Sağlık hizmeti nasıl alınır? Sapere Aude!
Sağlık okuryazarlığı diye bir kavram var; bireylerin sağlıkla ilgili bilgilere ulaşması, bu bilgileri anlaması ve bu bilgileri sağlıkla ilgili kararlarında kullanabilmesi için gerekli beceriler.
YouTube ve benzeri sosyal medya kanallarında Nasıl yapılır? Nasıl olunur? gibi pek çok farklı konuda faydalandığım aydınlatıcı öğretici videolar var. Yapan özgeci, paylaşımcı arkadaşlara buradan içten bir teşekkürü borç biliyorum. Ben de bu videolardan esinlenip kendi alanımla ilgili bir yazı yazmak istedim. Kim bilir belki bir video dizisi haline getirip paylaşırız da bir gün.
Sağlık hizmeti nasıl alınır konu başlığı biraz tuhaf gelebilir ama inanın bir gün hayatınızı kurtarabilir. Daha az doktora gitmenizi sağlayabilir, daha az sağlık harcaması, daha az ilaç tüketimi, daha az ilaç yan etkisi, daha sağlıklı bir yaşam gibi saymakla bitmez faydası vardır. Kişisel faydalarının yanında, bir toplumda bireyler sağlık hizmeti almak konusunda ne kadar bilinçliyse abartmıyorum o ülke pek çok açıdan o derecede gelişmişlik seviyesindedir.
Öncelikle sağlık okuryazarlığı diye bir kavram var. Şöyle özetlenebilir; bireylerin sağlıkla ilgili bilgilere ulaşması, bu bilgileri anlaması ve bu bilgileri sağlıkla ilgili kararlarında kullanabilmesi için gerekli olan zihinsel ve sosyal beceriler. Tanımdan anlaşılacağı üzere sağlık okuryazarlığı sağlık hizmeti almak için sağlık kurumuna, doktora başvurmadan önce sahip olunması gereken bir durum. Doktor hasta iletişiminin olmazsa olmazı. Başta sağlıklı kalabilmek ve kısıtlı bir zamanda yakınmanızı, ihtiyacınızı, talebinizi karşınızdaki doktora, anlayabileceği şekilde aktarabilmenizi sağlayacak bilgiler bütünü. Bu anlamda kendinize yapabileceğiniz çok önemli bir yatırım.
Ülkemizde okuryazarlık üzerine konuşmaya kalktığınızda kısa bir es vermeden söze başlamak mümkün değil. Sadece harfleri, heceleri anlamlı bir sözcük oluşturacak şekilde yan yana getirebilme becerisinden bahsetmiyorum elbette. Her alanda. Ben hiç dolandırılmadım diyen pek az insan vardır aramızda. Okuryazarlığın yetersiz oluşu suistimallere uygun ortamların oluşmasına zemin hazırlıyor her zaman.
Sapere Aude deyişiyle defalarca kez karşılaşmışsınızdır. Üç yüz yıl önce Kant’ın Aydınlanma Felsefesi ile özdeşleşen; Horatius’un iki bin yıl önce yazdığı ünlü dizelerinde* okunmuş ilk defa;
"Gözüne ufak bir çöp batsa, onu oradan çıkarmak için acele edersin. Zihnin hasta olduğu vakit tedavisi için neden acele etmezsin ? Başlamak, işin yarısını bitirmek demektir. Kendi aklınla düşünmeye/akıllı olmaya cesaret et, başla!".
Aşağıda paylaştığım Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Anketi’ne bir göz atmanızı ve kabaca kendinizi değerlendirmenizi rica edeceğim. Yakınmalarınızın hastalık belirtisi olup olmadığını araştırabilmek, hangi yakınmalarla hangi doktora başvurmanız gerektiğini bilmek, hangi durumlarda ikinci bir doktorun fikrini almanız gerektiği, hatta sağlıkla ilgili politikaların sağlığınızı nasıl etkilediği gibi bilgiler sağlık okuryazarlığı kapsamında.
*Horatius (Horas), Ode'ler, Epod'lar, Hicviyeler, Nameler, Quintus Horatius Flecus Çev. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Milli Eğitim Basımevi, 1931