DUVAR - 2022 yılı Sayıştay denetim raporunda, TİGEM (Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü)'in kiralanan tarım arazilerinin her yıl Ocak ayında peşin alınması gereken kira bedellerinin kanunlara aykırı bir şekildeki taksitlendirme yapılarak, kiracılara büyük bir kıyak geçilerek kurumun zarara uğratıldığı tespit edildi.

TİGEM’in 2022 yılında 14 işletmesinde peşin olarak tahsil etmesi gereken 157,8 milyon lira kira alacağını peşin almayarak, sözleşmelere aykırı bir şekilde 2-6 taksitlendirme yaptığı ortaya çıktı. Hazine ve Maliye Bakanlığının kira bedellerinin taksitlendirmesine karşı çıkmasına rağmen TİGEM yönetim kurulu kararı ile taksitlendirmenin yapılması dikkat çekti.

KURUMUN NAKİT AKIŞI BOZULDU

Yenidevir'de yer alan habere göre, kiracılardan peşin alınması gereken kira bedellerinin taksitlendirilmesinden dolayı kurumun nakit akışı bozulurken, buradaki açığın da bankalardan alınan yüksek faizli kredilerle kapatılmaya çalışılması, kurumun nasıl zarara uğratıldığı gözler önüne serildi. Sayıştay denetim raporunun kiralanan TİGEM arazileri ile ilgili ortaya koyduğu tespitler, gözlerin kiralanan tarım arazilerine çevrilmesine neden olurken, kiracıların da siyasi bağlantıları sorgulanmaya başlandı.

Bilindiği üzere Kazımkarabekir Tarım İşletmesinde patlak veren kiralık arazi skandalı, bu arazilerin şeffaf bir şekilde kiralanmadığını ortaya koyarken, araziyi kiralayan AK Parti Iğdır eski milletvekili Nurettin Aras’ın oğlunun 2 yıldır kira bedelini ödemediği gibi, 1,5 yıldır da araziyi teslim etmemesine rağmen bir işlem yapılmaması, kiralanan arazilerde belirli kişilere nasıl kıyak geçildiğini gözler önüne sermişti. Sayıştay’ın 2022 yılı denetim raporunda da kiralanan tarım arazileri ile ilgili kiracıların menfaatini koruyacak şekilde kurum aleyhine karar alındığının tespit edilmesi dikkat çekti. 

Kira alacaklarının sözleşme ve şartnamelere aykırı şekilde taksitlendirilmesi nedeniyle kurumun nakit akışının bozulması ve kiracılara dolaylı yoldan ucuz maliyetli finansman sağlandığını tespit eden Sayıştay raporunda, “Sözleşme ve şartnamelerde öngörülen hükümlere aykırı şekilde peşin alınması gereken yıllık kira ödemelerinin taksitlendirilmesi nedeniyle Kurumun nakit akışının bozulduğu, ortaya çıkan finansman ihtiyacının banka kredileri ile karşılandığı, kira taksitlerine kamu bankalarından sağlanan düşük faizli kredi faiz oranına yakın faiz uygulanmak suretiyle kiracılara dolaylı yoldan ucuz maliyetli finansman sağlandığı, nihayetinde kredi ve faiz riskinin Kurum tarafından üstlenildiği görülmüştür” denildi.

18 İŞLETMEDEN 11 TANESİ TAKSİTLENDİRME İSTEDİ!

TİGEM’in mülkiyetinde olan ve daha önceki yıllarda uzun süreli kiralama kapsamında kiraya verilen 18 işletmeden 11 tanesinin, 15.01.2022 tarihinde peşin olarak ödenmesi gereken 2022 yılı kiralarına ilişkin olarak taksitlendirme talebinde bulundukları kaydedilen raporda, TİGEM yönetim kurulunun taksitlendirme yapılması durumunda nasıl bir faiz uygulanması gerektiği konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığından görüş istediği belirtildi.

HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞI TAKSİTLENDİRMEYE İZİN VERMEDİ

Hazine ve Maliye Bakanlığının cevabi yazısında kira şartname ve sözleşme hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilmesi gerektiği ve taksitlendirme ile ilgili bir onay vermemesine rağmen TİGEM Yönetim Kurulu’nun Şubat 2022’de aldığı karar ile 14 işletmeden peşin olarak tahsis edilmesi gereken 157,8 milyon lira kira bedeline 2-6 taksit uygulanmasına karar verildiği belirtildi.

KİRA SÖZLEŞMESİNDE TAKSİTLENDİRME BULUNMUYOR

Kira sözleşmesinde kira bedelinin her yılın başında 15 Ocak tarihinde peşin olarak ödeneceği, gecikilen her ay için yüzde 10 oranında gecikme faizi uygulanacağı, gecikme süresinin iki ayı geçemeyeceği ve süre sonunda sözleşmenin feshedileceği şeklinde açık hükümler olmasına ve taksitlendirmeye ilişkin hüküm olmamasına rağmen TİGEM yönetim kurulunun kira sözleşmelere aykırı bir şekilde karar aldığı vurgulandı.

YAPILAN TAKSİTLENDİRMELERDEN DOLAYI KURUMUN NAKİŞ AÇIĞI 4 KAT ARTTI

TİGEM’in aylık nakit açığının kira alacaklarının taksitlendirildiği Ocak ayında 100 milyon lira iken yılsonunda 422,5 milyon liraya çıktığı dile getirilen raporda, şunlar kaydedildi: “Kurum 2022 yılında artan nakit ihtiyacını banka kredileri kullanmak suretiyle karşılamakta iken kira bedellerinin peşin tahsil edilmemesi nakit akışını daha da bozmuş ve kira alacakları kadar ilave kredi kullanım ihtiyacı doğmuştur.

YÜKSEK FAİZ RİSKİNİ KURUM ÜSTÜNE ALDI

Her ne kadar kurumun kullandığı kredilerin faizleri ve kira alacaklarına uyguladığı faiz oranı birbirine yakın olsa da finansal istikrar risklerinin fazla ve faizin yükselme sürecinde olduğu bir dönemde gereksiz yere finansman riskini üstüne almıştır. Kiraya verilen işletme sahiplerinin (kiracıların) bankalardan doğrudan kredi alarak kira bedellerini ödeme imkanı varken, bu işletmelere taksitli ödeme imkanı tanınması nedeniyle ortaya çıkan nakit ihtiyacı Kurumun kendisinin kredi kullanması yoluyla kapatılmıştır.

Diğer taraftan taksitlendirilen kira alacaklarına, kamu bankalarının kamu iktisadi teşebbüslerine sağladığı düşük maliyetli kredi faizine yakın oranda gecikme faizi uygulamak suretiyle kira borcu olan işletmelere bu gecikme faizi ve işletmelerin bankalardan alacağı kredi faizi üzerinden hesaplanan tutar farkı kadar kazanım sağlandığı değerlendirilmektedir. Bir başka deyişle TİGEM ucuz maliyetli kredi temini imkanını dolaylı olarak kiracıları için kullanmıştır”

 Sayıştay, TİGEM’in uzun süreli kiralamalarda Hazine ve Maliye Bakanlığının da görüşü doğrultusunda sözleşme ve şartnamelerdeki hükümlere uygun hareket edilmesini önerdi. (HABER MERKEZİ)