krizi başladıktan sonra her şey değişti. Bütün burada 12-13 yılda yaptığı her şeyi yerle bir etti. O olayın izleri hâlâ temizlenmedi. Ruslar bunu hiç unutmadı, unutmayacak da. Ruslar bu olaydan sonra Türklere şöyle bakıyor: “Türkler bizi sırtımızdan hançerlediler yarın bir daha hançerleyebilirler.” Zaten bu Putin'in sözüydü. Şu anda Türkiye hükümetinin barışmak için geri manevra yaptığını ve bazı tavizler verdiklerini biliyorlar. Eskiden bir güven ilişkisi vardı iki ülke arasında şimdi ise çıkar ilişkisi var. Ama bu da pamuk ipliğine bağlı. İpler de Rusya'nın elinde. Barışma niyeti de oydu Rusya'nın, bir takım tavizler kopartmaktı. Herhangi bir olumsuzlukta Ruslar her şeyi kesebilir.

Cumhurbaşkanlığı seçimi sence ikinci tura kalacak mı?

Bence ikinci tura kalacak ve muhtemelen Muharrem İnce kazanır.

Peki neden milletvekili seçimlerinde HDP'ye oy verdin?

HDP'nin muhakkak mecliste olması lazım. Seçimin kilit partisi. Bir takım usulsüzlükler olacağını hissediyoruz. O yüzden HDP'ye maksimum destek verip onları bir şekilde meclise sokmamız lazım. CHP'nin milletvekilliği seçimlerinde barajı geçeceği kesin, 23 ya da 25 ile almasının öneminden ziyade HDP'nin alacağı fazladan yüzde 1 daha oy daha önemli. Ahmet Şık gibi tanıdığımız bildiğimiz demokrat insanlar bu partiden aday üstelik.

Fenerbahçe'deki değişim, meclise de yansısın!

Oyların verildiği gün Büyükelçilik binasının dışında oy verenlerle konuşmaya çalıştığımda genel olarak çekingen bir hava seziliyordu. Konuşmak istemeyenlerin sayısı az değildi. Farklı seçmen profilleri bulmakta zorlandığımı söylemeliyim. Fakat daha sonra Mehmet'ten eski seçimlerdeki durumu da öğrendim. Rusya'da genel olarak zaten hep CHP önde çıkıyormuş, onu HDP ve AK Parti takip ediyormuş. Mehmet'in eşi Viktoria ve arkadaşı Hakan'ın eşi Anya da oy kullandı bu arada. Türkiye vatandaşlıkları olan iki Rus hanımefendiden biri Muharrem İnce'ye diğeri de Selahattin Demirtaş'a oy vermiş. 3 farklı jenerasyondan seçmenin seçime dair görüşlerini ve sonuca dair tahminleri ise şöyle:

Derya Yalçın (19): İlk defa oy veriyor, bu yüzden çok heyecanlıydı. Referandumda oy verememiş. Rusya'da olmasına karşın sandık kaydı İstanbul'da çıkmış. Oyunu biraz da babasının yönlendirmesiye Muharrem İnce'ye vermiş. Erdoğan'ın değişmesini istiyor, 'kötü yönettiğini' düşünüyor. “Sadece Erdoğan olmasın, yeter” düşüncesinde. Fakat yine de Erdoğan'ın kazanma şansının daha fazla olduğunu söylüyor.

Erdal Yalçın (50): 25 senedir Rusya'da yaşıyor, inşaat sektöründe çalışıyor. Ailece CHP'liler, bugüne kadar da değişiklik olmamış oylarında. “Türkiye için bir değişiklik olmasını istiyoruz” diyerek bunun nedenini de şöyle anlatıyor: “Çok uzun süreli iktidarlar bence bir süre sonra değişmeli Fenerbahçe'de olduğu gibi. Değişim rüzgarının meclise de yansımasını istiyorum.” En çok 2016'daki uçak krizinde sıkıntılar yaşamış ama sonrasında ortak dil bulununca rahatlamış. Cumhurbaşkanlığı seçiminin 2. tura kalabileceğini ancak sonrasında neler olacağını bilemediğini söylüyor. “Parlamento'da Millet İttifak'ı çoğunluğu alır ama Erdoğan herhalde tekrar Cumhurbaşkanı seçilir” diye düşünüyor.

Hakan Lülebaş (42): Her zaman olduğu gibi oyunu CHP'ye vermiş. Cumhurbaşkanlığı için de İnce'ye tabii. Turizm sektöründe çalışıyor. İki ülke arasında şu anda dostluğun iyi olduğunu düşünüyor. Herhangi bir sıkıntı yaşanmadığı görüşünde. Uçak krizinden sonraki sıkıntıların aşıldığını belirtiyor. Örneğin o da turizm sektöründe rekor bekliyor bu yıl. Şimdiden her yerin rezerve edildiğini belirtiyor. Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarının ise 2. tura kalacağını düşünüyor ve Muharrem İnce'nin kazanmasını ümit ediyor.

Kadir Cöbek (35): “Oyumu inceden inceden kullandım. Böyle yazabilirsin” diye başladı sözlerine. 12 senedir Rusya'da özel bir şirkette yöneticilik yapıyor. Parlamento seçimleri için de oyunu Millet İttifakı'na vermiş. İki ülke arasındaki gelişmeler elbette etkiliyor hayatını ve çocukları da dahil olmak üzere, yaşanan krizler nedeniyle sorunlar yaşandığını söylüyor: "Türkiye'de ideallerime uygun bir parti yok ama eldekilerden bana uygun olanına oy verdim diyebilirim."

Serkan Ünal (35): O da Muharrem İnce'ye oy vermiş. 'Mütevazı olmasına' güveniyor, dürüst olduğuna inanıyor. Parlamentoda da Millet İttifakı'na oyunu vermiş. Daha önce de CHP seçmeniymiş. İki ülke arasındaki krizlerden dolayı hem maddi hem manevi olarak çok sorun yaşadıklarını söylüyor. Yeni dönemde bu tip şeylerin olmamasını ümit ediyor. Bu tür krizlerin Rusya'daki seçmenin de oy verme eğilimini değiştirdiğini söylüyor. Tanıdığı insanların yüzde 80'inin daha önce mevcut iktidara oy vermesine karşın artık kararlarını değiştirdiklerini belirtiyor.